«Տուլա»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ clean up, փոխարինվեց: ը ։ → ը։, → oգտվելով ԱՎԲ |
No edit summary |
||
Տող 149.
Պատմականորել ձևավորված Տուլայի կախումը [[Ռյազանի մարզ|Ռյազանից]] հնարավորություն է տալիս ենթադրել, որ Տուլայի հիմնադրումը պլանավորված է եղել հենց Ռյազանի իշխանների կողմից, որոնք էլ ստեղծել են կաղնե պատնեշներ, կամ բերդը՝ [[Տուլատա (գետ)|Տուլատայի]] և [[Ուպա]] գետերի միախաղնման վայրում։ Դա տողի է ունեցել մոտավորապես [[XI դար]]ի վերջին կամ [[XII դար]]ի սկզբին։ Բնակչությունը նախատեսված էր ռազմական պաշտպանության համար, ինչպես նաև տեղի [[վյատիչներ]]ի տուրքրի հավաքման համար, որոնց բնակավայրերը ցրված էին մութ անտառում։
=== Տուլայի ռազմավարական նշանակությունը ===
Բացառապես նշանակալից է Տուլայի պաշտպանական նշանակությունը, որը պայմանավորված է պետության հարավային ծայրամասում տեղակայված լինելու հետ, որտեղից սպառնում է [[Ղրիմ]]ի թաթարները, և Վերին Օկայի հետ հարևանությունը, որտեղով անցնում էր [[Լիտվա]]ի հետ սահմանը: Դա ստիպում էր հոգալ Տուլայի ամրության մասին, որպես ինքնապաշտպանության կարևոր կետ: [[XIV դար]]ում Տուլան եղել է թաթար Ուզբեկ խանի կնոջ՝ Թայդուլայի իշխանության տիրապետության դեմ: [[1503]] թվականին միացվել է Մոսկովյան մեծ իշխանությանը: [[1514]]-[[1521]] թվականներին Ուպա գետի ձախ ափին կառուցվել է Տուլայի Կրեմլը, որը դարձել է զարգացող երկրի «միջուկ»-ը, պաշտպանության կենտրոնը: [[1552]] թվականին Տուլան կրել է Ղրիմի Դեվլեթ I խանի 1000-անոց զորքի արշավանքը, որի նպատակն էր խանգարել [[Իվան Ահեղ]]ի արշավանքին դեպի [[Կազան]]:
[[XVII դար]]ի սկզբին քաղաքը հայտնվել է բուռն ռազմական գործողությունների կենտրոնում: [[1605]] Տուլան գրաված Լժեդմիտրի I-ը սպասում էր [[Մոսկվա]]յի անկմանը: [[1605]] թվականին արքունի մանր ծառայողները ապստամբություն են բարձրացնում Վասիլի Շույսկու դեմ: [[1607]] թվականին Իվան Բոլոտնիկովի գլխավորությամբ Տուլայում սկսվեց ապստամբություն, իշխանությունները այն կարողացան ճնշել միայն չորս ամիս հետո ( [[1607]] թվականի հեւնիսից-հոկտեբմեր): Թագավորական բանակները 21 անգամ ասպատակել են քաղաքի պարիսպները՝ հարձակվելով 2 կողմերից: Չնայաց բանակի առավելություններին Վ. Շույսկու բանակը չկարողացավ գրավել այն: Որավեց փակել Ուպա գետի հոսքը դեպի քաղաք, արագացնելու համար քաղաքի հանձնման գորձընթացը: Քաղաքում սով էր տիրում, արդեն ցրտում էր: Վասիլի Շույսկին չկարողացավ ճնշել ապստամբությունը և դիմեց խորամանկության, հավատացնելով Իվան Բոլոտնիկովին, որ ապստամբների կյանքին վտանգ չի սպառնա: Շույսկինչկատարեց իր խոստումը, իսկ Բոլոտսկուն ձերբակալեցին և հետագայում՝ [[1608]] թվականի մարտին մահապատժի ենթարկեցին: [[1608]] թվականին Տուլայում հայտնվեց նոր Լժեդմիտրի({{lang-ru|Тушинский вор}}: [[1611]]-[[1612]] թվականներին Տուլայի բնակիչները մասնակցել են լեհերի դեմ համազգային պայքարին, որին ավարտվեց [[Մոսկվա]]յի ազատագրմամբ:
== Ծանոթագրություններ ==
| |||