Ըստ ավանդության տաճարը կառուցվել է 301-303 թվականներին<ref name="Melik-Bakhshyan"/>{{ref label|6|Զ}} արքայական ապարանքների մոտ՝ Վաղարշապատ քաղաքում՝ հեթանոսկան տաճարի տեղում{{sfn|Sahinian|Zarian|Ghazarian|1978|p=71}}{{ref|7|Է}}: Հայաստանն առաջին երկիրն է աշխարհում, որը 301 թվականին՝ [[Տրդատ Գ]]-ի օրոք, քրիստոնեությունը ընդունեց որպես պետական կրոն{{noteref label|8|Ը}}: Ըստ Ագաթանգեղոսի Հայոց պատմության ({{circa|460}})՝ գիշերային մենության մեջ, մտորումներով տարված [[Գրիգոր Լուսավորիչ|Լուսավորիչը]] մի հիասքանչ տեսիլք տեսավ. [[Հիսուս Քրիստոս|Աստծու միածին որդին]] իջավ երկնքից և ոսկե մուրճով հարվածեց գետնին՝ ցույց տալով այն վայրը, ուր պետք է կառուցվեր Էջմիածնի Սուրբ Տաճարը{{noteref label|9|Թ}}։ Այստեղից էլ առաջացել է «Էջմիածին» անունը, այսինքն` էջ (գրաբար)՝ իջավ Միածինը<ref>{{cite web|title=Feast of the Cathedral of Holy Etchmiadzin|url=http://www.araratian-tem.am/?page=holidays&id=1873#|publisher=Araratian Patriarchal Diocese of the Armenian Holy Apostolic Church|accessdate=14 November 2013}}</ref><ref>{{cite web | url=ter-hambardzum.net/archives/2977 | title=Սուրբ Գրիգոր Լուսավորչի ելքը Խոր Վիրապից | publisher=http://ter-hambardzum.net/ | date=3 Հունիս 2015 | accessdate=7 Օգոստոս 2015}}</ref>: Սակայն Էջմիածին եզրը չի օգտագործվել մինչև 15-րդ դարը<ref name="Melik-Bakhshyan"/>. ավելի վաղ աղբյուրները տաճարը կոչում են Վաղարշապատի Կաթողիկե եկեղեցի{{sfn|Arakelian|Yeremian|Arevshatian|Bartikian|1984|p=205}}{{sfn|Grigoryan|2012a|p=27}} կամ պարզապես Կաթողիկե<ref name="csufresno"/>{{ref|10|Ժ}}: Կաթողիկե Սուրբ Էջմիածնի տոնը նշվում է Սբ. Զատիկից 64 օր հետո կամ Հոգեգալստյան կիրակիին հաջորդող երկրորդ կիրակին: Տոնի օրը մատուցվում է Սուրբ Պատարագ, իսկ ժամերգությունների ընթացքում այլ շարականների հետ երգվում է նաև նշանավոր «Էջ Միածինն ի Հօրէ» շարականը, որը գրել է 8-րդ դարի կաթողիկոս [[Սահակ Ձորափորեցի]]ն: Շարականը Գրիգոր Լուսավորչի տեսիլքի և տաճարի կառուցման մասին է<ref name="araratian-tem">{{cite web|title=Տոն Կաթողիկե Սբ. Էջմիածնի [Feast of the Cathedral of Holy Etchmiadzin]|url=http://www.araratian-tem.am/?page=holidays&id=1873|publisher=Araratian Patriarchal Diocese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140329220716/http://www.araratian-tem.am/?page=holidays&id=1873|archivedate=29 March 2014|language=hy}}</ref>:
| colspan="2" | <center><small>'''The form of the original 4th-century church <br />as proposed by [[Alexander Sahinian]] (1966){{sfn|Sahinian|1966|pp=91–92}}'''</small></center>
