'''Անցումային ճառագայթում''', հաստատուն արագությամբ շարժվող լիցքավորված մասնիկի [[էլեկտրամագնիսական ճառագայթումը՝ճառագայթ]]ումը՝ երկու միջավայրերի սահմանն անցնելիս։ Անցումային ճառագայթում առաջանում է միջավայրի անհամասեռության պատճառով մասնակի [[էլեկտրամագնիսական դաշտիդաշտ]]ի վերաձևավորման շնորհիվ։ Անցումային ճառագայթում տեսականորեն կանխատեսել են Վ. Գինզբուրգը ն Ի. Ֆրանկը ([[1946]] թվական)։ Հետագայում Անցումային ճառագայթման տեսությունը հիմնականում զարգացվել է [[ՀԽՍՀ]]-ում (Գ. Ղարիբյան, Մ. Տեր-Միքայելյան, Ն. Ղորխմազյան, Ա. Ամատանի նև արիշներուրիշներ)։
== Նպատակ == Հետազոտությունները հետապնդում էին երկու նպատակ՝
*Բարձր էներգիաների տիրույթում տարրական մասնիկների էներգիայի չափման սարքերի ստեղծում,
*Նյութի օպտիկական հատկությունների ուսումնասիրության
Ետ արձակվող Անցումային ճառագայթման (վակաում-միջավայր սահմանից) սպեկտրն ընդգրկում է բոլոր հաճախականությունները՝ սկսած ամենաերկար ալիքներից մինչն օպտիկական տիրույթը։ Ցույց է տրված, որ ռելյատիվիստական մասնիկի անցումային ճառագայթումը հիմնականում առաքվում է դեպի առաջ՝ m<sub>0</sub>c<sup>2</sup>/E փոքր անկյան տակ և ընդգրկում է նան կոշտ ճառագայթման տիրույթը (m<sub>0</sub>c<sup>2</sup> մասնիկի դադարի էներգիան է, իսկ E՝ լրիվ էներգիան[[էներգիա]]ն)։ Ռելյատիվիստական մասնիկի անցումային ճառագայթման լրիվ էներգիան համեմատական է մասնիկի էներգիային՝ ի տարբերություն ետ արձակված [[Ճառագայթում|ճառագայթման]], որտեղ այդ կախումը լոգարիթմական[[լոգարիթմ]]ական Է։ Քանի որ անցումային ճառագայթման ինտենսիվությունը շատ Փոքր է բաժանման մեկ սահմանի վրա (<sup>1</sup>/<sub>137</sub> Փոտոն), ապա ուսումնասիրված է նան այդ ճառագայթման առանձնահատկությունները բազմաշերտ միջավայրերում։ Այս դեպքում տարբեր սահմաններից առաքված ճառագայթներն ինտերֆերենցում են՝ առաջացնելով յուրահատուկ պատկեր։ Որոշ աշխատանքներում այս ճառագայթումն անվանում են «ռեզոնանսային»։ Առաջարկված են Անցումային ճառագայթման օգնությամբ մետաղների օպտիկական պարամետրերը որոշելու մեթոդներ։ Անցումային ճառագայթում ձևավորվում Է միջավայրերի բաժանման սահմանին հարակից որոշ միջակայքում, որը կոչվում Է անցումային ճառագայթման ձևավորմաև գոտի։ Երբ գոտիները շատ մեծ են սահմանի աղավադվածության գծային չափերից, անցումային ճառագայթում համընկնում է միջավայրերի կտրուկ սահմանի դեպքի հետ։ Երբ մասնիկի Էներգիան որոշ կրիտիկական արժեքից մեծ է դառնում, ապա անցումային ճառագայթման առաջացման վրա սկսում է ազդել մասնիկի բազմակի ցրումը միջավայրում։ Ի դեպ, Էներգիայի այդ կրիտիկական արժեքը բավականաչափ մեծ Է, օրինակ կապարի համար Էլեկտրոնների E<sub>կ</sub>≈400 Մէվ, իսկ պրոտոնների E<sub>կ</sub>≈2,7•10<sup>9</sup> Գէվ։
Առաջարկված են Անցումային ճառագայթման օգնությամբ մետաղների օպտիկական պարամետրերը որոշելու մեթոդներ։
== Ձևավորում ==
Անցումային ճառագայթում ձևավորվում Է միջավայրերի բաժանման սահմանին հարակից որոշ միջակայքում, որը կոչվում Է անցումային ճառագայթման ձևավորմաև գոտի։ Երբ գոտիները շատ մեծ են սահմանի աղավադվածության գծային չափերից, անցումային ճառագայթում համընկնում է միջավայրերի կտրուկ սահմանի դեպքի հետ։ Երբ մասնիկի Էներգիան որոշ կրիտիկական արժեքից մեծ է դառնում, ապա անցումային ճառագայթման առաջացման վրա սկսում է ազդել մասնիկի բազմակի ցրումը միջավայրում։ Ի դեպ, Էներգիայի այդ կրիտիկական արժեքը բավականաչափ մեծ Է, օրինակ կապարի համար Էլեկտրոնների E<sub>կ</sub>≈400 Մէվ, իսկ պրոտոնների E<sub>կ</sub>≈2,7•10<sup>9</sup> Գէվ։
