«Աստիճանավորում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
վիքիֆիկացում ընդհարում
Տող 1.
Ոճական'''Աստիճանավորում''' բանադարձում:({{lang-lat|gradatio}}, Աստիճանավորումը{{lang-ru|градация}}, {{lang-en|gradation}} - աստիճանական բարձրացում, ուժեղացում), [[միտք|մտքի]], հույզի[[հույզ]]ի և [[Տրամադրություն|տրամադրության]] աստիճանական խորացումը` ուժեղացումը կամ թուլացումն է, որը կարող է վերաբերել որևէ դեպքի, գործողության կամ հոգեվիճակի: Այն խոսքին սաստկական երանգ է հաղորդում, հուզականություն և արտահայտչականություն ապահովում: Օրինակ`
<poem>''Ձենով Օհանը ահից սարսափած`
Թշնամու առաջն ելավ գլխաբաց,
Աղաչանք արավ, ընկավ ոտները: (Հովհ. Թումանյան, «Սասունցի Դավիթը»)
(Հովհ. Թումանյան, «Սասունցի Դավիթը»)</poem>
 
'''ԱՍՏԻՃԱՆԱՎՈՐՈՒՄ''' (լատ. gradatio - աստիճանական բարձրացում, ուժեղացում): Ռուս. градация, անգլ./ ֆրանս. gradation, գերմ. Gradation:
 
Ոճական բանադարձում: Աստիճանավորումը մտքի, հույզի և տրամադրության աստիճանական խորացումը` ուժեղացումը կամ թուլացումն է, որը կարող է վերաբերել որևէ դեպքի, գործողության կամ հոգեվիճակի: Այն խոսքին սաստկական երանգ է հաղորդում, հուզականություն և արտահայտչականություն ապահովում: Օրինակ`
''Ձենով Օհանը ահից սարսափած`
Թշնամու առաջն ելավ գլխաբաց,
Աղաչանք արավ, ընկավ ոտները: (Հովհ. Թումանյան, «Սասունցի Դավիթը»)
Կիրառվում է գեղարվեստական և հրապարակախոսական, հաճախ նաև առօրյա-խոսակցական խոսքում:
 
== Իրականացման միջոցներ ==
Աստիճանավորումն իրականացվում է`
 
ա)* հոմանշային շարքի միավորներով.
''<poem>Փախչում եմ... փախչում... և հեռանալիս
''Փառաբանում եմ, օրհներգում եմ քեզ…'''' ''
(Վ. Տերյան, «Սիրահարվածը»)''</poem>
 
բ)* բառաիմաստային միևնույն խմբի միավորներով.
''Ապրիլյան զրնգուն օր է, Ծիծեռնակաբերդի գալարուն ճանապարհներով գնում են, բարձրանում ծերեր, ջահելներ, երեխաներ:'' (Վ. Պետրոսյան, «Հայկական էսքիզներ»)
 
Աստիճանավորում կարող է ձևավորվել նշված եղանակների համադրմամբ, ինչպես` ''Ոչ թե խոսում, այլ դյութում, կախարդում է, գամում է մեզ նստարանին, և մենք չենք զգում, թե նստած ենք դասարանում'' (Մ. Խերանյան, «Երկա՜ր, երկար մի ճանապարհ»):
 
Աստիճանավորումն իրականացվում է լեզվական այնպիսի միավորների միջոցով, որոնք դասավորվում են փոքրից մեծ քանակային, ծավալային կամ տարածական և այլ հատկանիշների աճման սկզբունքով: Օրինակ` ''Կառուցում էր ոչ թե մի մարդ, մի ընտանիք, մի գյուղ կամ մի քաղաք,- ամբողջ հայ ժողովուրդն էր կառուցում` օր ու գիշեր, շաբաթներ ու ամիսներ, տարիներ ու տասնամյակներ'' (Գ. Էմին, «Յոթ երգ Հայաստանի մասին»)։
 
== Տեսակներ ==
Աստիճանավորումը լինում է երկու տեսակ` բարձրացող (ուժեղացող) և իջնող (թուլացող):
ա)=== Բարձրացող աստիճանավորում: Խոսքի===
[[Խոսք]]ի մեջ յուրաքանչյուր հաջորդ բառ, դարձվածք կամ արտահայտություն ավելի ուժգին, հագեցած է արտահայտում նախորդի իմաստը, առավել արտահայտչական է, քան նախորդ միավորը: Օրինակ`
''<poem>Որպես փոթորիկ, իջե'քիջե՛ք ավերիչ
Եվ խորտակեցե'ք աշխարհն այս զազիր,
Փոշի' դարձրեք այստեղ ամեն ինչ:'' (Վ. Տերյան, «Ջարդեցե'ք անդուլ, անգութ, անխնա»)
</poem>
 
բ)=== Իջնող աստիճանավորում: ===
Խոսքի մեջ յուրաքանչյուր հաջորդ բառ, [[դարձվածք]] կամ արտահայտություն թուլացնում է նախորդի իմաստը: Օրինակ`
''<poem>Անաղմուկ, անտրտունջ, անհնչյուն
''Գալիս ես ու նորից հեռանում,
''Ու հեռվից դյութում ես ու կանչում,
''Լուսերե՜ս, անմարմի՜ն, անանո՜ւն...''
(Վ. Տերյան, «Փողոցում»)''''</poem>
 
 
'''ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ'''
 
'''Դավիթ Գյուրջինյան''', Հայոց լեզու. խոսքարվեստի դասագիրք, Ս. Էջմիածին, 2015:
 
'''Էդ. Ջրբաշյան''', Գրականագիտական բառարան, Երևան, 1980:
 
'''Ֆ. Հ. Խլղաթյան''', Ոճաբանական բառարան, Երևան, 2000:
 
== Աղբյուրներ ==
'''Պ. Մ. Պողոսյան''', Խոսքի մշակույթի և ոճագիտության հիմունքներ, Երևան, 1991:
'''* Դավիթ Գյուրջինյան''', Հայոց լեզու. խոսքարվեստի դասագիրք, Ս. Էջմիածին, 2015:
'''* Էդ. Ջրբաշյան''', Գրականագիտական բառարան, Երևան, 1980:
'''*Ֆ. Հ. Խլղաթյան''', Ոճաբանական բառարան, Երևան, 2000: