| Signature =
}}
'''Ավետ (Ալֆրեդ) Տերտերյան''' ([[հուլիսի 29]], [[1929]], [[Բաքու]] - [[դեկտեմբերի 11]], [[1994]], [[Եկատերինբուրգ]]), հայ կոմպոզիտոր։ ԽՍՀՄ ([[1991]]), ՀԽՍՀ ([[1984]]), ժողովրդական արտիստ, ՀԽՍՀ պետական մրցանակի դափնեկիր ([[1977]]):։ Ավետ Տերտերյանը համարվում է նոր սիմֆոնիկ ոճի հիմնադիրը։
Երաժշտագետ [[Ռուբեն Տերտերյան]]ի հայրը:հայրը։
== Կյանքը ==
Ավետ Տերտերյանը ծնվել է [[Բաքու|Բաքվում]]։ Հայրը եղել է բժիշկ, հանդես է գեկել նաև որպես երգիչ։ Մայրը, չունենալով պրոֆեսիոնալ երաժշտական կրթություն, հանդես է եկել որպես երգչուհի<ref>http://www.terterian.org/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=46</ref>։ 1948 թվականին Տերտերյանը սկսել է ուսումը Բաքվի երաժշտական ուսումնարանում, 1951 թվականին տեղափոխվել է Երևան, [[Ռոմանոս Մելիքյանի անվան երաժշտական ուսումնարան]]։ 1952 թվականին Տերտերյանը ընդունվում է [[Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա]]յի կոմպոզիտորական բաժին, [[Էդվարդ Միրզոյան]]ի դասարան։
Վախճանվել է 1994 թվականին։ Հուղարկավորված է [[Կոմիտասի անվան պանթեոն|Երևանի Կոմիտասի անվան պանթեոն]]ում։
[[Երևան]]ի [[Դավթաշեն (վարչական շրջան)|Դավթաշեն համայնք]]ի 4-րդ թաղամասում գործում է Ավետ Տերտերյանի անվան արվեստի դպրոցը<ref>[http://adb.am/listings/%D5%A1%D5%BE%D5%A5%D5%BF-%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%B6-%D5%A1%D6%80%D5%BE%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D5%AB-%D5%A4%D5%BA%D6%80%D5%B8%D6%81/ Ավետ Տերտերյանի անվան արվեստի դպրոց]</ref>:։
== Երաժշտությունը ==
== Ստեղծագործություններ ==
*1948 - «Սոխակը և վարդը», Ձայնի և դաշնամուրի համար:համար։ Խոսք՝ Ա. Լուշկինի:Լուշկինի։ Նվիրված՝ [[Անժելա Հարությունյան]]ին:ին։
*1950 - Պրելյուդ դաշնամուրի համար:համար։
*1951 - Պիես ջութակի և դաշնամուրի համար:համար։ Նվիրված՝ Գեորգի Աճեմյանին:Աճեմյանին։
*1953 - «Դնեպր»:։ Բաս-բարիտոնի և դաշնամուրի համար:համար։ Խոսք՝ Տ. Շևչենկոյի:Շևչենկոյի։ Ռուսերեն թարգմանությունը՝ Մ. Իսակովսկու, հայերեն թարգմանությունը՝ Ա. Պողոսյանի:Պողոսյանի։
*1953 - «Միայնակ ծառը»:։ Չորս ձայնանի ակապելլա երգչախմբի համար:համար։ Խոսք՝ Հ. Շիրազի:Շիրազի։
*1954 - Պիես թավջութակի և դաշնամուրի համար:համար։ Նվիրված՝ [[Մեդեա Աբրահամյան]]ին:ին։
*1954 - «Ամեն գիշեր իմ պարտեզում»:։ Ձայնի և դաշնամուրի համար:համար։ Խոսք՝ Ա. Իսահակյանի:Իսահակյանի։
*1954 - «Ուռենի»:։ Սոպրանոյի և դաշնամուրի համար:համար։ Խոսք՝ Ա. Իսահակյանի:Իսահակյանի։
*1955 - Սոնատ թավջութակի և դաշնամուրի համար:համար։ Երեք մասով:մասով։
*1956 - «Ինչ լավ է այստեղ»:։ Էքսպրոմտ ձայնի և դաշնամուրի համար:համար։ Խոսք՝ Ա. Տոլստոյի:Տոլստոյի։
*1957 - «Թերթելով տարեթվերը»:։ Սոպրանոյի և դաշնամուրի համար:համար։ Խոսք՝ Ս. Շչիպաչովի:Շչիպաչովի։
*1957 - «Կանչիր, ես կգամ»:։ Տենորի կամ սոպրանոյի և դաշնամուրի համար:համար։ Խոսք՝ Հ. Շիրազի:Շիրազի։
*1957 - «Հայրենիք»:։ Վոկալ-սիմֆոնիկ շարք՝ սոպրանոյի. բարիտոնի և սիմֆոնիկ նվագախմբի համար:համար։ Խոսք՝ Հ. Շիրազի (մասեր 1,2,3,5) և Հ. Թումանյանի (մաս 4):։ Հինգ մասով:մասով։ Նվիրված՝ [[Էդվարդ Միրզոյան]]ին:ին։
*1958 -«Երգեր»:։ Երգչախմբի և փողային նվագախմբի համար:համար։ Խոսք՝ Է. Մանուչարյանի:Մանուչարյանի։ Նվիրված՝ Երաժշտական դպրոց-գիշերօթիկի սաներին:սաներին։
*1959 - «Էստրադային երգ»:։ Ձայնի և էստրադային նվագախմբի համար:համար։
*1960 - «Հեղափոխություն»:։ Վոկալ-սիմֆոնիկ շարք սոպրանոյի, բարիտոնի և մեծ սիմֆոնիկ նվագախմբի համար:համար։ Խոսք՝ Ե. Չարենցի:Չարենցի։ Հինգ մասով:մասով։
*1962 -«Ե՛կ»:։ Ձայնի և էստրադային նվագախմբի համար:համար։ Խոսք՝ Վ. Հարությունյանի:Հարությունյանի։
*1962 -«Կապույտ աչքեր»:։ Ձայնի և էստրադային նվագախմբի համար:համար։ Խոսք՝ Հ. Ղուկասյանի:Ղուկասյանի։
*1963 - Լարային քառյակ:քառյակ։ Երկու ջութակի, ալտի և թավջութակի համար (Դո մաժոր):։ Երկու մասով:մասով։ Նվիրված Իրինա Տիգրանովային:Տիգրանովային։
*1963 -«Միայն դու գիտես»:։ Ձայնի և էստրադային նվագախմբի համար:համար։ Խոսք՝ Հ. Ղուկասյանի:Ղուկասյանի։
*1964 -«Ոսկեզօծ դաշտում»:։ Բարիտոնի դաշնամուրի համար:համար։ Խոսք՝ Հ. Շիրազի:Շիրազի։
*1964 - «Միգուցե վաղը»:։ Ձայնի և էստրադային նվագախմբի համար:համար։ Խոսք՝ Ա. Վերդյանի:Վերդյանի։
*1964 -«Ես կրկին սպասում եմ քեզ»:։ Ձայնի և էստրադային նվագախմբի համար:համար։ Խոսք՝ Ա. Վերդյանի:Վերդյանի։
*1964 -«Աշնանային բլյուզ»:։ Ձայնի և էստրադային նվագախմբի համար:համար։ Խոսք՝ Ա. Վերդյանի:Վերդյանի։ Նվիրված՝ Յար-Կրավտչենկո Անատոլի Նիկիֆորովիչին:Նիկիֆորովիչին։
*1964 -«Արի, պարենք»: ։ Ձայնի և էստրադային նվագախմբի համար:համար։ Խոսք՝ Ա. Վերդյանի:Վերդյանի։
*1965 -«Որորոցային իմ քաղաքին»: ։ Ձայնի և էստրադային նվագախմբի համար:համար։ Խոսք՝ Ա. Վերդյանի:Վերդյանի։
*1965 -«Չե՛մ հավատում ես»:։ Ձայնի և էստրադային նվագախմբի համար:համար։ Խոսք՝ Ա. Վերդյանի:Վերդյանի։
*1967 - «Կրակե Օղակ»:։ Օպերա երկու գործողությամբ, ութ պատկերով:պատկերով։ Լիբրետտո՝ Վ. Շահնազարյանի՝ ըստ Բ. Լավրենևի «Քառասունմեկերորդը» պատմվածքի և Ե. Չարենցի բանաստեղծությունների մոտիվների:մոտիվների։
*1967 -«Շարական»:։ Խառը երգչախմբի և սիմֆոնիկ նվագախմբի համար (հատված «Կրակե Օղակ» օպերայից):։
*1967 -«Որտեղի՞ց քեզ իմանալ»:։ Ձայնի և էստրադային նվագախմբի համար:համար։ Խոսք՝ Ա. Վերդյանի:Վերդյանի։
*1968 -«Կանաչ աչքերով կինը»:։ Մեցցո-սոպրանոյի և դաշնամուրի համար:համար։ Խոսք՝ Գ. Էմինի (թարգմանությունը՝ Ե. Եվտուշենկոյի):։
*1968 -«Էստրադային երգ»:։ Ձայնի և էստրադային նվագախմբի համար:համար։
*1969 -Սիմֆոնիա:Սիմֆոնիա։ Պղնձյա փողայինների, հարվածայինների, դաշնամուրի, երգեհոնի և բաս-կիթառի համար:համար։ Չորս մասով:մասով։ Նվիրված՝ Ռուբեն Բորիսի Տերտերյանին:Տերտերյանին։
*1972 -Երկրորդ սիմֆոնիա:սիմֆոնիա։ Մեծ սիմֆոնիկ նվագախմբի, արական ձայնի և խառը երգչախմբի համար:համար։ Երեք մասով:մասով։ Նվիրված՝ Կարմեն Հովսեփի Տերտերյանին:Տերտերյանին։
*1972 -Սիմֆոնիկ պատկեր թիվ 1:1։ Մեծ սիմֆոնիկ նվագախմբի համար:համար։
*1974 -«Ֆանֆարներ»:։ Փողային և հարվածային գործիքների համար:համար։
*1974 -Երաժշտություն երկու դաշնամուրի, շեփորի, հարվածայինների և ջութակների համար:համար։
*1975 -Երրորդ սիմֆոնիա:սիմֆոնիա։ Մեծ սիմֆոնիկ նվագախմբի, դուդուկների և զուռնաների համար:համար։ Երեք մասով:մասով։ Նվիրված՝ Գերման Ռուբենի Տերտերյանին:Տերտերյանին։
*1975 -Սիմֆոնիկ պատկեր թիվ 2:2։ Մեծ սիմֆոնիկ նվագախմբի համար:համար։
*1975 -Երաժշտություն փողային և հարվածային գործիքների, օրգանելլայի և երկու դաշնամուրի համար:համար։
*1976 -Չորրորդ սիմֆոնիա:սիմֆոնիա։ Մեծ սիմֆոնիկ նվագախմբի համար:համար։ Մեկ մասով:մասով։ Նվիրված՝ Դավիդ Խանջյանին:Խանջյանին։
*1977 -«Հիմն»:։ Կանտատ խառը երգչախմբի և սիմֆոնիկ նվագախմբի համար:համար։ Խոսք՝ Գ. Էմինի:Էմինի։
*1978 -Հինգերորդ սիմֆոնիա:սիմֆոնիա։ Մեծ սիմֆոնիկ նվագախմբի, քամանչայի և մեծ զանգերի (զանգակատան) համար:համար։ Մեկ մասով:մասով։ Նվիրված՝ Գենադի Ռոժդեստվենսկուն:Ռոժդեստվենսկուն։
*1979 - «Ռիչարդ III-ի մենախոսությունները»:։ Բալետ երկու մասով:մասով։ Լիբրետտո՝ Հ. Ղափլանյանի և Վ. Գալստյանի՝ ըստ Վ. Շեքսպիրի «Ռիչարդ III» ողբերգության:ողբերգության։
*1981 -Վեցերորդ սիմֆոնիա:սիմֆոնիա։ Կամերային նվագախմբի, կամերային երգչախմբի և ինը ձայնագրությունների համար:համար։ Մեկ մասով:մասով։ Նվիրված՝ Իրինա Գեորգիի Տիգրանովային:Տիգրանովային։
*1981 - «Խաղում են տղան ու աղջիկը»:։ Ռոմանս ձայնի և կամերային նվագախմբի համար:համար։ Խոսք՝ Ա. Իսահակյանի:Իսահակյանի։
*1984 - «Երկրաշարժ»:։ Օպերա երկու մասով:մասով։ Լիբրետտո՝ Գերտա Շտեխերի և Ավետ Տերտերյանի՝ ըստ Հայնրիխ ֆոն Կլայստի՝ «Երկաշարժ Չիլիում» նովելի (գերմաներեն լեզվով):։
*1985 - Երգչախումբ ակապելլա:ակապելլա։ Քառաձայն երգչախմբի համար:համար։
*1987 -Յոթերորդ սիմֆոնիա:սիմֆոնիա։ Մեծ սիմֆոնիկ նվագախմբի, դափի և ձայնագրությունների համար:համար։ Մեկ մասով:մասով։ Նվիրված՝ Ալեքսանդր Լազարևին:Լազարևին։
*1989 - Ութերորդ սիմֆոնիա:սիմֆոնիա։ Մեծ սիմֆոնիկ նվագախմբի, երկու ձայնի (սոպրանո) և ձայնագրությունների համար:համար։ Մեկ մասով:մասով։ Նվիրված՝ Մուրադ Աննամամեդովին:Աննամամեդովին։
*1991 - Երկրորդ լարային քառյակ:քառյակ։ Երկու ջութակի, ալտի և թավջութակի համար:համար։
*1994 - Իններորդ սիմֆոնիա (անավարտ):։ Մեծ նվագախմբի, երգչախմբի և ձայնագրությունների համար:համար։
=== Երաժշտություն կինոյի համար ===
*1973 -«Երևանյան օրերի խրոնիկա»:։ Գեղարվեստական կինոնկար:կինոնկար։ Ռեժիսոր՝ [[Ֆրունզե Դովլաթյան]]:։ Համո Բեկնազարյանի անվան «[[Հայֆիլմ]]» կինոստուդիայի արտադրություն:արտադրություն։
*1985 -«Ձիավոր, որին սպասում են» («Պարոն ավազակ»):։ Վ. Ռուբաշևսկու հետ համագործակցությամբ:համագործակցությամբ։ Գեղարվեստական կինոնկար՝ երկու մասով:մասով։ Ռեժիսոր՝ Դ. Կեսայանց:Կեսայանց։
Տերտերյանի երաժշտությունը օգտագործվում է բազմաթիվ կինոնկարներում՝
* 1988 -«Մեր զրահապատ գնացքը» (ռեժիսոր՝ Մ. Պտաշուկ, Մինսկ, Բելոռուսիա)
* «Երազահան» (ռեժիսոր՝ Լ. Սահակյանց, Երևան, Հայաստան)
* 1989 – «Ըստ Է. Նեիզվեստնիի ստեղծագործական ուղու և Ավետ Տերտերյանի երաժշտության» (Ռեժիսոր՝ Վ. Բոնդարև, Մոսկվա, ԽՍՀՄ),
* 1990 – «Ազգի թշնամին» (ռեժիսոր՝ Լ. Մարյագին, Մոսկվա, ԽՍՀՄ)
* 1991 - «Ձայնն աղաղակող» (ռեժիսոր՝ [[Վիգեն Չալդրանյան]], Երևան, Հայաստան)
*«Թագավորների ուղին» (ռեժիսոր՝ Ե. Շիֆֆերս, Լենինգրադ, ԽՍՀՄ)
*«Վերադարձ ավետյաց երկիր» (ռեժիսոր՝ Ա. Խաչատրյան, Երևան, Հայաստան)
*1993 - «Հին աստվածներ» (ռեժիսոր՝ Ա. Քաջվորյան, Երևան, Հայաստան)
*1994 - «Վերջին կանգառ» (ռեժիսոր՝ Ա. Խաչատրյան, Երևան, Հայաստան)
*1996 - «Հայր մեր» (ռեժիսոր՝ Ա. Քաջվորյան, Երևան, Հայաստան)
*1996 - «Ցասման հացը», (ռեժիսոր՝ Ա. Քաջվորյան, Երևան, Հայաստան)
*2009 - «Կայացում» (ռեժիսոր՝ Գ. Հարությունյան, Երևան, Հայաստան)
*2010 - «Արարատ» (ռեժիսոր՝ [[Տիգրան Խզմալյան]], Երևան, Հայաստան)
|