«Ներզատական համակարգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 86.
* շտկող` ֆունկցիաների ուժգնության փոփոխություն, խանգարված գործընթացի կանոնավորում,
* զգայածին (ռեակտոգեն)` փոխվում է հյուսվածքի զգայությունը կենսաբանորեն այլ ակտիվ նյութերի նկատմամբ և հեշտացնում մեկ այլ հորմոնի ազդեցությունը։
 
== Ենթատեսաթումբ ==
[[Ենթատեսաթումբ]]ը ներզատական համակարգի հիմանական կարգավորիչ կենտրոնն է։ Այն [[ուղեղ]]ի մաս է և տեղեկություն է ստանում ներքին և արտաքին միջավայրերի մասին, ապա արձագանքում՝ նյարդային ու հորմոնային [[ազդակ]]ներ ուղարկելով։ Ենթատեսաթումբը ղեկավարում է՝ իրենից նեիքև գտնվող՝ [[մակուղեղ]]ի գործունեությունը, հատկապես ադենոհիպոֆիզի գործունեույթունը։ Ադենահիոֆիզին վերահսկելու համար, ենթատեսաթումբը արյունատար հարակից անթոների մեջ արտազատում է երկու հորմոններ՝ [[ռելիզինգ]] կամ [[լիբերիններ]] և ճնշող հորմոններ կամ [[սատատիններ]]։ Ռելիզինգ հորմոնները խթանում են ադենոհիպոֆիզի կողմից հորմոնների արտազատումը, մինչդեռ ճնշող հորմոնները ստիպում են դադարեցնել հորմոնների արտազատումը։
 
Ենթատեսաթումբն արտազատում է հակամիզամուղ հորմոն՝ ՀՄՀ, որը պահվում և արտազատվում է նեյրոհիպոֆիզում։ [[Հակամիզամուղ]] հորմոնը օգնում է [[երիկամ]]ներին հետներծծել [[ջուր]]ը՝ նվազեցնելով [[մեզ]]ի քանակը և ջրազրկում թույլ չտալով։ Սակայն շատ միզամուղներ, օրինակ [[ալկոհոլ]]ը խաթարում են հակամիզամուղ հորմոնի գործունեությունը, խթանելով մեզի արտադրությունը։
Ենթատեսաթմբից արտադրվող ռելիզինգի հորմոններին ի պատասխան՝ ադենոհիպոֆիզն արտադրում է մի շարք հորմոններ, օրինակ [[ֆոլիկուլ]] խթանող և լյուտեինացնող հորմոններ։ Վերջինիս օգնում են կարգավորել [[դաշտանային ցիկլ]]ը։
 
== Հիպոթալամուս-հիպոֆիզային համակարգ ==
Տող 124 ⟶ 118՝
 
=== Հիպոթալամուսի նեյրոկարգավորիչ պեպտիդներ ===
[[ԵնթատեսաթումբՀիպոթալամուս]]ը ([[ենթատեսաթումբ]]) ներզատական համակարգի հիմանական կարգավորիչ կենտրոնն է։ Այն [[ուղեղ]]ի մաս է և, տեղեկություն է ստանում ներքին ևու արտաքին միջավայրերի մասինմիջավայրերից, ապա արձագանքում՝ նյարդային ու հորմոնային [[ազդակ]]ներների ուղարկելով։միջոցով։ Ենթատեսաթումբը ղեկավարում է՝է իրենից նեիքևներքև գտնվող՝գտնվող [[մակուղեղ]]ի գործունեությունը, հատկապես` ադենոհիպոֆիզի գործունեույթունը։գործունեությունը։ ԱդենահիոֆիզինԱդենոհիոֆիզին վերահսկելու համար, ենթատեսաթումբը արյունատար հարակից անթոների մեջ արտազատում է երկու հորմոններ՝ [[ռելիզինգ]]ներ կամ [[լիբերիններլիբերին]]ներ և ճնշող հորմոններ կամ` [[սատատիններ]]։ Ռելիզինգ հորմոնները խթանում են ադենոհիպոֆիզի կողմից հորմոնների արտազատումը, մինչդեռիսկ ճնշող հորմոնները ստիպում են դադարեցնել հորմոններիստատինները` արտազատումը։հակառակը։
 
Հիպոթալամուսն արտադրում է նեյրոպեպտիդներ` [[էնդորֆին]]ներ, [[էնկեֆալին]]ներ, [[դինորֆին]]ներ, [[կիոտորֆին]], [[P-նյութ]], [[նեյրոթենզին]], [[անոթաակտիվ աղիքային պեպտիդ]], [[սոմատոստատին]]։
[[Ներսածին մորֆինանման նյութեր]]ը (ներսածին օպիատները) թուլացնում են [[ցավի ֆիզիոլոգիա|ցավը]], կարգավորում են օրգանիզմի ջերմաստիճանը, [[արյան ճնշում]]ը, առաջացնում են [[էյֆորիա]] (հիվանդագին բարձր տրամադրություն), իջեցնում տագնապի զգացողությունն ու առաջացնում բավարարվածության զգացում։ Դրանց քանակը կտրուկ ավելանում է [[ցավի ֆիզիոլոգիա|ցավի]] և [[սթրես]]ների ժամանակ։ Դրան հակառակ, [[հիպոթալամուս]]ում սինթեզվող [[P-նյութ]]ը համարվում է [[ցավի ֆիզիոլոգիա|ցավի]] [[միջնորդանյութ]], նպաստում է ցավի առաջացմանը։