'''Ազոխի քարանձավը''' (այլ, ավելի հին անվանումը՝ Որվան, Որվանի քարանձավ) գտնվում է [[Հադրութի շրջան]]ում, [[Արցախ]]ի հարավային սահմանին մոտ։ Կրաքարե այս քարանձավը ունի շուրջ 8,000 քմ տարածությունմակերես, և պարունակում է ութ լայն այրերով 600 մ երկարությամբ խճճված անցքեր։ Այն [[Կովկաս]]ի հնագիտության և հնէաբանության կարևոր վայրերից է, որտեղից կուսումնասիրվի նախամարդու [[Աֆրիկա]]յից [[Եվրոպա]] գաղթը՝ [[Հայկական լեռնաշխարհ]]ով<ref name="agbu">[http://www.agbu.org.uk/main/32/21/ AGBU London ]</ref>։
1968-ին տեղի ունեցող պեղումների ընթացքինպեղումներով գտնված են [[Նեանդերթալյան մարդ|Նեանդերթալ]] նախամարդու ծնոտի ոսկորների մասեր, ինչպես նաև բազմաթիվ գործիքներ։ Նախապատրաստական պեղումները վերսկսածվերսկսվել են 1990-ական թվականներինթթ., իսկ 2002 թվականից սկսված՝սկսած՝ Թանիա Քինկի առաջնորդությամբ հնագետների միջազգային հնագետների խումբը կատարած է լուրջ պեղումներ ուսումնասիրելուկատարեց Ազոխի քարանձավը։քարանձավում։ 2002 թվականին թ.նրանք գտել են չխանգարված մուտքեր, ինչպես նաև նախամարդկայիննախնադարյան շրջանի բազմաթիվ գտածոներ, որոնց կարգինթվում կան գործիքներ և անասուններիկենդանիների բրածոներ՝բրածոներ, որոնքոր կրում են այս գործիքների հետքերը<ref name="king">[http://antiquity.ac.uk/ProjGall/King/king.html Antiquity Journal]</ref>։ Գտածոների ուսումնասիրությամբ հնէաբանների խումբը ենթադրում է, թե մարդիկ ԿովկասիՀայաստանի շրջանումտարածքում ապրել են շուրջ երկու միլիոն տարի առաջ<ref name="jalvo">[http://gsa.confex.com/gsa/inqu/finalprogram/abstract_55526.htm XVI INQUA Congress]</ref>։
