«Հայաստանի պատմության թանգարան»–ի խմբագրումների տարբերություն

 

1935 թվականին ՀԿԿ Կենտկոմի հրամանով մայր թանգարանի հավաքածուների հիման վրա ստեղծվեցին ինքնուրույն թանգարաններ.

 

Թանգարանում պահպանում է շուրջ 400 000 առարկայից բաղկացած ազգային հավաքածու հետևյալ բաժիններով. հնագիտություն (հիմնական հավաքածուի 35%,) ազգագրություն (8%), դրամագիտություն (45%), վավերագրեր (12%)։ Թանգարանի հավաքածուները համալրվում են հիմնականում Հայաստանի տարածքի հնավայրերից հայտնաբերված գտածոներով, գնումներով, նվիրատվություններով։ Թանգարանը ներկայացնում է Հայաստանի մշակույթի և պատմության ամբողջական պատկերը նախապատմական ժամանակներից՝ մեկ միլիոն տարի առաջ, մինչև մեր օրերը։ Ցուցադրում է Հայկական լեռնաշխարհում Հին Արևելքի երկրների (Եգիպտոս, Միտանի, Խեթական թագավորություն, Ասորեստան, Իրան, Սելևկյան պետություն, Հռոմ, Բյուզանդիա) մշակութային փոխառնչությունների հազվագյուտ հետքերը։

== Թանգարանի Ստորաբաժանումներ եւ Ֆոնդերի Կառուցվածք ==

* '''Հնագիտության բաժին'''

# Պալեոլիթյան հավաքածուներ (Ք.ա. 100.000 – 12.000 թթ.)

# Նեոլիթ - Էնեոլիթյան հավաքածուներ (Ք.ա. VIII – IV հազ-ի կեսեր)

# Մետաղադրամների ֆոնդի զգալի մասը կազմում են գանձերը՝ հայտնաբերված պատահականորեն կամ հնագիտական պեղումների ընթացքում։ Ի մասնավորի՝ Դվինի պեղումներից հայտնաբերված հարյուրավոր դրամները կազմեցին ֆոնդի միջնադարյան ժողովածուների կարևորագույն մասը, սրանց հետագայում ավելացան Գառնիի, ավելի ուշ՝ Արտաշատի պեղումներից հայտնաբերված հելլենիստական, հռոմեական և միջնադարյան ժամանակաշրջանների դրամները։ Ինչպես նաև սասանյան և արաբական արծաթե դրամների, բյուզանդական ոսկե դրամների, սելջուկյան, մոնղոլական, ուշպարսկական, ռուսական, թուրքական, արևմտաեվրոպական դրամների գանձերը։

# Թղթադրամների ժողովածուն ընդգրկում է XVIII-XX դդ. բազմաթիվ երկրների թողարկումներ, որոնց մեջ հատկապես արժեքավոր են հայկական և նախկին Ռուսական կայսրության տարածքում 1918-1922 թվականներին գործող տարբեր տերությունների և կառավարությունների վճարման միջոցները։

# Մեդալների Ժողովածուն ընդգրկում է XVII դ. մինչև մեր օրերը թողարկված հայկական, եվրոպական և այլ երկրների մեդալներ, շքանշաններ և կրծքանշաններ, հայոց պատմության հիշարժան դեպքերին և անձանց նվիրված մեդալները։ Ժողովածուի մեջ ուրույն տեղ են զբաղեցնում XVI-XX դդ. ֆրանսիական 900 արծաթե մեդալները, որոնք Փարիզի դրամահատարանում բնօրինակ կնիքներով հատված պատճեններ են։

 

# հայկական պղնձագործության փորագրազարդ, դրվագված նմուշներ

# փայտափորագիր արվեստի նմուշներ, հախճապակյա առարկաներ և աշխատանքային գործիքներ

# կայծքարե հրացաններ և ատրճանակներ, դաշույններ, սրեր, ինչպես նաև նշանավոր անձանց պատկանող զենքեր։

# ազգագրական լուսանկարներ, սկզբնաղբյուրներ և քարտեզներ, ինչպես նաև ազգագրագետ գիտնականների անձնական արխիվներ։

 

* '''Վերականգնման բաժին'''

# խեցեգործական առարկաների վերականգնում և մակետների պատրաստում

# մետաղների մաքրում և վերականգնում

որոնք ղեկավարել են ինչպես թանգարանը, այնպես էլ նրա առանձին բաժինները՝

* '''Երվանդ Լալայան''' (1864-1931) - ազգագրագետ, հնագետ, բանահավաք, Հայաստանի պատմության թանգարանի հիմնադիր տնօրենը (1919-1927)։ Հիմնադրել է «Ազգագրական հանդես»-ը (1896), Թիֆլիսի Հայոց Ազգագրական ընկերությունը (1906) և Ազգագրական-հնագիտական թանգարանը (1908)։

* '''Մորուս Հասրաթյան''' (1902-1979) - պատմաբան, բանասեր, Հայաստանի ԳԱ թղթակից անդամ։ 1964-1975թթ. Հայաստանի պատմության թանգարանի տնօրենն էր։ Մ. Հասրաթյանի ղեկավարությամբ թանգարանը միջազգային ճանաչում ստացավ։ Հայկական մշակույթը ցուցահանդեսներով ներկայացվեց Փարիզում, Կրակովում, Բուդապեշտում, Տալլինում։ Կապեր հաստատվեցին Սփյուռքի հայկական կենտրոնների հետ։

* '''Թորոս Թորամանյան''' (1864-1934) - ճարտարապետ, հայ ճարտարապետության գիտական ուսումնասիրության հիմնադիր։ 1930-1932 թթ. ղեկավարել է թանգարանի ճարտարապետության բաժինը։ 1904 թվից մասնակցել է Անիի պեղումներին։ Ուսունասիրել և չափագրել է Անիի աշխարհիկ և եկեղեցական ճարտարապետության հուշարձանները, պաշտպանական համակարգի կառույցները, ստեղծել վերակազմության նախագծեր, որոնցով Անին վերակենդանացվեց գիտության համար։ Շուրջ 30 տարի շրջելով Հայաստանում՝ չափագրել, լուսանկարել ու նկարագրել է հարյուրավոր հուշարձաններ, որոնցից մի մասը այսօր պահպանվել է միայն նրա նյութերով։