«Օսերեն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ 95.29.247.191 (քննարկում) մասնակցի խմբագրումները հետ են շրջվել Kareyac մասնակցի վերջին տարբերակին։ |
տեղեկաքարտ |
||
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Լեզու
[[Պատկեր:Oseta kartvela skribo.jpg|200px|աջից|Օսերենով գրված գրքի մեկ թերթիկ, 1940թ.|մինի]]▼
|գույն = Indo-European
|անվանում = Օսերեն
|ինքնանվանում = {{comment|''Ирон æвзаг''|Восточно-осетинский}}/{{comment|''Дигорон æвзаг''|Западно-осетинский}}<ref name="tord">{{cite web
| author =Fridrik Thordarson
| datepublished =
| url = http://www.iranicaonline.org/articles/ossetic
| title = Ossetic Language. History and description
| format =
| work =
| publisher = [[Encyclopædia Iranica]]
| accessdate = 2014-10-24
| archiveurl = http://www.webcitation.org/6TZQKdFx6
| archivedate = 2014-10-24
}}</ref> կամ ''Ирон æвзаг''<ref name="slovar">В. И. Абаев. Русско-осетинский словарь. Изд. 2-е испр. и доп. Под ред. М. И. Исаева. — М.: «Сов. Энциклопедия», 1970. — С. 577.</ref>
|մատենագիր_նմուշ = Oseta kartvela skribo.jpg
|մատենագիր_նմուշի_լայնությունը = 250px
▲
|երկրներ = {{դրոշավորում|Ռուսաստան}}<br />{{դրոշավորում|Հարավային Օսիա}}<br />{{դրոշավորում|Վրաստան}}<br />{{դրոշավորում|Թուրքիա}}
|շրջաններ = [[Հյուսիսային Օսիա]], [[Հարավային Օսիա]]
|լեզվակիրների թիվ = 530 000
|ռեյտինգ =
|կատեգորիա = [[Եվրասիայի լեզուներ]]
|դասակարգում =
:[[Հնդեվրոպական լեզուներ|Հնդեվրոպական ընտանիք]]
::[[Հնդիրանական լեզուներ|Հնդիրանական ճյուղ]]
:::[[Իրանական լեզուներ|Իրանական խումբ]]
::::Արևելաիրանական ենթախումբ
|գրեր = [[կիրիլիցա]]
|պաշտոնական լեզու = {{դրոշավորում|Հյուսիսային Օսիա}}
|ԳՕՍՏ 7.75–97 = օսթ 524
|ISO1 = os
|ISO2 = oss
|ISO3 = oss
|քարտեզ = Caucasus-ethnic en.svg
|քարտեզի_լայնությունը = 270px
|քարտեզի_նկարագիրը = Կովկասի էթնիկ լեզուներ
|քարտեզ2 =
|քարտեզի_լայնությունը2 = 270px
|քարտեզի_նկարագիրը2 =
}}
'''Օսերենը''' (օսերեն՝ '''ирон æвзаг''' կամ '''Иронау''', [[պարսկերեն|պարսկ.]]՝ اوسِتی) պատկանում է [[հնդեվրոպական լեզվաընտանիք]]ի [[հնդարիական ճյուղ]]ի [[իրան]]ական ենթաճյուղի հյուսիս-արևելյան խմբին։ Օսերենը [[Հյուսիսային Օսիա]]յի և [[Հարավային Օսիա]]յի Ինքնավար Մարզի հիմնական բնակչության՝ [[օսեր]]ի լեզուն է։ Ներկայումս օսերենով խոսում է մոտ 500,000 մարդ։ Օսերենը բաժանվում է երկու հիմնական բարբառների՝ [[իրոնական]] և [[դիգորյան]]։ Օսերի մեծ մասը խոսում է իրոնական բարբառով։ Այն ընկած է գրական օսերենի հիմքում, որի զարգացման գործում մեծ դեր է խաղացել օս բանաստեղծ և հասարակական գործիչ [[Կոստա Խեթագուրովի]] ստեղծագործությունը։
== Օսական այբուբեն ==
Օսական լեզվով գրերը գոյություն ունեն [[18-րդ դար]]ի վերջից։ Նախապես օսական գիրը ստեղծվեց միսիոներական նպատակներով (օսերի շրջանում քրիստոնեության տարածման), և նրա հիմքում ընկան եկեղեցա-սլավոնական տառերը։ Միայն հետագայում օսական այբուբենի հիմքում ընկան ռուսական քաղաքացիական տառերը։ 1923-1938 թթ. Օսիայում օգտվում էին լատինական հիմք ունեցող այբուբենից։ 1938 թ. Հյուսիսային Օսիայում լատինական հիմքով այբուբենը փոխարինվեց ռուսական հիմքով այբուբենով, որը գործածվում է ցայսօր։ [[Ռուսերեն]]ում բացակայող օսական հնչյունների համար օգտագործվում է տառերի համակցումը։ 1939 թ. Հարավային Օսիայում լատինական հիմքով օսական այբուբենը փոխարինվեց վրացական հիմք ունեցող այբուբենով ([[մխեդրուլի]])։ Հարավային Օսիայում գործածվում է նաև ռուսական հիմքով այբուբենը։
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
== Արտաքին հղումներ ==
* [http://www.ironau.ru/spravka.html Օսերենի մասին] {{ref-ru}}
{{Իրանական լեզուներ}}
| |||