«Մուրմանսկ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 74.
Կոլայի թերակղզու գավառագետ, պատմական գիտությունների դոկտոր Ի. Ֆ. Ուշակովի կարծիքով, «մուրման» բառը ծագել է «norman» բառից, այսինքն սկանդինավյան լեզուներից թարգմանաբար նշանակում է «հյուսիսային մարդ»: Հնչյունների պատմական փոխարինման առանձնահատկություններից ելնելով, «n» հնչյունը վերածվել է «m» հնչյունի: Ինչը վերաբերվում է «o» տառի արտասանությանը, ապա այդ բառի մեջ մինչ օրս ինչպես [[շվեդերեն]]ում, այնպես էլ [[նորվեգերեն]]ում այն արտասանվում է որպես փափուկ «ու»: Այսինքն, ի սկզբանե այն արտասանվել է որպես [nur’man]<ref>''Ушаков И. Ф.'' Кольская земля. Мурманск, Кн. изд-во, 1972</ref>:
=== Հիմնում ===
[[Հյուսիսային բևեռային շրջան|Բևեռային շրջան]]ի սահմաններից դուրս նավահանգստային քաղաքի հիմնման ծրագիրը ի հայտ է եկել 19-րդ դարի 70-ական թվականներին: Առաջին հետազոտողները եկել են [[Մուրմանի ափ|Մուրման]] [[1912]] թվականին նոր տարածքներ հետազոտելու համար: Երեք տարի անց՝ 1915 թվականին, [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ի ժամանակ [[Բարենցի ծով]]ի [[Կոլայի ծոց]]ի արևելյան ափին հիմնվել է Մուրմանսկի ծովային նավահանգիստը և դրան կից՝ '''Սեմյոնովսկի''' նավահանգստային գյուղը, որն անվանվել է ի պատիվ փոքրիկ ծովածոցի, որտեղ կառուցվել են նավամատույցները, և մոտակայքում գտնվող լճի անունով<ref>{{cite web|url=http://www.portmurmansk.ru/index.phtml?4|title=История|publisher=Мурманский морской торговый порт|archiveurl=http://www.webcitation.org/617bbmmQu|archivedate=2011-08-22}}</ref><ref>[http://www.b-port.com/info/region/ Мурманская область — Мурманск B-port.com]</ref>: Նավահանգստի ստեղծումը կապված էր Ռուսաստանի՝ չսառչող ծոցի միջով [[Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոս]] ելք ունենալու ցանկության հետ, ինչը կապահովեր ռազմամթերքի անխափան տեղափոխումը [[Անտանտ]]ի դաշնակիցներից [[Սև ծով|Սև]] և [[Բալթիկ ծով]]երի շրջափակման պայմաններում: Քաղաքի հիմնման պաշտոնական ամսաթիվն է համարվում [[1916]] թվականի [[հոկտեմբերի 4]]-ը (հին տոմարով սեպտեմբերի 21-ը): Այդ օրը ոչ բարձր բլրի վրա, որտեղ այժմ գտնվում է [[Սերգեյ Կիրով|Կիրով]]ի անվան Մշակույթի և տեխնիկայի պալատը, տեղի է ունեցել ծովագնացների բարեխոս [[Սուրբ Նիկողայոս Զմյուռնացի|Նիկոլայ Միրլիկիյսկու]] պատվին կառուցված տաճարի հիմնարկեքի հանդիսավոր արարողությունը<ref>[http://romanov-murman.narod.ru/old_murman/index.htm История Мурманска в Фотографиях]</ref>: Քաղաքը վերջինն էր, որը հիմնվել է [[Ռուսական կայսրություն]]ում, այն անվանել են '''Մուրմանի Ռոմանով''' ({{lang-ru|Романов-на-Мурмане}}): Կես տարի անց՝ [[1917]] թվականի ապրիլի 3-ին<ref>[http://gerb.murman.ru/articles/region/murmansk.shtml Геральдика Мурманской области: Мурманск]</ref>, [[Փետրվարյան հեղափոխություն]]ից հետո այն ստացել է իր այժմյան անունը՝ Մուրմանսկ <ref>Устав муниципального образования город Мурманск. Архивировано из первоисточника 14 октября 2012</ref>:
=== Հեղափոխություն և ներխուժում ===
[[1917]] թվականին [[Պետրոգրադ]]ում [[Հոկտեմբերյան հեղափոխություն|Հոկտեմբերյան հեղափոխության]] հաղթանակից հետո, Մուրմանսկում ստեղծվել էր ժամանակավոր հեղափոխական կոմիտե, որը գլխավորում էին [[բոլշևիկներ]]ը: Սակայն արդեն [[1918]] թվականի մարտին Անտանտի ռազմական նավերից, որոնք դեռևս Փետրվարյան հեղափոխությունից առաջ խարիսխ են գցել [[Կոլայի ծոց]]ում, ափ է իջեցվել զինված [[դեսանտ]], ինչն էլ դարձել էր [[ինտերվենցիա]]յի սկիզբ: [[1919]] թվականին քաղաքում իշխանությունը անցել է [[սպիտակլագվարդիականներ]]ի ձեռքը, իսկ Հյուսիսային մարզի Ժամանակավոր կառավարությունը ճանաչել է ծովակալ [[Ալեքսանդր Կոլչակ|Կոլչակ]]ի իշխանությունը: 1919 թվականի աշնանը Անտանտի զորքերը ստիպված էին տարհանվել Մուրմանսկից: [[1920]] թվականի [[փետրվարի 21]]-ին քաղաքում տեղի է ունեցել հակասպիտակագվարդիական ապստամբություն: Քաղաքում խորհրդային իշխանությունը հաստատվել է մարտի 13-ին, երբ քաղաք են մուտք գործել Կարմիր բանակի կանոնավոր ստորաբաժանումները<ref>[http://www.mvestnik.ru/shwpgn.asp?pid=200709084767 Мурманский вестник. Выпуск № 169 от 8 июля 2007 г.]</ref>:
{{Բազմապատիկ պատկերներ
|գոտի = center
| ուղղություն = horizontal
| վերնագիր =
| վերնագրի գոտի = center
| պատկեր1 = Fondation_de_Mourmansk.jpg
| լայնություն1 =250
| նկարագրություն1 = Տաճարի և Մուրմանի Ռոմանով քաղաքի հիմնարկեքի արարողությունը, 1916 թ. հոկտեմբերի 4
| պատկեր2 = Английская_эскадра_на_Мурманском_рейде_1918_год.jpg
| լայնություն2 =398
| նկարագրություն2 = Անգլիական էսկադրան Մուրմանսկի արշավանքի ժամանակ, 1918 թվական
| պատկեր3 = Строительство_оборонительных_сооружений_на_окраине_Мурманска._1941.JPG
| լայնություն3 =142
| նկարագրություն3 =Պաշտպանական շինությունների կառուցումը Մուրմանսկի ծայրամասում, 1941 թվական
| պատկեր4 = Мурманск_Пожар_после_налета._1942_г..jpg
| լայնություն4 =250
| նկարագրություն4 = Հրդեհ՝ քաղաքի ռմբակոծությունից հետո, 1942 թվական
}}
== Ծանոթագրություններ ==
| |||