«Թուլիում»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 1.
{{Քիմիական տարր
| անվանում = Թուլիում /Thulium (Tm)
| համար = 69
| սիմվոլ = Tm
| վերևից =
| ներքևից = [[Մենդելեևիում|Md]]
| խումբ =
| պարբերություն =
| բլոկ =
| արտաքին տեսք =[[Պատկեր:Thulium sublimed dendritic and 1cm3 cube.jpg|220px|Թուլիում]]<br />Փափուկ արծաթափայլ մետաղ
| պատկեր =
| ատոմային զանգված =168,93421(2)<ref name="iupac atomic weights">{{ռուսերեն հոդված|автор=Michael E. Wieser, Norman Holden, Tyler B. Coplen, John K. Böhlke, Michael Berglund, Willi A. Brand, Paul De Bièvre, Manfred Gröning, Robert D. Loss, Juris Meija, Takafumi Hirata, Thomas Prohaska, Ronny Schoenberg, Glenda O’Connor, Thomas Walczyk, Shige Yoneda, Xiang‑Kun Zhu|заглавие=Atomic weights of the elements 2011 (IUPAC Technical Report)|ссылка=http://iupac.org/publications/pac/85/5/1047/|язык=en|издание=[[Pure and Applied Chemistry]]|год=2013|том=85|номер=5|страницы=1047-1078|doi=10.1351/PAC-REP-13-03-02}}</ref>
| կոնֆիգուրացիա = [Xe] 4f<sup>13</sup> 6s<sup>2</sup>
| էլեկտրոնային թաղանթ =
| ատոմի շառավիղ =177
| կովալենտային շառավիղ = 156
| Վան-դեր-Վալսի շառավիղ =
| իոնի շառավիղ = (+3e) 87
| էլեկտրաբացասականություն = 1,25
| էլեկտրոդային պոտենցիալ = Tm←Tm<sup>3+</sup> -2,32 В<br />Tm←Tm<sup>2+</sup> -2,3 В
| օքսիդացման աստիճան = 3, 2
| իոնիզացման էներգիա 1 =589,0 (6,10)
| իոնիզացման էներգիա 2 =
| իոնիզացման էներգիա 3 =
| ֆազ =
| խտություն = 9,321
| խտություն2 =
| խտություն3 =
| խտություն հջ =
| հալման ջերմաստիճան =1 818
| եռման ջերմաստիճան =2 220
| կրիտիկական կետ Կ =
| հալման ջերմունակություն = 21,76
| հալման ջերմունակություն2 = ~470
| գոլորշիացման ջերմունակություն =
| ջերմունակություն = 27,0<ref name="ХЭ">{{ռուսերեն գիրք
|автор = Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.)
|заглавие = Химическая энциклопедия: в 5 т
|место = Москва
|ссылка = http://www.xumuk.ru/encyklopedia/1757.html
|издательство = Советская энциклопедия
|год = 1990
|том = 2
|страницы = 272
|страниц = 671
|тираж = 100 000
}}
</ref>
| ջերմունակություն2 =
| մոլային ծավալ = 18,1
| հագեցած գոլորշի =
| ճնշում հգ 1 =
| ճնշում հգ 10 =
| ճնշում հգ 100 =
| ճնշում հգ 1 k =
| ճնշում հգ 10 k =
| ճնշում հգ 100 k =
| բյուրեղացանցի կառուցվածք =վեցանկյուն
| բյուրեղացանցի տվյալներ = a=3,540 c=5.56
| C/a հարաբերություն = 1,570
| Դեբայի ջերմաստիճան =
| մագնիսական կառուցվածք =
| տեսակարար դիմադրություն =
| ջերմահաղորդականություն =(16,9)
| ջերմաստիճանահաղորդականություն =
| ջերմային ընդարձակում =
| ձայնի արագություն =
| Յունգի մոդուլ =
| CAS համար =7440-30-4
| արգելվող գոտի =
| իզոտոպներ =
| իզոտոպներ լրացումներ =
}}
{{Պարբերական համակարգի տարր|align=center|fontsize=100%|number=69}}
'''Թուլիում''', (Thulium), Tm, [[Պարբերական համակարգ|պարբերական համակարգի]] III խմբի քիմիական տարր: [[Լանթանիդ]] է, կարգահամարը՝ 69, ատոմական զանգվածը՝ 168,9342, խտությունը՝ 9330 կգ/մ<sup>3</sup>, հալման ջերմաստիճանը՝ 1545°C, եռմանը՝ 1730°C: Թուլիումը f-տարր է, ատոմի արտաքին թաղանթի էլեկտրոնային կառուցվածքը՝ 5d6s<sup>2</sup>: Ունի մեկ կայուն իզոտոպ՝ Tu<sup>169</sup>: Արհեստական ռադիոակտիվ իզոտոպներից արժեքավոր է Tu<sup>170</sup> (T<sub>1/2</sub>=129 օր), որն օգտագործվում է գամմա-դեֆեկտոսկոպիայի համար, ինչպես նաև բժշկության մեջ՝ ռենտգենախտորոշման նպատակով: Թուլիումը սպեկտրոսկոպիկ եղանակով հայտնաբերել է շվեդ գիտնական [[Պեր Կլեվե]]ն, 1879 թվականին:<ref name=history>{{cite book| pages=442–443| url =http://books.google.com/?id=Yhi5X7OwuGkC&pg=PA442| title =Nature's building blocks: an A-Z guide to the elements| author =Emsley, John | publisher=Oxford University Press |location =US| date = 2001| isbn = 0-19-850341-5}}</ref><ref>{{cite book | url=http://books.google.com/?id=Owuv-c9L_IMC&pg=PA1061|page=1061| title=Concise Encyclopedia Chemistry | isbn=978-3-11-011451-5 | author1=Eagleson | first1=Mary | date=1994|publisher=Walter de Gruyter}}</ref>
Տող 5 ⟶ 78՝
Պարունակությունը երկրակեղևում 2,7X10<sup>-5</sup>% է (ըստ զանգվածի): Ցրված տարր է, բնության մեջ հանդիպում է մյուս լանթանիդների հետ: Թուլիումը սպիտակ-արծաթավուն մետաղ է, ունի պերամագնիսական հատկություն: Քիմիապես ակտիվ է, միացություններում՝ եռարժեք: Օդում հեշտ օքսիդանում է՝ առաջացնելով Tu<sub>2</sub>O<sub>3</sub> օքսիդը: Թոիլիումը միացություններ է առաջացնում բազմաթիվ ոչ մետաղների հետ: Թուլիումի հիդրօքսիդը՝ Tu(OH)<sub>3</sub>, ունի հիմնային հատկություն, ստացվում է լուծելի աղերը ամոնիակի ջրային լուծույթով մշակելիս: Թուլիումը ստացվում է աղերի հալույթի էլեկտրոլիզից: Կիրառվում է օրգանական և անօրգանական սինթեզներում՝ որպես կատալիզատոր: Դժվարահալության շնորհիվ միացությունները օգտագործվում են հրակայուն խեցեգործական իրեր պատրաստելու համար:
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
== Գրականություն ==
{{ՀՍՀ}}▼
*{{cite book|author=Poole, Charles P., Jr.|title=Encyclopedic Dictionary of Condensed Matter Physics|url=http://books.google.com/books?id=CXwrqM2hU0EC&pg=PA1395|date=2004|publisher=Academic Press|isbn=978-0-08-054523-3|page=1395}}
{{Փոքր պարբերական աղյուսակ}}
{{Chem-stub}}
▲{{ՀՍՀ}}
[[Կատեգորիա:Լանթանոիդներ]]
[[Կատեգորիա:Թուլիում]]
| |||