«Էքզիստենցիալիզմ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-` +՝) |
|||
Տող 18.
==Լև Շեստով(1866-1938)==
Ռուս մեծ էքզիստենցիալիստ-փիլիսոփա Շեստովն իր փիլիսոփայական եջ պարադոքսներով և աֆորիզմներով է հագեցրել և ընդվզել ինքնիշխան անհատականության վրա բանականության թելադրանքի և համապարտադիր բարոյական նորմերի ճնշման դեմ։ Ավանդական փիլիսոփայությանը հակադրել է «ողբերգության փիլիսոփայությանը», որի կենտրոնում մարդկային կեցության անհեթեթությունն է, իսկ փիլիսոփայական մտահայեցողությանը՝ հայտնությունը, որը շնորհվում է ամենազոր Աստծո կողմից։ Շեստովի մուտքը փիլիսոփայության ասպարեզ տեղի ունեցավ «Անհիմնության ապոթեզ» ստեղծագործության հրատարակմամբ, որը նոր էջ բացեց ռուս փիլիսոփայության պատմության մեջ։ Հակահամակարգայնությունը հռչակելով իր փիլիսոփայության
Ճիշտ է, Շեստովի արձագանքը պիտի լինի այն, որ անհիմնության առջև նման հարց չի ծառանում, քանզի դա համապարփակ անհիմնություն
==Ժան-Պոլ Սարտր(1905-1980)==
Ֆրանսիական էքզիստենցիալիզմի կարկառուն ներկայացուցիչներից մեկը, համաշխարհային էքզիստենցիալիզմի ներկայացուցիչ։ Սարտրը բաժանել է իր աշխատանքները երկու ժամանակաշրջանների. միջինբուրժուական շրջանի, երբ դեռևս չէին նշմարվում քաղաքացիական պատերազմները և պատերազմական ազդեցության ոլորտի անտիֆաշիստական շարժման շրջան։
Սարտերը շուտ է կողմնորոշվել էքզիստենցիալիզմի ճանապարհով, կարելի է ասել հենց ստեղծագործական ուղղու սկզբից։
Ֆրանսիական էքզիստենցիալիզմի գաղափարական հիմքը Սարտրի «Գոյը և չգոյը» ( l' Etreale Ne'ant) գործն է, որը մանիֆեստ դարձավ ֆրանսիական էքզիստենցիալիստական դպրոցի համար։ «Սրտխառնոց » վեպում գլխավոր հերոս Ռոկանտեսին բախտ է վիճակվում բացել էքզիստենցիալիզմի հիմնական գաղափարը։ Նրա առջև բացվում է «էքզիստենցիալիզմի գոյությունը»
որ գոյությունը մնում է անբացատրելի,որը ինքնին տանում է դեպի ունայնություն,որից ելք չկա։ Սա կարծես դատարկություն լինի։ Այս դատարկությունից է ցանկանում փախչել Սարտրի հերոսը
Սարտրի աշխատանքը շատ նատուրալիստականին մոտ է, քանի որ հերոսն իր գոյության և փնտրտուքի ընթացքում դուրս չի գալիս « գոյության » սահմաններից։ Նա իր ցանկություններով մոտ է բնականին, որն էլ ի վիճակի է փոխել ստեղծագործության հիմնական երանգը։ Սարտրը հերոսին օժտում է ենթարկելու, սադիստական արարքներ գործելու ունակությամբ։ Սարտրի աշխատանքի բարձրագույն նատուրան միացումն
*Միֆականացված գործերից է «Ճանճերը» (Les Mouches) վեպը, որտեղ այդպիսի իրավիճակ է համարվում:
Օրեստ միֆի մասին թեման։ Երբ Օրեստը վրեժ է լուծում մորից
Այստեղ ամենուր ճանճեր են և' ճանճերը, և' մարդիկ ապրում են աղքատության ու ամենօրյա վախի մեջ։ Բայց ինչպես Ռոկանտեսի, այնպես էլ
1946 թ. գրված «Էքզիստենցիալիզմը հումանիզմ է » աշխատության մեջ Սարտրը կրկնեց իր փիլիսոփայական դրույթները, որոնք մշակվեցին և հավաքվեցին։ Մարդն « ընտրում է» ինքն իրեն, բայց ընտրությունը պայմանավորված է իրավիճակից, մարդն ամբողջությամբ ազատ է սահմանված անհրաժեշտության մեջ։ Մարդիկ կախված են դարաշրջանից, կախված իրենց կարգավիճակից։ Մարդ կարող է ծնվել հարուստի կամ աղքատի ընտանիքում, բայց նա չի կարող ընտրել իր ծագումը կամ հասարակական խավը։
Սարտրի ստեղծած գեղարվեստական կերպարները մարմանվորել են կյանքի նողկալի, զզվելի կողմերը. մարդիկ գործում են անտարբեր և անհեթեթ, սառն են և օտար։
Տող 35.
==Ալբերտ Քամյու(1913-1960)==
Ալբերտ Քամյուն էքզիստենցիալիզմի փայլուն ներկայացուցիչներից էր։ Քամյուի ստեղծագործություններից հատկապես հռչակ են բերել «Օտարը» և «Ժանտախտ» վեպերը, որոնք շարադրված են էքզիստեցիալիզմի սահմանած օրենքներով։
«Օտարը» վեպը գրվել է Քամյուի ստեղծագործական վաղ տարիքում
«Օտարը» վեպի առաջին մասում աշխարհը երևակայական էր, այնպես ինչպես մատցածին էր հեղինակի վաղ ստեղծագործական
Հերոս Մերսոն դարձավ բնազդային հատկանիշների զոհը,այն «չար միության» զոհը, որը ստեղծել էր էքզիստենցիալիստ հեղինակը, ըստ որի միակ կարևորությունը մահից հետո չփախչելու և նրան տրվելու մեջ է։
XX դարի 30-ական թթ.էքզիստենցիալիզմի հիմնական գաղափարը Քամյուն արտահայտեց այսպես.
Տող 42.
Այս շրջանը Քամյուի համար ռոմանտիկայի և էքզիստենցիալիզմի միաձուլումն էր ազդարարում։ Բայց բավական արագ ռոմանտիկակական գաղա փարախոսությունը վերածվեց էքզիստենցիալիզմի։
Արդեն XX դարի 40-ական թվականների ստեղծագործությունների մեջ նկատվում է գաղափարական փոփոխությունը։
1942 թ. «Սիզիփոսի առասպելը» ( Le Mythe de Sisyphe) գրքում սերը չի փրկում անբաժան ապսուրդի աշխարհում։ Այստեղ, արդեն, չկա հույս, չկա ներքին պայքար և մարդ չի կարող դուրս գալ ապսուրդացված աշխարհից։ Միայն մի միջոց կարող է դիմակայել ապսուրդիզմին
===«Ժանտախտը» վեպը===
Էքզիստենցիալիստական գաղափարախոսության լավագույն արտահայտություններից մեկը «Ժանտախտ» (La Peste) վեպն է, որը Քամյուի ստեղծագործական հաջողության գրավականն էր։
Ալժիրցի տարեգիրը բարձրաձայնում է մի թեմայի մասին, որ բավական ժամանակ չխոսվող էր, կարծես մարդիկ վախենում էին վարակվել լսելով անունը։ Բայց Քամյուն փորձեց ներկայացնել տարեգրի աչքերով շրջափակման մեջ հայտնված Ֆրանսիան, նրա ներքին պայքարն ու հակադրությունները։ Վեպի գործողությունները տեղի են ունենում Ալժիրի Օրան քաղաքում։ Սակայն «Ժանտախտը» ներկայացնում է ֆաշիստական շրջափակման մեջ հայտնված Ֆրանսիան։ Ինչպես « Ճանճերը» վեպում, այստեղ նույնպես տիրում է մահը։ Քաղաքացիների մասսայական մահացությունների պատճառը առնետների
Վեպի գլխավոր հերոսներից
Հետաքրքիր մի փաստ ևս, Ռիեն, ով օժտված էր էքզսիտենցիալիստական հատկանիշներով, խոսում էր ոչ թե « ես»-ով, այլ «մենք» -ով
*Ժանտախտի օրեցօր «հաղթարշավը» ստիպել էր վեպի հերոսներին երջանկանալ. բոլորի գունատ երեսներին կարծես միատոն խաղաղություն էր իջել, նրանք ուրախ էին, ժպտում էին, բացի մեկից
Վեպում տեղացիներից
Այստեղ էքզիստենցիալիստական մուտքը, որով սկսվում էր վեպը ստիպված է իր տեղը զիջելու այնպիսի էքզիստենցիալիստական գաղափարների ու ելևեջների, ինչպես հարազատին կարեկցելը, ընկերասիրությունը, գթասրտությունն է :
Իհարկե այս ամենի երանգի տակ ներկայանում է, այսպես կոչված,»շագանակագույն ժանտախտը»
«Ժանտախտի» գաղափարական կերպարներից է Քոթարը, ով կյանքի դրդմամբ հանցանք էր գործել և շատ ժամանակ չանցած վարակվել հիվանդությամբ։ Նրան այս քողի ներքո չէին անհանգստացնում ոստիկանները : Այս ամենը հերոսին դուր էր գալիս . «լինել ժանտախտ և ազատ»: Վեպի վերջում կյանքը Ռիեից խլում է
«Մարդը լքված է այս աշխարհում տրված է բախտի քմահաճույքին, և ապրում է իրեն օտար աշխարհում։ Էքզիստենցիալիստներ այսպիսի եզրակացության են հանգել այն պատճառով,որ իրոք, ինչպես նշվեց, առաջին և երկրորդ համաշխարհային պատերազմերի տարիներին էքզիստենցիալիստներն ականատեսն ու վկան դարձան տասնյակ միլիոնավոր մարդկանց անիմաստ մահվանը,միլիոնավոր մարդկանց խեղանդամությանն ու սովամահությանը,տեղահանությանը,նյութական և հոգևոր մշակույթի ոչնչացմանը։ Այսինքն ստեղծվում է « արտաքին կեցություն»,որը կործանարար է մարդու համար։»
|