«Ֆրանսիական գրականություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

[[image:Alexandre_Dumas_NadarAlexandre Dumas Nadar.jpg|մինի|աջից|200px|Ալեքսանդր Դյումա]]

[[image:Portrait_AragonPortrait Aragon.jpg|մինի|աջից|200px|Լուի Արագոն]]

'''Ֆրանսիական գրականագիտության''' ակունքները հասնում են [[16-րդ դար]] (ժ․ Դյու Բելլե, Պ․ Ռոնսար)։ [[17-րդ դար]]ի գրականության վերաբերյալ գիտության ձևավորման մեջ մեծ ավանդ են ներդրել Ֆ․ Մալերբը, Գ․ դը Բալզակը և Ն․ Բուալոն, որը «Քերթողական արվեստ»-ում ([[1674]]) տվեց [[կլասիցիզմ]]ի տեսության ձևակերպումը։

[[Գրականություն|Գրականության]] նկատմամբ հայացքների էվոլյուցիայի համար էական եղավ մի կողմից «հների ու նորերի վերաբերյալ վեճը» [[17-րդ դար]]ի վերջին՝ հին Գրականության անսասան հեղինակությունը պաշտպանող Բուալոյի և մյուս կողմից, ժամանակակից գրողներին նոր ժամանակի պահանջներով կողմնորոշվելու իրավունք վերապահող Շ․ Պերրոյի ([[1628]]–[[1703]]) ու Ֆոնտենելի միջև։ [[Լուսավորության դարաշրջան]]ում [[կլասիցիզմ]]ի դեմ պայքարը դարձավ ռոմանտիկների գեղագիտության ծրագրի հիմնական կետը։ ժ․ դը Ստալը առաջին անգամ ձևակերպեց Գրականության սոցիալ–պատմական պայմանավորվածության սկզբունքը։ [[Ստենդալ]]ի («Ռասինը և Շեքս– պիրը», [[1823]]–[[1825 թվական]]ներ) և Վ․ Հյուգոյի աշխատություններում հետագա զարգացում ստացան հակակլասիցիստ դրույթները։ Շ․ Օ․ Սենտ–Բյովը դարձավ գրականագիտության մեջ, այսպես կոչված, կենսագրական մեթոդի նախահայրը, այդ մեթոդի համաձայն, գրողի ստեղծագործությունը մեկնաբանվում էր որպես իր ներաշխարհի արտահայտություն։

Սենտ–Բյովի սուբյեկտիվիզմը փորձեց հաղթահարել Տ․ Տենը ([[1828]]–[[1893 թվական]]), որը գրականագիտության մեջ ստեղծեց կուչտուր–ուցատմական դպրոց։ Սակայն այս տեսակետն ի վիճակի չեղավ բացատրելու գրականության տարբեր ուղղությունների հայտնվելը նույն դարաշրջանում։ Այս թերությունը փորձեց վերացնել Ֆ․ Բրյունետիերը ([[1849]]–[[1906 թվական]]), Գրականության զարգացումը բացատրելով ստեղծագործական մեթոդների փոխազդեցությամբ։ 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբներին Ֆրանսիայում կուլտուր–պատմական դպրոցի ավանդույթները զարգացրին է․ Ֆագեն ([[1847]]-[[1916]]) և Գ․ Լանսոնը (1857-1934)։ Գրականագիտության մեջ Տենի ուղղությանը իրեն հակադրել է իմպրեսիոնիստ, քննադատությունը՝ հանձին Ա․ Ֆրանսի, ժ․ Լեմետրի, Ռ․ դը Գուրմոնի։ Գիտությունը գեղարվեստ, ստեղծագործության վերաճելու ցայտուն օրինակ են տալիս Ապրուստի որոշ աշխատանքներ («Ընդդեմ Սենտ– Բյովի», հրտ․ 1954)։ [[Ֆրանսիա]]յում մարքսիստական գրականագիտության սկզբնավորումը կապված է [[19-րդ դար]]ի վերջին Պ․ Լաֆարգի ([[1842]]-[[1911 թվական]]) «Ռոմանտիզմի ծագումը» ([[1885]]–[[1896 թվական]]) աշխատության երևան գալու հետ։ [[20-րդ դար]]ի ֆրանսիական գրականագիտության վրա էական ազդեցություն գործեցին Ա․ Բերգսոնի ([[1859]]-[[1941]]) ինտուիտիվիստական գաղափարները, որ առավել հետևողականորեն զարգացրեց Ա․ Տիբոդեն։ Բերգսոնի գաղափարների դեմ աբստրակտ ռացիոնալիզմի դիրքերից կոչվել է ժ․ Բենդան ([[1867]]-[[1956]])։

Պատմականության սկզբունքներին հավատարմությունը պահպանել են Ռ․ Լայուն ([[1889]]–[[1960]]), Լ․ Կազամիանը, Պ․ Վ․ վան Տիգեմը։ Ֆրանսիական առաջադիմական գրականագիտության զարգացման մեջ 30-ական թվականների վերջերին կարևոր դեր խաղացին մարքսիստ գրականագետներ Պ․ Կուտուրյեն, ժ․ Ռ․ Բլոկը, Լ․ Արագոնը։ Ետպատերազմյան բուրժուական գրականագիտության մեջ հայտնի են Ռ․ Ալբերեսը (ծնված`ծնված՝ [[1921]]), Պ․ Բուադեֆրը (ծնված`ծնված՝ [[1926]]), Գ․ Պիկոնը (ծնված`ծնված՝ [[1915]]), Պ․ Սիմոնը ([[1903]]-[[1970]]), որոնք Գրականության պատմությունը դիտում են [[Իմաստասիրություն|իմաստասիրության]] ([[փիլիսոփայություն]]) պրիզմայի միջով։ [[14-րդ դար]]ի [[ճարտարապետություն]]ը և [[կերպարվեստ]]ը [[Ֆրանսիա]]յի տարածքում հայտնաբերված [[արվեստ]]ի հնագույն նմուշներից են [[պալեոլիթ]]յան բազմագույն երփնագիր (Լասկո քարայր, Ֆոն դը Գոմ) և քանդակային (Լա Մադլեն, Տյուկ դը Օդուբեր) կենդանապատկերները, [[նեոլիթ]]ի և բրոնզի դարաշրջանների [[մեզոլիթ]]յան կառույցները (Կառնակ)։ [[Երկաթի դար]]աշրջանը ներկայանում է Հաչշտատյան մշակույթով, Լատենյան մշակույթով։ Կելտերի մշակույթը կազմավորվել է [[Ֆրանսիա]]յի հարավում մ․թ․ա․ 4-րդ դարում առաջացած հունական գաղութների, անուհետև՝ անտիկ Հռոմի ազդեցության ներքո քարաշեն տաճարներ, ջրանցույցներ ([[Նիմ]]), թատրոններ ([[Օրանժ]]), հաղթակամարներ, դամբարաններ (Սեն Ռեմի), սարկոֆագներ, շիրմաքանդակներ, խճանկարներ և այլն։

[[5-րդ դար]]ից, բարբարոսական պետությունների գոյացման հետ, կազմավորվել է միջնադարյան արվեստը։ [[8]]-[[9-րդ դար]]երի «Կարոլինգյան վերածննդի» ավանդույթները հիմք են հանդիսացել [[10]]–[[12-րդ դար]]երի ռոմանական ոճի կազմավորմանը։ Այդ ժամանակաշրջանում ձևավորվել է ֆրանսիական միջնադարյան քաղաքը, անկանոն կառուցապատում, նեղ փողոցներ՝ 2–3-հարկանի տներով (Կլյունիի տները, մոտ [[12-րդ դար]])։ Պաշտամունքային ճարտարապետության անխախտելիորեն կապված էր մոնումենտալ արձանագործությունը, քարի քանդակազարդումը։ [[Գեղանկարչություն|Գեղանկարչության]]ը հատուկ էր պայմանական, հարթային պատկերումը, կերպարների դրամատիկ արտահայտչականությունը։ Ոսկերչական իրերը, «Լիմոժի արծնապակուց» կերտվածքները, գործվածքներն ու ասեղնագործությունն աչքի են ընկնում զարդերի ցայտուն ոճավորմամբ և «բարբարոսական» շքեղությամբ։ [[12-րդ դար]]ում Հյուսիսային [[Ֆրանսիա]]յի քաղաքներում ծնունդ է առել գոթական ոճը։ Այդ ժամանակաշրջանում աճել, վերակառուցվել և ամրացվել են գոյություն ունեցող քաղաքները, ստեղծվել են նորերը, սովորաբար՝ կանոնավոր հատակագծային հիմքով, փողոցների ուղղանկյուն ցանցով, շատ խիտ կառուցւսպատմամբ, տաճարային և շուկայի պարփակ հրապարակներով։