«Էրբիում»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 8.
| պարբերություն =
| բլոկ =
| արտաքին տեսք =[[Պատկեր:
| պատկեր =
| ատոմային զանգված = 167,259(3)<ref name="iupac atomic weights">{{ռուսերեն հոդված|автор=Michael E. Wieser, Norman Holden, Tyler B. Coplen, John K. Böhlke, Michael Berglund, Willi A. Brand, Paul De Bièvre, Manfred Gröning, Robert D. Loss, Juris Meija, Takafumi Hirata, Thomas Prohaska, Ronny Schoenberg, Glenda O’Connor, Thomas Walczyk, Shige Yoneda, Xiang‑Kun Zhu.|заглавие=Atomic weights of the elements 2011 (IUPAC Technical Report)|ссылка=http://iupac.org/publications/pac/85/5/1047/|язык=en|издание=[[Pure and Applied Chemistry]]|год=2013|том=85|номер=5|страницы=1047-1078|doi=10.1351/PAC-REP-13-03-02}}</ref>
Տող 78.
| իզոտոպներ լրացումներ =
}}
{{Պարբերական համակարգի տարր|align=center|fontsize=100%|number=68}}
'''Էրբիում''' ({{lang-lat|''Erbium''}}) քիմիական տարր է, որի նշանն է ''Er'', [[պարբերական համակարգ]]ի 3-րդ խմբի [[քիմիական տարր]]: [[Լանթանիդներ|Լանթանիդ]] է, կարգահամարը՝ 68, ատոմական զանգվածը՝ 167,26
<br clear="left" />
▲'''Էրբիում''' ({{lang-lat|''Erbium''}}) քիմիական տարր է, որի նշանն է ''Er'', [[պարբերական համակարգ]]ի 3-րդ խմբի [[քիմիական տարր]]: [[Լանթանիդներ|Լանթանիդ]] է, կարգահամարը՝ 68, ատոմական զանգվածը՝ 167,26, [[խտություն]]ը՝ 9050 կգ/մ<sup>3</sup>, հալման ջերմաստիճանը՝ 1497 °C, եռմանը՝ 2900 °C: f-տարր է, ատոմի արտաքին էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ ''4f<sup>12</sup> 6s<sup>2</sup>'':
== Պատմություն ==
Հայտնաբերել է շվեդ գիտնական Կ. Մոսանդերը [[1843]] թվականին<ref>{{cite journal|author=Mosander, C. G. |date=1843|url=http://books.google.com/books?id=CJEOAAAAIAAJ&pg=PA241|title=On the new metals, Lanthanium and Didymium, which are associated with Cerium; and on Erbium and Terbium, new metals associated with Yttria|journal=Philosophical Magazine|volume= 23|issue=152| pages =241–254|doi=10.1080/14786444308644728}} Note: The first part of this article, which does NOT concern erbium, is a translation of: C. G. Mosander (1842) [http://books.google.com/books?id=XK4tAAAAcAAJ&pg=387 "Något om Cer och Lanthan"] [Some (news) about cerium and lanthanum], ''[[Scandinavian Scientist Conference|Förhandlingar vid de Skandinaviske naturforskarnes tredje möte (Stockholm)]]'' [Transactions of the Third Scandinavian Scientist Conference (Stockholm)], vol. 3, pp. 387–398.</ref> : Էրբիումի հանքանյութը հայտնաբերվել Իտտեբյու գյուղի մոտ:
== Անվանում ==
Քիմիական տարրերի հետևյալ շարքը՝ [[տերբիում]], [[իտերբիում]], [[իտրիում]], իրենց անվանումը ստացել են Իտերբիում գյուղի պատվին, որը գտնվում է Ստոկհոլմի արշիպելագում:
== Բնության մեջ ==
[[Image:Erbium(III)chloride sunlight.jpg|thumb|left|Էրբիումի (III) քլորիդ]]
Էրբիումը երկրի ընդերքում՝ 3,3 գ/տ է, պարունակությունը [[օվկիանոսներ]]ի ջրում ՝2,4·10<sup>−6</sup><ref>J.P. Riley and Skirrow G. Chemical Oceanography V. I, 1965 </ref>:
=== Հանքավայրեր ===
Էրբիումը մտնում է [[լանթանիդներ]]ի կազմի մեջ, որոնք շատ հազվադեպ են հանդիպում: Լանթանիդները հանդիպում են [[ԱՄՆ]]-ում, [[Ղազախստան]]ում, [[Ռուսաստան]]ում, [[Ուրաինա]]յում, [[Ավստրալիա]]յում, [[Բրազիլիա]]յում, [[Հնդկաստան]]ում, [[Սկանդինավիա]]յում:
== Ստացում ==
Մետաղական էրբիումը ստանում են էրբիումի քլորիդի ErCl<sub>3</sub> (կամ ֆտորիդի՝ ErF<sub>3</sub>) հալույթի [[էլեկտրոլիզ]]ով, ինչպես նաև կալցիումի աղերի ջերմային վերականգնումով:
== Հատկություններ ==
Էրբիումի [[խտություն]]ը՝ 9050 կգ/մ<sup>3</sup>, հալման ջերմաստիճանը՝ 1497 °C, եռմանը՝ 2900 °C: f-տարր է, ատոմի արտաքին էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ ''4f<sup>12</sup> 6s<sup>2</sup>'':
== Իզոտոպներ ==
[[File:Erbium-glass.jpg|thumb|Էրբիումի գունավոր ապակի]]
Բնական էրբիումը բաղկացած է 6 կայուն [[իզոտոպներ]]ից՝ <sup>162</sup>Er, <sup>164</sup>Er, <sup>166</sup>Er, <sup>167</sup>Er, <sup>168</sup>Er և <sup>170</sup>Er:
== Կիրառություն ==
Էրբիումի օքսիդը հիմնականում կիրառում են ատոմային տեխնիկայում: Ինչպես, օրինակ էրբիումի օքսիդի խառնուրդը և ուրանի օքսիդը զգալիորեն բարելավել են բարձր հզորությամբ ռեակտորների աշխատանքը:
Էրբիումի օքսիդի [[բյուրեղներ]]ը օգտագործում են որպես բարձր էֆեկտիվ լազերային նյութեր:
[[Օպտիկական մանրաթել]]երի արտադրության ժամանակ էրբիումի օքսիդը ավելացնում են [[քվարց]]ային համաձուլվածքներին:
== Տես նաև ==
Տող 93 ⟶ 118՝
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
== Գրականություն ==
*Кремлёв А. М., Менделеев Д. И.,. Эрбий // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
* ''Guide to the Elements – Revised Edition'', Albert Stwertka (Oxford University Press; 1998), ISBN 0-19-508083-1.
== Արտաքին հղումներ ==
* [http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Er/key.html Էրբիումը Webelements-ում]
* [http://n-t.ru/ri/ps/pb068.htm Էրբիումը քիմիական տարրերի հայտնի գրադարանում]
* [http://education.jlab.org/itselemental/ele068.html It's Elemental – Erbium]
{{Փոքր պարբերական աղյուսակ}}
| |||