Վիքիպեդիա

«Հայաստանի պատմության թանգարան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Թանգարան}}
|անվանում = Հայաստանի պատմության թանգարան
|sort =
|նախօրինակ =
|պատկեր =Armenia Museum of Art and History.jpg
|չափ = 280px
|նկարագրություն = ''Հայաստանի պատմության թանգարան'', Երևան
|երկիր = Հայաստան
|կոորդինատներ = {{coord|40.17875|N|44.514167|E}}
|լայնք = 40.17875
|երկայնք = 44.514167
|քաղաք = [[Երևան]]
|հասցե = 375010, Հանրապետության Հրապարակ 4
|հիմնադրված է = [[1919]]
|տեղագրություն = {{դրոշավորում|Հայաստան}}
|այցելուներ =
|տնօրեն = Գրիգոր Գրիգորյան
|անցում =
|չափս =
|հեռախոս = (374) 52 06 91, (374) 58 27 61
|բաց է = երեքշաբթի - շաբաթ` 11.00-18.00 (այցելուների մուտքը փակվում է 17.15-ից)
կիրակի` 11.00 - 17.00 (մուտքը փակվում է 16.15):
Թանգարանը փակ է երկուշաբթի, ազգային տոների և հիշատակի օրերին
|տոմս = 1000 դրամ, ուսանողների, թոշակառուների, աշակերտների համար` 300 դրամ
Էքսկուրսիա՝ բացատրությամբ (ռուսերեն, անգլերեն, ֆրանսերեն,գերմաներեն) - 5000 դրամ, հայերեն - 3000 դրամ։
Թանգարանի մուտքն անվճար է յուրաքանչյուր ամսվա վերջին շաբաթ օրը ՀՀ քաղաքացիների համար
|հղում = [http://www.historymuseum.am Պաշտոնական կայք]
|վիքիպահեստ = National History Museum of Armenia
}}
 
'''Հայաստանի պատմության թանգարան''', պատմամշակութային, գիտահետազոտական և տեղեկատվական խոշոր կենտրոն է։ Հիմնադրվել է 1919 թ-ին, Երևանում։
 
== Պատմություն ==
Հայաստանի պատմության թանգարանը հիմնադրվել է Հայաստանի Առաջին Հանրապետության պառլամենտի օրենքով (N 439, 09.09.1919թ1919 թ.)։ Կոչվել է Ազգագրական-մարդաբանական թանգարան-գրադարան։ Առաջին տնօրենն էր Երվանդ Լալայանը։
Այցելուների համար բացվել է 1921թ1921 թ. օգոստոսի 20-ին։
Ժամանակի ընթացքում կրել է անվանափոխություններ.<br />
* Հայաստանի պետական կենտրոնական (1922թ1922 թ.)
* Կուլտուր-պատմական (1931թ1931 թ.)
* Պատմական (1935թ1935 թ.)
* Հայաստանի պատմության պետական թանգարան (1962թ1962 թ.)
* Հայաստանի պատմության թանգարան (2003թ2003 թ.)
Թանգարանը կազմավորվել է Կովկասի Հայոց ազգագրական ընկերության, Նոր Նախիջևանի Հայկական հնությունների թանգարանների, Անիի Հնադարանի, Վաղարշապատի Մատենադարանի հավաքածուների հիման վրա (15.289 առարկա)։
 
Տող 51 ⟶ 22՝
''Թանգարանը տերն է''՝
# ՔՄ.թ.ա. III-II հազարամյակների բրոնզե նմուշների մեծաքանակ և բացառիկ հավաքածուի, որ մտնում է համաշխարհային գլուխգործոցների գանձարանը
# Հին Արևելքի հայկական հզոր պետության՝ Ուրարտուի պատմամշակութային շքեղ ժառանգության. բացառիկ սեպագիր արձանագրություններ, բրոնզե արձանիկներ, որմնանկարներ, գունազարդ խեցեղեն, քանդակազարդ սպառազեն, ոսկյա, արծաթյա, ոսկրե եզակի նմուշներ՝ պեղված Կարմիր Բլուրից, Արին Բերդից, Արգիշտիխինիլիից
# Ուրարտուի Արգիշտի I արքայի՝ Երևան քաղաքի հիմնադրման մասին թողած սեպագիր արձանագրության՝ Ք մ.թ.ա. 782թ.
# փոխադրամիջոցների պատմության հնագույն վկայությունների. Լճաշենից պեղված փայտյա կառքեր և նրանց բրոնզե մանրակերտեր՝ Քմ.թ.ա. XV-XIVդդ.
# հայկական դրամների հարուստ հավաքածուի՝ բաղկացած Ծոփքի, Արտաշեսյան, Կյուրիկյան և Կիլիկիայի հայկական թագավորությունների, ինչպես նաև տարբեր ժամանակաշրջաններում Հայաստանում գործող դրամահատարանների (Դվին, Անի, Երևան և այլն) օտար թողարկումներից
 
Տող 62 ⟶ 33՝
# ներկայացնում է Հայաստանի քրիստոնեական մշակույթը IV-XV դդ.՝ ճարտարապետական, քանդակագործական, խեցեգործական եզակի գտածոներ՝ պեղված Դվին, Անի քաղաքներից, Ամբերդ ամրոցից
# իրականացնում է կոնսերվացման և վերականգման աշխատանքներ
# հրատարակել է՝ 1948-ից ի վեր, հայկական ճարտարապետությանը, հնագիտությանը, ազգագրությանը, հայոց պատմությանը նվիրված աշխատություններ, մատենաշարեր, հնագիտական պեղումների զեկույցներ [http://historymuseum.am/museum/?id=2&lang=arm]
 
== Թանգարանի Ստորաբաժանումներ եւ Ֆոնդերի Կառուցվածք ==
* '''Հնագիտության բաժին'''
Հնագիտական ֆոնդը ներառում է հնագիտական յոթ հավաքածու, որոնք ներկայացնում են Հայկական Լեռնաշխարհի պատմա-մշակութային զարգացման ամբողջական ընթացքը՝ հին քարի դարից մինչև ուշ միջնադար ընկած ժամանակաշրջաններով՝ մ.թ.ա. 1 միլիոնից մինչև մ.թ. XV դ.
# Պալեոլիթյան հավաքածուներ (Քմ.թ.ա. 100.000 – 12.000 թթ.)
# Նեոլիթ - Էնեոլիթյան հավաքածուներ (Քմ.թ.ա. VIII – IV հազ-ի կեսեր)
# Բրոնզեդարյան եւ վաղ երկաթի դարաշրջանի հավաքածուներ (Քմ.թ.ա. IV հազ. II կեսից – XV – XII դդ.)
# Ուրարտուի (Վանի թագավորություն) հնագիտական հավաքածուներ (Քմ.թ.ա. IX դ. - VI դ. սկիզբ)
# Հավաքածուներ Քմ.թ.ա. VI – IV դդ.
# Հելլենիստական հավաքածուներ (Քմ.թ.ա. IV դ. – Քմ.հթ.ա. III դ.)
# Միջնադարյան հավաքածուներ (VI – XV դդ.)
 
Տող 92 ⟶ 63՝
 
* '''Նորագույն Պատմության բաժին'''
Նոր և նորագույն շրջանի պատմության բաժինը թանգարանում գործել է 1949 - ից։ 1991-ին Հայաստանի Հեղափոխության թանգարանի լուծարումից հետո վերջինիս հավաքածուն տրվել է Հայաստանի պատմության թանգարանի Նոր և նորագույն պատմության բաժնին։ Բաժնի ուսումնասիրության շրջանակը ընդգրկում է XVII դ. մինչև արդի ժամանակահատվածում հայկական գաղթօջախների, ինչպես նաև բուն Հայաստանի հասարակական, քաղաքական, ազգային ազատագրական շարժումների և մշակույթի պատմությունը։<br Նորագույն պատմության ֆոնդը ընդգրկում է XVII - XX դարերին վերաբերող փաստաթղթեր, լուսանկարներ, վիմագիր արձանագրություններ, դրոշներ, կնիքներ, հասարակական, քաղաքական ռազմական գործիչների անձնական արխիվները /լուսանկարներ, փաստաթղթեր, անձնական իրեր/>։
Նորագույն պատմության ֆոնդը ընդգրկում է XVII - XX դարերին վերաբերող փաստաթղթեր, լուսանկարներ, վիմագիր արձանագրություններ, դրոշներ, կնիքներ, հասարակական, քաղաքական ռազմական գործիչների անձնական արխիվները /լուսանկարներ, փաստաթղթեր, անձնական իրեր/։
 
* '''Վերականգնման բաժին'''
Բաժինը հիմնադրվել է 1945թ1945 թ.։ Նրա կառուցվածքում գործել են չորս աշխատանոց՝
# խեցեգործական առարկաների վերականգնում և մակետների պատրաստում
# մետաղների մաքրում և վերականգնում
Տող 106 ⟶ 76՝
 
===Մշտական Ցուցադրություններ===
* «Հայաստան. Պալեոլիթից բրոնզեդար»
* «Բացառիկ գտածո. 5500 - ամյա կաշվե ոտնաման»
* «Ուրարտու. Վանի թագավորություն»
* «Անի. հայաստան IX - XIV դդ.»
* «Դվին. Հայաստանը IX - XIII դդ.»
* «Հայաստանը Քարտեզներում»
* «Նորամուտ. Թեւավոր խաչ»
* «Հայկական գորգարվեստ»
* «Հայկական ազգային տարազ XVIII - XIX դդ.»
* «Հայաստանը Քմ.թ.ա. I - Քմ.հթ.ա. III դդ.»
* «Հայոց Ցեղասպանություն»
* «Մայիսյան հերոսամարտ և Հայաստանի Առաջին Հանրապետություն» և այլն։
 
=== Ժամանակավոր Ցուցադրություններ ===
* «Նոր Ջուղա. Հայոց տպագրության օրրան»
* «Վանի ասեղնագործությունը. XVII - XX դդ.»
* «Գիրը ժամանակների վկա»
* «Գրի հավերժությունը»
* «Գիրը՝ հիշողության գանձարան»
* «Շիրակը մշակութային օրրան»
* «Թաղման ծեսի խորհուրդը»
* «Ներքին Նավեր»
* «Նորահայտ գտածոներ Լոռու մարզից (Քմ.թ.ա. III հազ. - Քմ.հթ.ա. I դար)»
* «Նորամուտ 170 առարկա»
* «Քարերը ժողովելու ժամանակը»
* «Կամրջող սերունդներ» և այլն։
 
''Թանգարանը մասնակցել է միջազգային ցուցահանդեսներին՝''
Բուդապեշտ 1968, Փարիզ 1970, Լենինգրադ 1974, 1985, Սպոկան 1975, Լոս-Անջելես 1977, Տարտու 1979, Կիև 1980, Ցուկուբա 1984, Վենետիկ 1987, Նյու Յորք 2008 -2009, Թեսալոնիկի 2009, Պրինստոն 2010, Վենետիկ 2011։
Բուդապեշտ 1968,
Փարիզ 1970,
Լենինգրադ 1974, 1985,
Սպոկան 1975,
Լոս-Անջելես 1977,
Տարտու 1979,
Կիեւ 1980,
Ցուկուբա 1984,
Վենետիկ 1987,
Նյու Յորք 2008 -2009,
Թեսալոնիկի 2009,
Պրինստոն 2010,
Վենետիկ 2011։
 
Թանգարանը ունեցել է ցուցահանդեսներ՝ Բոխում (1995), Նանտ (1996), Փարիզ (1996), Լիոն (1997), Կահիրե (1997), Բոնն, Հալլե-Վիտտենբերգ (1998), Աթենք (1998), Վատիկան (1999), Փարիզ (2001), Լոնդոն (2001), Լեյդեն (2002), Բուդապեշտ (2002), Վանդե (2006), Սենտ Ռաֆայել (2007), Ռուան (2007), Փարիզ (2007), Լիոն (2007), Առլ (2007), Մարսել (2007), Կլունի (2007), Նյու Յորք (2008), Սանկտ-Պետերբուրգ (2009), Լյուբլյանա (2010), Հռոմ (2011), Նյու Յորք (2014 -2015), Հռոմ (2015)։
 
== Նշանավոր անձինք ==
Հայաստանի պատմության թանգարանի ստեղծման ակունքներում կանգնած են եղել հայ հնագիտության և ազգագրության, մշակույթի նշանավոր ներկայացուցիչներ, որոնք ղեկավարել են ինչպես թանգարանը, այնպես էլ նրա առանձին բաժինները՝
որոնք ղեկավարել են ինչպես թանգարանը, այնպես էլ նրա առանձին բաժինները՝
* '''Երվանդ Լալայան''' (1864-1931) - ազգագրագետ, հնագետ, բանահավաք, Հայաստանի պատմության թանգարանի հիմնադիր տնօրենը (1919-1927)։ Հիմնադրել է «Ազգագրական հանդես»-ը (1896), Թիֆլիսի Հայոց Ազգագրական ընկերությունը (1906) և Ազգագրական-հնագիտական թանգարանը (1908)։
* '''Կարո Ղաֆադարյան''' (1907-1976) - հնագետ, պատմաբան, վիմագրագետ, պատմական գիտությունների դոկտոր-պրոֆեսոր։ 1932-ից զբաղվել է Հայաստանի պատմական հուշարձանների ուսումնասիրությամբ։ Հանդիսացել է Մերձավոր Արևելքի նշանավոր կենտրոններից մեկի՝ միջնադարյան Դվին քաղաքի պեղումների և նյութական մշակույթի ուսումնասիրության ղեկավարը, 1940-1964 թթ.` Հայաստանի պատմության թանգարանի տնօրենը։ Կ.Ղաֆադարյանի անմիջական ղեկավարությամբ թանգարանը դարձավ հանրապետության առաջատար գիտա-հետազոտական և կրթամշակութային կենտրոն։ Նոր մեկնակետով մշակվեց և իրականացվեց հայ ժողովրդի պատմության գիտական ցուցադրությունը` ակունքներից մինչև արդի ժամանակները։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Հայաստանի_պատմության_թանգարան» էջից