|
'''Ատոմական Զանգվածզանգված''', ատոմական [[կշիռ]], քիմիական տարրի ատոմի [[զանգված]]ը՝ արտահայտած [[զանգվածի ատոմական միավորներով։միավոր]]ներով։
== Ատոմական Զանգվածիզանգվածի միավորներ ==
Ատոմական Զանգվածիզանգվածի միավոր է ընդունված ([[1961]] թվական) [[ածխածին|ածխածն]]ի 12C [[իզոտոպ]]ի [[ատոմ]]ի զանգվածի 1/12 մասը, որը հավասար է ''(1,66043±0,00031)10՜՜24·10<sup>-24</sup>'' գրամ։ Եթե [[քիմիական տարր|քիմիական տարրն]] ունի մեկ բնական իզոտոպ (F, A1 և այլն), ապա նրա Ատոմականատոմական Զանգվածըզանգվածը այդ իզոտոպի ատոմի զանգվածն է։ Մի քանի բնական իզոտոպ պարունակող տարրի Ատոմական Զանգվածըզանգվածը այդ [[իզոտոպ]]ների Ատոմականատոմական Զանգվածներիզանգվածների միջինն է՝ հաշված ըստ նրանց հարաբերական պարունակության։ Քանի որ տարրերի բնական իզոտոպային բաղադրությունը փոխվում է չնչին չափով ''(0,003%)'', ապա յուրաքանչյուր տարրի Ատոմականատոմական Զանգվածըզանգվածը գործնականորեն հաստատուն մեծություն է։
== Պատմություն ==
== Ատոմական Զանգվածի հասկացություն ==
Ատոմական Զանգվածիզանգվածի հասկացությունը մտցրել է Ջ.[[Ջոն ԴալթոնըԴալթոն]]ը ([[1803]] թվականին), որպես միավոր ընդունելով ամենաթեթև տարրի՝ [[ջրածին|ջրածն]]ի [[ատոմ]]ի [[զանգված]]ըզանգվածը (ջրածնային միավոր) և ավելի ուշ առաջարկել տարրերի Ատոմականատոմական Զանգվածներիզանգվածների առաջին աղյուսակը։
1818 թվականին Ի. Բերցելիուսը հրատարակեց ատոմական զանգվածների նոր աղյուսակ՝ հաշվված ըստ [[թթվածին|թթվածն]]ի, որի ատոմական զանգվածը ընդունված էր ''100''։
== 1818 թվականի հրատարակություն ==
Քիմիկոսների միջազգային համագումարը [[18181860]] թվականին Ի. Բերցելիուսը հրատարակեցընդունեց Ատոմական Զանգվածների նորմիասնական աղյուսակ՝արժեքներ՝ հաշվված ըստջրածնային միավորներով։ Սկսած 1906 թվականից ատոմական զանգվածը չափվում էր [[թթվածին|թթվածն]]ի,ային որիմիավորով՝ Ատոմականթթվածնի Զանգվածըատոմի ընդունված էրզանգվածի ''1001/16''։ մասով։
Տարրերի պարբերական օրենքի հայտնագործել է [[Մենդելեև]]ը , [[1869 ]] թվականին, որը կարևոր դեր խաղաց մի շարք տարրերի Ատոմականատոմական Զանգվածներիզանգվածների ճշտման գործում։ ▼Թթվածնի բնական իգոտոպների՝ ''160'', ''170'', ''180'' հայտնաբերումից հետո առաջացավ Ատոմականատոմական Զանգվածներիզանգվածների երկու ցուցակ՝ ''քիմիական և ֆիզիկական'' (առաջինը որպես Ատոմականատոմական Զանգվածիզանգվածի միավոր վերցնում էր բնական թթվածնի ատոմների միջին զանգվածի 1/16, երկրորդը՝ ''160'' իզոտոպի զանգվածի ''1/16'')։ ▼
== Ատոմական Զանգվածիզանգվածի որոշումմիավոր == ▼== Քիմիկոսների միջազգային համագումար 1860 թվական ==
Ատոմական Զանգվածիզանգվածի միավորը ֆիզիկական ցուցնակում ''1,000275'' անգամ մեծ է քիմիական ցուցնակի միավորից։ Ատոմական Զանգվածիզանգվածի մեծությունը հավասար է ատոմը կազմող մասնիկների զանգվածների գումարին։ Ատոմական Զանգվածներիզանգվածների արժեքները մեծ մասամբ մոտ են ամբողջ թվերին, քանի որ ատոմի համարյա ողջ զանգվածը կենտրոնացված է [[ ատոմի միջուկ |միջուկում]] ում, իսկ միջուկը կազմող [[պրոտոն]]ների և [[նեյտրոն]]ների զանգվածները համապատասխանաբար հավասար են՝ ''1,00727663'' և ''1,008665''։ Ատոմական Զանգվածիզանգվածի մեծության վրա չնչին չափով ազդում է նաև [[զանգվածի պակսորդըպակսորդ]]ը: ▼Քիմիկոսների միջազգային համագումարը [[1860]] թվականին ընդունեց Ատոմական Զանգվածների միասնական արժեքներ՝ հաշվված ջրածնային միավորներով։ Սկսած
== Որոշման եղանակներ ==
== Քիմիկոսների համագումար 1906 թվական ==
Ատոմական Զանգվածիզանգվածի քիմիական տարրը բնորոշող կարևոր մեծություն է։ Այն որոշում են ֆիզիկաքիմիական և ֆիզիկական եղանակներով։ ▼[[1906]] թվականից Ատոմական Զանգվածը չափվում էր [[թթվածին|թթվածն]]ային միավորով՝ թթվածնի ատոմի զանգվածի ''1/16'' մասով։
Ատոմական Զանգվածըզանգվածը հաշվում են որոշելով տվյալ տարրը պարունակող նյութի մոլեկուլային զանգվածը և տարրի պարունակությունը նրանում։ Այս դեպքում Ատոմականատոմական Զանգվածըզանգվածը հավասար է մոլեկուլային զանգվածի համապատասխան մասը բաժանած [[մոլեկուլ]]ում տվյալ տարրի ատոմների թվի վրա։ ▼== Պարբերականի հայտնագործում ==
Ատոմական Զանգվածըզանգվածը կարելի է որոշել նաև գտնելով տարրի [[քիմիական համարժեքըհամարժեք]]ը ( Ատոմականատոմական Զանգվածըզանգվածը համարժեքի և արժեքավորության արտադրյալն է)։ ▼▲Տարրերի պարբերական օրենքի հայտնագործել է [[Մենդելեև]]ը, [[1869]] թվականին, որը կարևոր դեր խաղաց մի շարք տարրերի Ատոմական Զանգվածների ճշտման գործում։
Ատոմական Զանգվածիզանգվածի մոտավոր մեծությունը կարելի է գտնել [[Դյուլոնգի և Պտիի օրենք]]ի օգնությամբ և էլեկտրաքիմիական եղանակով՝ օգտվելով [[Ֆարադեյի օրենք]]ներից։ ▼
== Թթվածնի բնական իզոտոպների հայտնաբերում ==
▲Թթվածնի բնական իգոտոպների՝ ''160'', ''170'', ''180'' հայտնաբերումից հետո առաջացավ Ատոմական Զանգվածների երկու ցուցակ՝ ''քիմիական և ֆիզիկական'' (առաջինը որպես Ատոմական Զանգվածի միավոր վերցնում էր բնական թթվածնի ատոմների միջին զանգվածի 1/16, երկրորդը՝ ''160'' իզոտոպի զանգվածի ''1/16'')։
== Ատոմական Զանգվածի միավորը ֆիզիկական ցուցնակում ==
▲Ատոմական Զանգվածի միավորը ֆիզիկական ցուցնակում ''1,000275'' անգամ մեծ է քիմիական ցուցնակի միավորից։ Ատոմական Զանգվածի մեծությունը հավասար է ատոմը կազմող մասնիկների զանգվածների գումարին։ Ատոմական Զանգվածների արժեքները մեծ մասամբ մոտ են ամբողջ թվերին, քանի որ ատոմի համարյա ողջ զանգվածը կենտրոնացված է [[միջուկ]]ում, իսկ միջուկը կազմող [[պրոտոն]]ների և [[նեյտրոն]]ների զանգվածները համապատասխանաբար հավասար են՝ ''1,00727663'' և ''1,008665''։ Ատոմական Զանգվածի մեծության վրա չնչին չափով ազդում է նաև զանգվածի պակսորդը:
== Ատոմական Զանգվածի քիմիական տարրը բնորոշող կարևոր մեծություն ==
▲Ատոմական Զանգվածի քիմիական տարրը բնորոշող կարևոր մեծություն է։ Այն որոշում են ֆիզիկաքիմիական և ֆիզիկական եղանակներով։
▲== Ատոմական Զանգվածի որոշում ==
=== Ատոմական Զանգվածի որոշումը մոլեկուլային զանգվածը հաշվելով ===
▲Ատոմական Զանգվածը հաշվում են որոշելով տվյալ տարրը պարունակող նյութի մոլեկուլային զանգվածը և տարրի պարունակությունը նրանում։ Այս դեպքում Ատոմական Զանգվածը հավասար է մոլեկուլային զանգվածի համապատասխան մասը բաժանած [[մոլեկուլ]]ում տվյալ տարրի ատոմների թվի վրա։
=== Ատոմական Զանգվածի որոշումը քիմիական համարժեքը գտնելով ===
▲Ատոմական Զանգվածը կարելի է որոշել նաև գտնելով տարրի քիմիական համարժեքը (Ատոմական Զանգվածը համարժեքի և արժեքավորության արտադրյալն է)։
=== Ատոմական Զանգվածի որոշումը Դյուլոնգի և Պտիի օրենքի օգնությամբ ===
▲Ատոմական Զանգվածի մոտավոր մեծությունը կարելի է գտնել [[Դյուլոնգի և Պտիի օրենք]]ի օգնությամբ և էլեկտրաքիմիական եղանակով՝ օգտվելով [[Ֆարադեյի օրենք]]ներից։
=== Ատոմական Զանգվածի որոշումը մասսպեկտրոմետրական եղանակով ===
Ատոմական Զանգվածի որոշման ֆիզիկական եղանակներից է մասսպեկտրոմետրական [[եղանակ]]ը (ավելի քան ''0,001%'' ճշտությամբ)։
== Ատոմական Զանգվածներիզանգվածների արժեքներ ==
Ատոմական Զանգվածներիզանգվածների արժեքները ենթարկվում են մշտական ճշտումների ու պարբերաբար քննարկվում միջազգային հանձնաժողովներում և երկու տարին մեկ ամփոփվում աղյուսակում։ Ատոմական զանգվածների ժամանակակից արժեքները բերված են տարրերի պարբերական համակարգ և քիմիական տարրերին նվիրված [[հոդված]]ներում։
Ատոմական Զանգվածների ժամանակակից արժեքները բերված են տարրերի պարբերական համակարգ և քիմիական տարրերին նվիրված [[հոդված]]ներում։
{{ՀՍՀ}}
| 