«Սուլֆիդներ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ հեռացվել է Կատեգորիա:Քիմիական նյութեր ՀոթՔաթ գործիքով |
No edit summary |
||
Տող 1.
'''Սուլֆիդներ''' ({{lang-la |sulfur }} - ծծումբ), ծծմբի միացությունները ավելի էլեկտրադրական տարրերի և ածխաջրածնային ռադիկալների հետ։
== Հատկություններ ==
Անօրգանական սուլֆիդներ [[մետաղ]]ների և [[Ծծումբ|ծծմբի]] միացություններ են՝ [[Ծծմբաջրածին|ծծմբաջրածնական]] թթվի [[աղ]]երը, որոնք լինում են՝ չեզոք՝ <math>\mbox{M}_\mathrm{2}</math><math>\mbox{S}_\mathrm{ }</math> և թթու <math>\mbox{MHS}_\mathrm{ }</math> (M-ը միարժեք մետաղ է)։ [[Ամոնիում]]ի, [[Ալկալիական մետաղներ|ալկալիական]] և [[Հողալկալիական մետաղներ|հողալկալիական]] մետաղների սուլֆիդները ջրում լուծելի (վերջինները՝ ավելի վատ), անգույն, բյուրեղական նյութեր են։
[[Լուծույթներ]]ը հիմնային են։ Ծանր մետաղների սուլֆիդները [[Ջուր|ջրում]] չլուծվող, մեծ մասամբ սև, բյուրեղական նյութեր են։ [[Ցինկ]]ի սուլֆիդը սպիտակ է, [[մանգան]]ինը՝ վարդագույն, [[կադմիում]]ինը և [[անագ]]ինը (IV)՝ դեղին, [[ծարիր]]ինը՝ նարնջակարմիր։ Այս սուլֆիդների մի մասը չի լուծվում նաև թթուներում։ Այդ հատկություններն օգտագործվում են վերլուծական քիմիայում՝ մետաղները բաժանելու և տարբերակելու համար։
== Բնության մեջ ==
Սուլֆիդները բնության մեջ տարածված նյութեր են, կազմում են երկրակեղևի զանգվածի մոտ 0,15 %-ը, առաջացնում են 200-ից ավելի» [[միներալ]] (սֆաչերիա, մոփբղենիա, կինովար, պիրիա և այլն)։
== Ստացում ==
Սուլֆիդները ստանում են մետաղի և ծծմբի աղերի, [[հիդրօքսիդ]]ների և [[ծծմբաջրածին|ծծմբաջրածնի]] կամ ամոնիումի սուլֆիդի փոխազդեցությամբ, նաև սուլֆիդները ածխածնով բարձր ջերմաստիճաններում վերականգնելով։
:: <math>\mathsf{Fe + S \rightarrow FeS}</math>
:: <math>\mathsf{2CdO + 3S \rightarrow 2CdS + SO_2}</math>
:: <math>\mathsf{TiO_2 + CS_2 \rightarrow TiS_2 + CO_2}</math>
:: <math>\mathsf{Na_2SO_4 + 4C \rightarrow Na_2S + 4CO}</math>
:: <math>\mathsf{2Ga + 3H_2S \rightarrow Ga_2S_3 + 3H_2}</math>
:: <math>\mathsf{ZnCl_2 + Na_2S \rightarrow ZnS + 2NaCl}</math>
Բնական աուլֆիդները համապատասխան տարրերի ստացման կարևոր հումքեր են։
== Կիրառություն ==
Լուծելի սուլֆիդներ օգտագործում են [[կաշի |կաշի]]ն դաբաղելու, [[կալցիում]]ի և [[բարիում]]ի սուլֆիդներ՝ գյուղատնտեսական վնասատուների դեմ պայքարելու համար և այլն։ Օրգանական սուլֆիդներ ծծմբաօրգանական միացություններ են՝ R—Sn—R՝(n^l,R-^ R՝-ը [[ածխաջրածին|ածխաջրածնային]] մնացորդներ են)։
Միացությունները, որոնցում ո=1, կոչվում են միասուլֆիդներ, ո=2՝ երկսուլֆիդներ և այլն։ Սուլֆիդները բնության մեջ տարածված միացություններ են (մեթիոնին, բիոտին և այլն), պարունակվում են նաև [[նավթ]]ում, [[Քարածուխ|քարածխում]]։
Օգտագործվում են որպես շարժիչային վառելանյութերի և քսայուղերի կայունացուցիչներ, դեղանյութեր, ներկանյութեր, լուծիչներ։ Որոշ սինթետիկ օրգանական սուլֆիդներ (պոլիսուլֆիդային կաուչուկները, ծծմբային ներկանյութերը ևն) ունեն կարևոր արդյունաբերական նշանակություն։
== Տես նաև ==
*[[Սուլֆիտներ]]
== Գրականություն ==
* {{книга |заглавие = Химическая энциклопедия |ответственный = Редкол.: Кнунянц И.Л. и др. |место = М. |издательство = Советская энциклопедия |год = 1995 |том = 4 (Пол-Три)|страниц = 639 |isbn = 5-82270-092-4 }}
{{ՀՍՀ}}
| |||