«Կենի հատապտղային»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Կենի հատապտղային''' ({{lang-la|Táxus baccáta}}), [[կենի]]ների [[Ցեղ (կատեգորիա)|ցեղ]]ի ծառատեսակ ''Taxaceae'' [[Ընտանիք (կենսաբանություն)|ընտանիք]]ից։ Աճում է դանդաղ, այնուամենայնիվ աչքի է ընկնում իր երկարակեցությամբ՝ հեղինակների տարբեր տվյալներով կազմում է 1,5-4 հազար տարի<ref>[http://kgpbz.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1845&Itemid=1 Кое-что о тисе] // Государственный природный биосферный Кавказский заповедник</ref>։ [[Եվրոպա]]յի ամենահին ծառն աճում է [[Շոտլանդիա]]յում՝ [[Ֆորտինգոլյան կենի]], որի ստվերի տակ, ըստ պատմվող լեգենդների, իր մանկության տարիներն է անցկացրել [[Պիղատոս Պոնտացի]]ն<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/scotland/tayside_and_central/7505706.stm Ancient tree «one of UK’s best»] // BBC News. 14 July 2008</ref>։ Աճում է ստորին և միջին լեռնային գոտիներում ծովի մակարդակից 700–1500 մ բարձրությունների վրա, գետերի ափերին, անտառներում:անտառներում։ Ունի արժեքավոր բնափայտ:բնափայտ։

Ծառի բարձրությունը 10—20 մ է, առանձին դեպքերում մինչև 28 մ։ Խոշոր բաց շագանակագույն սերմը կիսով չափ շրջապատված է հյութալի, վառ կարմիր գույնի պտղամսով։ Ծառն ունի կարմրամոխրագույն բուն մինչև 1 մ տրամագծով, հարթ կամ թիթեղիկավոր:թիթեղիկավոր։ Տերևները պահպանվում են 5–8 տարի։ Տերևները երկարանշտարաձև են, տափակ, ելուստային ջղերով, սուր, կարճ կոթուկով, փայլուն:փայլուն։

Աճում է [[Արևմտյան Եվրոպա|Արևմտյան]], [[Կենտրոնական Եվրոպա|Կենտրոնական]] և [[Հարավային Եվրոպա]]ներում (հյուսիսում հասնում է մինչև Արևմտյան [[Նորվեգիա]]յի սահման, որտեղ գտնվում են աշխարհում կենում ցեղի ամենահյուսիսայինները։ Աճում են Հյուսիս-արևմտյան Աֆրիկայում, Հյուսիսային Իրանում և [[Հարավարևմտյան Ասիա]]յում, միջերկրածովյան ավազանի երկրներում։ Նախկին [[ԽՍՀՄ]]-ի տարածքում կենու անտառներ պահպանվել են [[Կարպատներ|Կարպատներում]]ում և [[Ղրիմի լեռներ|Ղրիմի լեռներում]]ում, Հյուսիսային Կովկասի արևմտյան շրջաններում։ Կենու առանձին նմուշներ և խմբեր հանդիպում են [[Բելառուս]]ում ([[Բելովեժյան թավուտ]]), [[Կալինինգրադի մարզ]]ում, [[Լիտվա]]յի արևմուտքում և [[Էստոնիա]]յում։

[[Հայաստան]]ում հանդիպում է միայն [[Իջևան]]ի (Ախնաբադի և Ոսկեպարի կենու պուրակներում և հարակից անտառներում) և [[Զանգեզուր]]ի ([[Շիկահողի արգելոց|«Շիկահող» պետական արգելոց]]) բուսական շրջաններում:շրջաններում։

Վտանգված տեսակ է:է։ Երրորդական դարաշրջանի ռելիկտային տեսակը տարածված է Իջևանի և Զանգեզուրի բուսական շրջաններում՝ առաջացնելով մի քանի համեմատաբար խոշոր պուրակներ և հանդիպելով առանձին ծառերի ձևով հաճարի և կաղնու անտառներում:անտառներում։ Տեսակի աճման պայմանների փոփոխությունը կարող է հանգեցնել բնակության շրջանի կրճատմանը:կրճատմանը։ [[Հայաստանի Կարմիր գիրք|Հայաստանի Կարմիր գրքի]] առաջին հրատարակության մեջ ընդգրկված էր 2 կարգավիճակով՝ հազվագյուտ տեսակ:տեսակ։ CITES–ի և Բեռնի կոնվենցիաների հավելվածներում ընդգրկված չէ:չէ։