«Շուն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
չ վերջակետների ուղղում, փոխարինվեց: է: → է։ (39) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 48.
[[Պատկեր:Dog.parts of body.jpg|250px|մինի|Շան մարմնի մասերը]]
== Կառուցվածքը և զգայարանները ==
Բոլոր տեսակի շների մարմնի կազմությունը նույնն է:է։ Անկախ չափերից` դրանց կմախքը 256 ոսկոր ունի:ունի։ Սակայն կենդանիների ոչ մի տեսակ չունի արտաքին տեսքի և ձևերի այնպիսի բազմազանություն, ինչպես շունը:շունը։ Ըստ գանդգի ձևի` շները լինում են կարճադունչ (մոպս, բուլդոգ), միջնադունչ (դալմատին, ռետրիվեր) և երկարադունչ (կոլլի, հովվաշուն): Կախված կազմվածքից` շները տարբեր նպատակներով են բուծվում:բուծվում։
Ի տարբերություն մարդու` շունը քրտնագեղձեր չունի (բացի թաթերի բարձիկներից), այդ պատճառով էլ չի քրտնում:քրտնում։ Բոլոր շնազգիների` շան, աղվեսի, գայլի և մյուսների մարմնի հովացումը կատարվում և կարգավորվում է շնչառության հաճախականությամբ:հաճախականությամբ։ Երախները բաց, լեզուները դուրս գցած` դրանք շնչում են սառն օդը և արտաշնչում տաքը:տաքը։ Քթի, բերանի խոռոչի և լեզվի լորձաթաղանթը, որոնց վրա շատ գեղձեր կան, խոնավության բավարար քանակ են ապահովում:ապահովում։ Սա անհրաժեշտ է նաև շան հոտառական հատկությունը պահպանելու համար և նպաստում է այն բանին, որ շան քիթը միչտ խոնավ է ու սառը:սառը։<ref>«Ինչու և ինչպես» Շներ : Պետեր Տայխման</ref>
Շունը շրջապատող աշխարհը բոլորովին այլ կերպ է տեսնում, ոչ մարդու նման:նման։ Նրանց հատկապես հետաքրքրում է իրենց ցեղակիցների հոտը, այդ պատճառով էլ նրանք միշտ հոտոտում են ծառերի բները, սյուները, տների անկյունները:անկյունները։ Շան «աչքերն» իր քիթն է:է։ Նրանք հոտերը պահում են հիշողության մեջ և կարող են մտաբերել նույնիսկ քնած ժամանակ:ժամանակ։ Շան քիթը հատկապես զգայուն է կարագաթթվի նկատմամբ, որը մարդու քրտնքի տարածվելուց է գոյանում:գոյանում։ Շներն առնում են կարագաթթվի հոտը նույնիսկ մեկին միլիոն նոսրացման դեպքում:դեպքում։ Շան քթի խոռոչի հոտառական էպիթելիումի ընդհանուր մակերեսը 30-40 անգամ ավելի մեծ է և 100 անգամ ավելի զգայուն, քան մերը:մերը։ Այն 220 մլն բջիջ ունի, իսկ մարդունը` ընդամենը 5 մլն բջիջ:բջիջ։
Շների ոչ միայն հոտառությունն է սուր, այլև լսողությունը:լսողությունը։ Շները հստակ տարբերում են ձայները և որոշում` ո՞ր կողմից են դրանք գալիս:գալիս։ Այդ ժամանակ շները սրում և շարժում են ականջները:ականջները։ Շները շատ բարձր հաճախականության ձայներ են ընկալում:ընկալում։ Վայրկյանում 20000 տատանում հաճախականության ձայները մարդը չի լսում. դա անդրաձայնն է:է։ Շները լսում են վայրկյանում 40000 տատանում հաճախականության ձայները, բայց նրանց էլ գերազանցում են կատուները, որոնք լսում են վայրկյանում 50000 տատանում հաճախականույան ձայներ և իրենց այդ հատկությամբ մրցում չղջիկների հետ:հետ։
շան տեսողությունն ավելի վատ է զարգացած, քան լսողությունն ու հոտառությունը:հոտառությունը։ Սա շների` գիշերային մսակեր նախնիներից ստացած ժառանգությունն է:է։ Գայլը որսի է դուրս գալիս գիշերը` մութն ընկնելուց հետո:հետո։ Այդ պատճառով էլ նրա աչքերը տեսնում են կատարվող շարժումները` օգտագործելով մնացորդային լույսը:լույսը։ Շան աչքի հատակի կառուցվածքը մի կարևոր առանձնահատկություն ունի. անոթային թաղանթում ձևավորվում է հյուսվածքի մի շերտ [[Tapetum lucidum|tapetum lucidum]], որը լույսն անդրադարձնելու հատկություն ունի:ունի։ Այդ է պատճառը, որ շների, գայլերի, ինչպես նաև կատուների աչքերը վառվում են գիշերը, երբ դրանց վրա ընկնում է շարժվող մեքենայի լույսը:լույսը։ շան տեսողության անկյունը համապատասխանում է աչքերի դիրքին:դիրքին։ որքան դրանք իրարից հեռու են, այնքան տեսողության անկյունը մեծ է:է։ Իսկ երկու աչքով ծավալային տեսողությանը, հակառակը, խանգարում է:է։
== Շների ցեղերը ==
Շների ժամանակակից բոլոր ցեղերը, չնայած արտաքին որոշ նմանության, քարե դարի` իրենց նախնիների հետ ընդհանուր ոչինչ չունեն:չունեն։ շների ցեղերը պատահականորեն չեն ձևավորվել, դրանք բնության քմահաճույքը չեն:չեն։ Այդ ցեղերն ստեղծել է մարդը` երկար և հետևողական աշխատանքի արդյունքում, որը հաճախ մի քանի սերունդ հետո է երևացել:երևացել։ Ցեղերը կայուն, անփոփոխ չեն, սակայն նոր ցեղի ստեղծումը հիմա հազվադեպ երևույթ է:է։ Տոհմիկ, ցեղական շներից բացի, կան խառնածիններ:խառնածիններ։ կան նաև բազմաթիվ վայրենացած ընտանի շներ` պարիաներ:պարիաներ։ Աշխարհում ընդամենը շների` շուրջ 400 ցեղ է հայտնի:Ահահայտնի։Ահա դրանցից մի քանիսը.
#դանիական դոգ
#իռլանդական գելխեղդ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Շուն» էջից