«Երազների մեկնաբանություն (աշխատություն)»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
ներքին հղումներ, լուսանկար, նյութերի ավելացում, կատեգորիա |
չ clean up, փոխարինվեց: : → ։ (156), ` → ՝, → (7), ,( → , ( oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Գիրք}}
'''Երազների մեկնաբանությունը''' ({{lang-de|Die Traumdeutung}}) [[Զիգմունդ Ֆրոյդ]]ի առաջին լայնածավալ մենագրությունն է, որ հրատարակվել է 1899թ., սակայն թվագրվել 1900թ., քանի որ հեղինակը և հրատարակիչը ցանկանում էին այն «վերագրել նոր դարին»
Գրքի առաջին հրատարակությունը մեծ հաջողություն չի ունեցել. մի քանի տարվա ընթացքում վաճառվել է ընդամենը 600
{{քաղվածք|Երազների մեկնաբանությունը «Արքայական ճանապարհն» է հոգեկան կյանքի անգիտակցականի ճանաչողության համար։|}}
== Հիմնական հասկացությունները ==
Գրքում հիմնականում անդրադարձ է կատարվում երազների հոգեբանական առանձնահատկություններին և հոգեթերապևտիկ աշխատանքում դրանց մեկնաբանության
== Բովանդակությունը ==
=== ԳԼՈՒԽ I. Երազատեսության հարցի վերաբերյալ գիտական գրականությունը (մինչև 1900թ.) ===
Զ. Ֆրոյդն իր աշխատությունն սկսում է՝ քննարկելով մինչև իր ուսումնասիրությունը արդեն գոյություն ունեցող մի շարք հեղինակների տեսանկյունները երազատեսությունների, դրանց մեխանիզմների, նշանակության, գործառույթների
=== ԳԼՈՒԽ II. Երազներ մեկնաբանության մեթոդը. երազատեսության վերլուծության օրինակ ===
Այս գլխում Ֆրոյդը քննադատում է երազների մեկնաբանության արդեն գոյություն ունեցող երկու հիմնական մեթոդները՝ սիմվոլիկ մեթոդը, որի միջոցով երազը վերլուծվում էր դրանում առկա ընդհանուր խորհրդանիշների վերլուծմամբ, և վերծանման մեթոդը, որը բացատրում էր երազի հնարավոր թաքուն
Աշխատելով [[հոգեախտաբանություն|հոգեախտաբանական]] խնդիրներով մարդկանց հետ՝ Զ. Ֆրոյդը և [[Ժոզեֆ Բրեյեր]]ը նկատեցին, որ պացիենտների ախտանիշների նշանակության մեկնաբանությունը և այդ ախտանիշների հետզարգացումը համընկնում են, և այդպիսով շատ հաճախ պացիենտը մեկնաբանությունից հետո ուղղակի ազատվում է այդ
{{քաղվածք|Դրա համար, իհարկե, անհրաժեշտ է պացիենտի հոգեկան պատրաստվածությունը: Նրանից պահանջվում է երկու բան. ուշադրության կենտրոնացումը սեփական հիշողությունների վրա և քննադատության իսպառ հեռացումը, որպեսզի նա չկարողանա ընտրել, թե գլխում ծագած որ միտքը պետք է ասել: Ուշադրության կենտրոնացման միջոցով նրա ինքնադիտումը ապահովելու համար նպատակահարմար կլինի, որ նա ընդունի հարմար դիրք և փակի աչքերը: Անհրաժեշտ է նրան ասել, որ հոգեվերլուծության հաջողությունը պայմանավորված է նրանով, որ նա ասի այն ամենը, ինչ գալիս է իր միտքը, և չճնշի նույնիսկ այն մտքերը, որոնք թվում են անէական, աբսուրդային կամ թեմային չվերաբերող։
|}}
Բայց պետք է ուշադրությունը կենտրոնացնել ոչ թե ամբողջական երազի, այլ երազի առանձին տարրերի վրա
Այս տեսության համար հիմնարար գաղափարն այն մասին, որ երազը ծածկագիր է, որի ձևով և միջոցով թաքնված ցանկությունները գտնում են իրենց համար բավարարություն, Ֆրոյդի մոտ առաջ է եկել 1895 թ.-ի հուլիսի 24-ի երեկոյան, մի վիեննական ռեստորանում, երբ հասկացավ իր՝ նախորդ գիշերվա երազի թաքուն
Իր այս աշխատության մեջ նա որպես երազի մեկնաբանման օրինակ ներկայացնում է հենց այդ նույն երազը և մեկնաբանում
==== Զ. Ֆրոյդի երազը (1895 թ., հուլիսի 23/24). ====
{{քաղվածք|Մեծ դահլիճ, շատ հյուրեր, որոնց մենք ենք ընդունել: Նրանց մեջ է Իրման, նրա ձեռքից բռնում եմ և ցանկանում պատասխանել նրա նամակին՝ մեղադրելով նրան այն բանի համար, որ չի ընդունել իմ «որոշումը»: Ես նրան ասում եմ. «Եթե դու դեռ ցավեր ունես, ուրեմն դրանում միայն դու ես մեղավոր»: Նա պատասխանում է. «Եթե դու իմանայիր, թե ինչպիսի ցավեր ունեմ ես կոկորդում, ստամոքսում և որովայնում»:
Ես վախենում եմ և նայում նրան: Նրա դեմքը գունատ է և ուռած: Մտածում եմ, թե հնարավոր է՝ չեմ նկատել նրա մոտ որևէ օրգանական հիվանդություն: Ես նրան ուղեկցում եմ պատուհանի մոտ և զննում կոկորդը: Նա թեթևակիորեն ընդդիմանում է, ինչպես այն բոլոր կանայք, ում մոտ դնովի ատամներ են: Ես ինքս ինձ մտածում եմ՝ չէ՞ որ դա նրան պետք չէ: Բերանը բացվում է, և ես աջ կողմում տեսնում եմ մեծ սպիտակ բիծ, իսկ մի փոքր խորության վրա՝ տարօրինակ ելուստ՝ քթի խեցիների պես. ես տեսնում եմ դրա մոխրագույն կեղևը: Ես հենց այդ պահին կանչում եմ բժիշկ Մ.-ին, որը կրկնում է զննումը և հաստատում այն: Բժիշկ Մ.-ը սովորականից տարօրինակ տեսք ունի: Նա շատ գունատ է, կաղում է և, չգիտես ինչու, առանց մորուքի: Իմ ընկեր Օտտոն հիմա կանգնած է իմ կողքին, իսկ ընկեր Լեոպոլդը հետազոտում է նրա թոքերը և ասում. «Նրա մոտ կա ապաճում ձախից դեպի ներքև»: Նա մատնանշում է նաև ինֆիլտրացիա ձախ ուսին (չնայած զգեստի առկայությանը՝ ես նույնպես զգում եմ դա): Մ.-ը ասում է. «Անկասկած դա վարակում է: Բայց ոչինչ, նրա մոտ կլինի դիզենտերիա, և թույնը դուրս կտա…»: Մենք ևս հասկանում ենք՝ որտեղից է այդ վարակը: Ընկեր Օտտոն վերջերս, երբ Իրման իրեն անառողջ էր զգում, նրան ներարկել է պրոպիլի պրեպարատ՝ պրոպիլեն, պրոպիլենաթթու… տրիմեթիլամին (բանաձևը ես հստակ տեսնում եմ աչքերիս առաջ): Այդպիսի ներարկում չի կարելի անել թեթևամտորեն: Մեծ է հավանականությունը, որ ասեղը այնքան էլ մաքուր չի եղել։
|}}
Իրման (կեղծանուն է) եղել է Ֆրոյդի պացիենտը և նրա ընտանիքի
Ֆրոյդն այս երազը գրի է առնում և որոշում վերլուծել՝ առանձնացնելով երազի դրվագները և մեկնաբանություններ տալով այդ դրվագներին՝ ըստ սյուժեի
Երազի մեկնաբանությունը թույլ է տալիս վերծանել երազի թաքցրած միտքը, որը Ֆրոյդը շարադրում է հետևյալ կերպ.
Տող 38.
|}}
=== ԳԼՈՒԽ III. Երազատեսությունը՝ ցանկության իրականացում ===
Այս գլխում Զ. Ֆրոյդը ցույց է տալիս, որ երազատեսությունը լիարժեք հոգեկան երևույթ է և կրում է ցանկության իրականացման
Ֆրոյդը մատնանշում է, որ ցանկության իրականացման սկզբունքը շատ ավելի ուղղակի է դրսևորվում մանկական
Ֆրոյդի հնգամյա որդին երազում տեսնում է, որ ինքը եղել է [[Սիմոնիգյուտտե]]ում՝ սար, ուր մեծ հաճույքով էին այցելում Ֆրոյդի
Հեղինակի կարծիքով՝ մենք կարող ենք տեսնել երազների ցանկության իրականացման երևույթը նաև առօրյա խոսակցությունների, առածների, ասացվածքների մեջ, օրինակ՝ «Ես նույնիսկ երազում դա չէի տեսնի» կամ «Ի՞նչ է տեսնում երազում սագը: Եգիպտացորեն» և
=== ԳԼՈՒԽ IV․ Երազատեսության աղճատող գործունեությունը ===
Զ. Ֆրոյդն առաջ է քաշում այն գաղափարը, որ նույնիսկ տհաճ կամ վախի մասին երազները իրենց մեջ կրում են ցանկության
Հետագայում Ֆրոյդը այդ աղճատումները բացատրում է երկու «հոգեկան համակարգերի» գոյությամբ, որոնցից առաջինը առաջ է բերում ցանկությունը, իսկ մյուս համակարգը երազում կատարում է «[[ցենզուրայի]]»
Այսպիսով, ցանկացած երազ բխում է առաջին համակարգից, իսկ երկրորդը արգելակող համակարգ
=== ԳԼՈՒԽ V․ Երազատեսությունների նյութը և աղբյուրները ===
ա) ''Թարմ և չեզոք բովանդակությունները երազում''. Ֆրոյդը կարծում էր, որ յուրաքանչյուր երազի մեջ կարելի է տեսնել կապ նախորդ օրվա ապրումների հետ, ուստի երազների վերլուծության ժամանակ պետք է հաշվի առնել թարմ տպավորությունները և հույզերը, որ երազ տեսնողը վերապրել է նախորդ օրը կամ ավելի
բ) ''[[ինֆանտիլիզմ|Ինֆանտիլ]] բովանդակությունները որպես երազի աղբյուր''. երազում կարող են արտահայտում գտնել կյանքի վաղ փուլերում ստացված տպավորությունները, որոնց առաջ հիշողությունն արթուն վիճակում անզոր
գ) ''Երազների սոմատիկ (մարմնական) աղբյուրները''.
դ) ''Տիպիկ երազներ''. Ֆրոյդը գտնում է, որ կան որոշ երազներ, որոնք, չնայած տարբեր մարդկանց մոտ են առաջանում, այդուհանդերձ մեծամասամբ կարող են մեկնաբանվել նույն կերպ, քանի որ բխում են միևնույն աղբյուրից.
# '''Մերկության մասին երազներ'''. մերկ կամ ամոթալի հագուստով լինելու մասին երազները Ֆրոյդն անվանում է էքսհիբիցիոնիստական երազներ՝ համարելով, որ դա անձի ինֆանտիլ ցանկությունն է ցուցադրել սեփական մարմինն այլ
# '''Երազներ հարազատ մարդկանց մահվան մասին'''. այս երազների շարքում կարելի է առանձնացնել երկու
# '''Քննության մասին երազներ'''. նույնիսկ կրթական համակարգից վաղուց դուրս եկած մարդկանց մոտ դեռևս երազներ են լինում քննության հանձնման
Ատամի ցավի հետ կապված երազները Ֆրոյդը, օրինակների հիման վրա, կապում է|օնանիստական ցանկությունների արտահայտման
Ֆրոյդը համոզված էր, որ երազատեսությունների մեծամասնությունը հիմքում ունի սեռական բնույթ և արտահայտում է էրոտիկ
# Գլխարկ՝ տղամարդու խորհրդանիշ (տղամարդու սեռական օրգան),
# Փոքրիկ երեխա՝ սեռական օրգաններ, երեխային ճզմելը՝ կոիտուսի խորհրդանիշ,
Տող 77.
:Տեքստը՝ «Այս տանը 1895 թ. հուլիսի 24–ին դոկտոր Զիգմունդ Ֆրոյդը պարզել է երազների գաղտնիքը։ Այս պահին ես քիչ հեռանկարային եմ համարում այն»: [[Ավստրիա]], Գինցինգից ոչ հեռու ([[Վիենա]], [[1900]])]]
=== ԳԼՈՒԽ VI․ Երազատեսության աշխատանքը ===
Երազի բովանդակության և երազի մեկնաբանության միջև կա մի նոր հոգեկան նյութ՝ երազի հետևում թաքնված բովանդակություն, որ արտահայտում է որոշակի
Երազն ունի նյութի մշակման չորս հիմնական ձև՝ մտքի վերածումը տեսողական պատկերի, խտացում, փոխադրում և երկրորդային
''Խտացման աշխատանք''. եթե համեմատենք երազը մտքի հետ, ապա երազում առկա է բովանդակությունների մի անդադար խտացման
''Փոխադրման աշխատանք''. հաճախ այն, ինչ երազի հիմքը հանդիսացող մտքի համար ունի կարևոր նշանակություն, երազում կարող է բոլորովին
'''Պատկերման միջոցները երազում'''. երազների մեկնաբանության արդյունքում ստացված նյութը կարելի է բաժանել երկու մասի՝ առաջինը «էական մտքերն» են, որոնք կարող էին լիովին փոխարինել երազին, եթե չլիներ
'''Պատճառահետևանքային կապը երազում''' կարող է փոխարինվել հաջորդականությամբ, որը կարող է պատկերվել նաև հակառակ ընթացքով կամ պատկերների անմիջական այլակերպմամբ, բայց այդ ամենի հետևանքը միշտ երազի գլխավոր հատվածի օգտին
'''Նմանությունը, համաձայնությունը և ընդհանրությունը''' սովորաբար պատկերվում են տարրերը մեկ ամբողջության մեջ ներառելու միջոցով, որը կամ արդեն գոյություն ունեցող միավորի է կցվում, կամ նորն է
Այս գլխում օրինակների հիման վրա մանրամասնորեն քննարկվում են նաև երազում '''նորարարության''' հարցը, '''բառերի և թվերի''' ներկայացումն ու նշանակությունը երազում և
Այսպիսով, օրինակների հիման վրա վերլուծելով '''աբսուրդային երազները և ինտելեկտուալ գործունեությունը''' երազում՝ Ֆրոյդը պնդում է, որ «այն ամենն, ինչ երազում կրում է մտածողության գործառույթի դրսևորման ձև, պետք չէ համարել մտածական գործընթաց, քանի որ դա վերաբերում է երազի հետևում թաքնված մտքերին: Երազի թաքնված բովանդակությանն են վերաբերում նաև արթնանալուց հետո երազ տեսնողի արտահայտած դատողությունների մեծ մասը և այն զգացողությունները, որոնք նկարագրվում են երազ տեսնողի կողմից: Այդ բոլորը երազի արդյունքն են և պետք է հաշվի առնվեն մեկնաբանության ժամանակ»
Երազում '''աֆեկտների արտահայտումը''' վերլուծելիս հեղինակը նշում է, որ հաճախ մենք երազում ունենում ենք ինտենսիվ հուզական ապրումներ այնպիսի բովանդակությունների նկատմամբ, որոնք արթմնի ժամանակ նույնիսկ նվազագույն չափով չէին հուզի մեզ, և նաև հակառակը՝ կարող ենք բավականին անտարբեր լինել այնպիսի դեպքերի նկատմամբ, որոնք իրականում տեղի ունենալու դեպքում մեզ շատ կվշտացնեին կամ
''[[Երկրորդային մշակում]]''. երկրորդային մշակումը ակնհայտ երազը մտցնում է քիչ թե շատ իմաստավորված ամբողջականության մեջ, քանի որ այն մեխանիզմները, որ թաքնված երազը վերածում են ակնհայտ երազի, աշխատում են թաքնված երազի յուրաքանչյուր տարրի հետ առանձին, ուստի թաքնված երազի տարրերի միջև գոյություն ունեցող կապերը խախտվում
Երբեմն երազում կարող է ի հայտ գալ որոշակի ''քննադատություն'', որը հաճախ նախորդում է
=== ԳԼՈՒԽ VII. Երազատեսության գործընթացների հոգեբանությունը ===
ա) ''Երազների մոռացումը.'' երազները կամ դրանց հատվածները արթնանալուց հետո
բ) ''[[Ռեգրես]].'' Զ. Ֆրոյդը երազը համարում է «ռեգրեդիենտ» գործընթաց, քանի որ այն, ի տարբերություն պրոգրեդիենտ գործընթացների, որոնք սկիզբ են առնում [[անգիտակցական]]ից և ուղղված են դեպի գիտակցական, սկսվում է գիտակից-արթուն վիճակից և ուղղվում դեպի
գ) ''Ցանկության իրականացում.'' քանի որ անգիտակցական ցանկությունը գիտակցություն հասնելու համար հանդիպում է ցենզուրայի արգելքին, այն փոխակերպված և աղճատված կերպով իր արտահայտումն է գտնում
դ) ''Արթնացում երազի շնորհիվ, երազի գործառույթը, վախի երազներ''. քնի ընթացքում առկա է քունը պահպանելու ուժեղ դրդապատճառ, ինչը աջակցվում է ենթագիտակացական համակարգի
ե) ''Առաջնային և երկրորդային գործընթացներ.'' այն հոգեկան գործընթացները, որոնք ինքնաբերաբար հրահրում է առաջնային համակարգը՝ անգիտակցականը, Ֆրոյդը կոչում է առաջնային գործընթացներ, իսկ այն հոգեկան գործընթացները, որոնք իրականանում են երկրորդային համակարգի կողմից՝ երկրորդային
զ) ''[[Անգիտակցական]] և գիտակցական''. այն, ինչ Ֆրոյդն անվանում է անգիտակցական համակարգ, հիմնականում սահմանում է գիտակցականի հետ հարաբերության մեջ՝ նշելով, որ դրա բովանդակությունները ընդունակ չեն հասնելու գիտակցականին, մինչդեռ [[Ենթագիտակցություն|ենթագիտակցական]] համակարգը օժտված է այդ
{{քաղվածք|Անգիտակցականը իսկական և իրական հոգեկանն է՝ իր ներքին էությամբ նույնքան անհայտ մեզ համար, որքան արտաքին աշխարհի իրականությունը, և երազների միջոցով մենք կարող ենք հասկանալ այն նույն աննշան չափով, որքան արտաքին աշխարհն ենք հասկանում մեր զգայարանների վկայությամբ։
Տող 118.
== Աղբյուրներ ==
* Sigmund Freud, L'interprétation des rêves, Tr. en français 1re éd. I. Meyerson (1926), Paris PUF, Nouvelle éd.
* "Les Rêves, voie royale de l'inconscient", textes réunis sous la dir. de Bela Grunberger, Ed.
* Фрейд З., Толкование сновидений, Попурри, Минск, 2003, 574 стр.
[[Կատեգորիա:Հոգեբանություն]]
[[Կատեգորիա:Հոգեվերլուծություն]]
| |||