'''Զեեմանի երևույթ ''' կամ '''Զեեմանի էֆեկտ''', մագնիսական դաշտի ազդեցությամբ սպեկտրային գծերի տրոհումը բաղադրիչների՝ կապվածատոմի էներգետիկ մակարդակների ճեղքման հետ։ ՏայտնաբերելՀայտնաբերել է Պ․[[Պիտեր ԶեեմանըԶեեման]]ը (1896) մագնիսական դաշտում նատրիումի գոլորշիների լուսարձակումը հետազոտելիս։ Զեեմանի երևույթը դիտելու համար օգտագործվում է Սպեկտրային գծի բաղադրիչների քանակը, փոխդասավորությունը, բևեռացումը և ինտենսիվությունը կախված են էներգետիկ մակարդակների կառուցվածքից, մագնիսական դաշտի լարվածությունից և դիտման ուղղությունից։ ▼{{անմշակ էջ|2015 թվականի նոյեմբերի 9-ին}}
▲'''Զեեմանի երևույթ''', մագնիսական դաշտի ազդեցությամբ սպեկտրային գծերի տրոհումը բաղադրիչների՝ կապվածատոմի էներգետիկ մակարդակների ճեղքման հետ։ Տայտնաբերել է Պ․ Զեեմանը (1896) մագնիսական դաշտում նատրիումի գոլորշիների լուսարձակումը հետազոտելիս։ Զեեմանի երևույթը դիտելու համար օգտագործվում է Սպեկտրային գծի բաղադրիչների քանակը, փոխդասավորությունը, բևեռացումը և ինտենսիվությունը կախված են էներգետիկ մակարդակների կառուցվածքից, մագնիսական դաշտի լարվածությունից և դիտման ուղղությունից։
Պարզագույն դեպքում, մագնիսական դաշտին ուղղահայաց ուղղությամբ դիտելիս,ստացվում է տրիպլետ Voν<sub>o</sub>+AvΔν, Voν<sub>o</sub> և Vo—Avν<sub>o</sub>—Δν հաճախականություններով , ընդ որում սկզբնական VoV<sub>o</sub> հաճախականությամբ բաղադրիչների Էլեկտրական վեկտորի տատանումները զուգահեռ են մագնիսական դաշտի Զեեմանի երևույթի դիտման սխեման, գծային սպեկտրի աղբյուրը տեղավորված է Էլեկտրամագնիսների բևեռների միջև։ Ո՝ ոսպնյակներ,Պ՝ պոլյարոիդներ (բևեռացման բնույթը որոշելու համար),պեկտրոսկոպներ:Զեեմանի երևույթ ա-նիպարզ երեվույթը․ բևեռացման ուղղությունը ցույց է տրված սլաքներով H լարվածությանը (յէπ-բաղադրիչ), իսկսիմետրիկ տեղաշարժված երկու բաղադրիչներինը՝ ուղղահայաց են H-ին (օσ-բաղադրիչներ)։ Մագնիսական դաշտիուղղությամբ դիտելիս ստացվում է vGν<sub>օ</sub>+ AvևΔν Vo—Avև ν<sub>o</sub>—Δν դուբլևտը (2 գիծ)։ Մեծ հաճախականությամբ բաղադրիչը բևեռացված է աջ, իսկ Փոքր հաճախականությամբ բաղադրիչը՝ ձախ շրջանով։ Տրոհման այսպիսի պատկեր (պարզ կամնորմալ Զեեմանի երևույթ) ստացվում է միայնառանձին սպեկտրային գծերի համար,ինչպես նաև ևզոր մագնիսական դաշտում (Պաշեն-Բակի երևույթ)։Ընդհանուրդեպքում։
Ընդհանուրդեպքում դիտվում է բարդ կամ անոմալ Զ․ ե․՝ առաջանում են սկզբնականգծի նկատմամբ սիմետրիկ տեղաշարժված лπ և օ հավասաբահեռ բաղադրիչների խմբեր։ Զեեմանի երևույթի առաջիև տեսական բացատրությունը տվել է Տ․ Լորենցը։ Ըստ դասական էլեկտրոնային տեսության, ատոմում առաձգականորեն կապված Էլեկտրոնի տատանումների v0v<sub>օ</sub> հաճախականությունը արտաքին մագնիսական H դաշտի ազդեցությամբ Փոխվում է AvΔv= (1 e/ 4πc m) H մեծությամբ (e-ն նև աm-ը Էլեկտրոնի լիցքը ն զանգվածն են, c-ն լույսի արագությունն Է)։ Զեեմանի․Զեեմանի էֆեկտի ամբողջական բացատրությունը տալիս է քվանտային տեսությունը, ըստ որի Էներգետիկ մակարդակների ճեղքումը պայմանավորված է ատոմի շարժման քանակի մեխանիկական մոմենտի և դրա հետ կապված մագնիսական p, մոմենտի առկայությամբ։ մագնիսական դաշտում կարող է դասավորվել միայն որոշակի ձևով, նրա հնարաւխր դասավորությունների թիվը հավասար է Էներգետիկ մակարդակի այլասերման աստիճանին, այսինքն՝ տվյալ E Էներգիայով ատոմի հնարավոր վիճակների թվին։
Մագնիսական դաշտում ս-ի յուրաքանչյուր դասավորությանը համապատասխան՝ ատոմը ձեռք է բերում լրացուցիչ էներգիա (jih-Ը՝ բ֊ի պրոյեկցիան H-ի ուղղությամբ, ընդունում է ընդհատ արժեքնևր), որի շնորհիվ այլասերումը վերանում Էէ, և մակարդակը ճեղքվում էմիշարքհավասարահեռեևթամակարդակների։է մի շարք հավասարահեռ ենթամակարդակների։ Քվանտային անցումները տարբեր մակարդակների ենթամակարդակների միջև պայմանավորում են Զեեմանի սպեկտրայինգծերիհամար։Ռադիոսպեկտրոսկոպիայի մեթոդներով կարելի է դիտել նաև ստիպողական մագնիսական քվանտային անցումները միևնույն մակարդակի ենթամակարդտկների միջև։ ԶեեմանըԶեեմանի երևույթը դիտվում է նաև մոլեկուլևևրի և բյուրեղևերի սպեկտըրներում։ Զ․Զեեմանի ե․երևույթը կիրառվում է տիեզերական օբյեկտների մագնիսական դաշտերի չափմանհամար, սպեկտրոսկոպիայում, քվանտային Էլեկտրոնիկայի սարքավորումներում:
{{ՀՍՀ}}
== Գրականություն ==
Գ․ Ս․, Օպտիկա, Ե․, 1973։ НльяшевичEльяшевич М․ А«, Атом–наяАтомная и молекулярная спектроскопия, М-, 1962․
{{ՀՍՀ}}
|
