«Ռետրոտրանսպոզոն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

11:15, 27 Սեպտեմբերի 2015-ի տարբերակ

Ռետրոտրանսպոզոն (կոչվում են նաև տրանսպոզոններ ՌՆԹ միջնորդով), գենետիկական տարրեր, որոնք կարող ենք բազմապատիկ անգամ մեծացնել իրենց քանակը գենոմում: Տարածված են էուկարիոտիկ օրգանիզմների մեծ մասում: Կազմում են տրանսպոզոնների երկու ենթադասերից մեկը. ի տարբերություն մյուսի ռետրոտրանսպոզոններին անհրաժեշտ է միջնորդ ՌՆԹ-ի տեսքով:

Հատկապես տարածված են բույսերում, որտեղ կազմում են կորիզային ԴՆԹ-ի նշանակալից մասը: Օրինակ եգիպտացորենի գենոմի 49-78% կազմված է ռետրոտրանսպոզոններից^[1]: Իսկ ցորենի գենոմի 90% կազմում են կրկնվող տարրերը և 68%՝ տրանսպոզոնները^[2]: Կաթնասուններ դեպքում գենոմի կեսը (45% - 48%) տրանսպոզոններ են կան վերջիններիս մնացորդներ: Մարդկային գենոմի 42% կազմված է ռետրոտրանսպոզոններից, իսկ 2-3% ԴՆԹ տրանսպոզոններից^[3]:

Տարբերում են ռետրոտրանսպոզոնների երկու տեսակ — ռետրոտրանսպոզոններ երկար ծայրային կրկնություններով (անգլ.՝ LTR, long terminal repeats), և ռետրոտրանսպոզոններ առանց այդ կրկնությունների:

Վերջիններս իրենց հերթին բաժանվում են երկար միահյուսված (անգլ.՝ LINE, long interspersed elements) և կարճ միահյուսված կրկնություններ (անգլ.՝ SINE, short interspersed elements):

Ռետրոտրանսպոզոնների կրկնապատկումը ՌՆԹ միջնորդի օգնությամբ ստեղծում է սեփական բազմաթիվ պատճեններ, որի հետևանքով գենոմի չափսը կարող է արագորեն աճել: Ռետրոտրանսպոզոններն ընդունակ են նաև ինսերցիայի (ներդրում) եղանակով առաջացնելու տարատեսակ մուտացիաներ:

Ռետրոտրանսպոզոնները գործում են հետևյալ կերպ՝ նախ նրանք սինթեզում են կոմպլեմենտար ՌՆԹ շղթա, ապա այն դարձյալ ետ են վերածում ԴՆԹ շղթայի, որն արդեն կարող է ներդրվել գենոմի որև տեղամասում: ՌՆԹ-ից ԴՆԹ անցումը իրականացվում է տրանսպոզոնների կողմից կոդավորվող հակադարձ տրանսկրիպտազների (անգլ.՝ reverse transcriptase) միջոցով^[4]:

Կուտակված բազմաթիվ մուտացիաների պատճառով տրանսպոզոնների մեծ մասն ակտիվ չէ:

Ծանոթագրություններ

↑ SanMiguel P, Bennetzen JL (1998). «Evidence that a recent increase in maize genome size was caused by the massive amplification of intergene retrotranposons» (PDF). Annals of Botany. 82 (Suppl A): 37–44. doi:10.1006/anbo.1998.0746. (անգլ.)
↑ Li W, Zhang P, Fellers JP, Friebe B, Gill BS (նոյեմբեր, 2004). «Sequence composition, organization, and evolution of the core Triticeae genome». Plant J. 40 (4): 500–11. doi:10.1111/j.1365-313X.2004.02228.x. PMID 15500466.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) (անգլ.)
↑ Lander ES, Linton LM, Birren B, և այլք: (փետրվար, 2001). «Initial sequencing and analysis of the human genome». Nature. 409 (6822): 860–921. doi:10.1038/35057062. PMID 11237011. (անգլ.)
↑ Dombroski BA, Feng Q, Mathias SL, և այլք: (հուլիս, 1994). «An in vivo assay for the reverse transcriptase of human retrotransposon L1 in Saccharomyces cerevisiae». Mol. Cell. Biol. 14 (7): 4485–92. PMC 358820. PMID 7516468. (անգլ.)

[SanMiguelandBennetzen-1] SanMiguel P, Bennetzen JL (1998). «Evidence that a recent increase in maize genome size was caused by the massive amplification of intergene retrotranposons» (PDF). Annals of Botany. 82 (Suppl A): 37–44. doi:10.1006/anbo.1998.0746. (անգլ.)

[LiandGill-2] Li W, Zhang P, Fellers JP, Friebe B, Gill BS (նոյեմբեր, 2004). «Sequence composition, organization, and evolution of the core Triticeae genome». Plant J. 40 (4): 500–11. doi:10.1111/j.1365-313X.2004.02228.x. PMID 15500466.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) (անգլ.)

[Landeretal-3] Lander ES, Linton LM, Birren B, և այլք: (փետրվար, 2001). «Initial sequencing and analysis of the human genome». Nature. 409 (6822): 860–921. doi:10.1038/35057062. PMID 11237011. (անգլ.)

[4] Dombroski BA, Feng Q, Mathias SL, և այլք: (հուլիս, 1994). «An in vivo assay for the reverse transcriptase of human retrotransposon L1 in Saccharomyces cerevisiae». Mol. Cell. Biol. 14 (7): 4485–92. PMC 358820. PMID 7516468. (անգլ.)

[1]

[2]

[3]

[4]