«Մաքս Բոռն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
չNo edit summary
Տող 4.
| known_for = [[Բոռն-Հաբերի ցիկլ]]<br/>[[Բոռնի կարծրություն]]<br/>[[Բոռնի կորդինատներ]]<br/>[[Բոռնի մոտավորություն]]<br/>[[Բոռնի հավանականություն]]<br/>[[Բոռն-Օպենհայմերի մոտավորություն]]<br/>[[Բոռնի օրենք]]
}}
'''Մաքս Բոռն '''(կամ Բորն) ({{lang-de|Max Born}}, [bɔɐ̯n], դեկտեմբերի 11, 1882, Բրեսլաու, [[Պրուսիա]] – հունվարի 5, 1970, Գյոթինգեն, [[Գերմանիա]]), գերմանացի [[ֆիզիկոս]], [[մաթեմատիկոս]], ով աշխատել է [[քվանտային մեխանիկա]]յի զարգացման բնագավառում։ Նա նաև ունեցել է ներդրումներ [[պինդ մարմնի ֆիզիկա]]յում, [[օպտիկա]]յում և 1920-1940 ական թվականներին ղեկավարել է բազմաթիվ հայտնի ֆիզիկոսների հետազոտությունները։ Բոռնը 1954 թվականին ստացել է ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ «քվանտային մեխանիկայում իր հիմնարար հետազորությունների<ref name="quantenmechanik">{{cite doi|10.1007/BF01328531}}</ref><ref>{{cite doi|10.1007/BF01397477}}</ref>, հատկապես [[ալիքային ֆուկցիաֆունկցիա]]յի վիճակագրական հետազոտությունների համար»<ref name="mathgene">http://www.genealogy.ams.org/id.php?id=18245</ref><ref name="frs">{{cite doi|10.1098/rsbm.1971.0002}}</ref><ref name="Nobel Prize">{{cite web |url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1954/ |title=The Nobel Prize in Physics 1954 |publisher=Նոբելյան մրցանակի պաշտոնական կայք|accessdate=12.27.2014 }}</ref><ref name="mactutor">{{MacTutor Biography|id=Born}}</ref>։
 
1904 թ. ընդունվել է Գոթինգենի համալսարան, որտեղ նա ուսում է ստացել երեք հռչակավոր մաթեմատիկոսների՝ [[Ֆելիքս Կլայն]]ի, [[Դավիթ Հիլբերտ]]ի և [[Հերման Մինկովսկի]]ի մոտ։ «Հարթության և տարածության առանձգականության կայունություն» աշխատությունով դարձավ փիլիսոփայության դոկտոր և արժանացավ համալսարանի փիլիսոփայության ֆակուլտետի մրցանակին։ 1905 թ. նա Մինկոսկու հետ սկսեց հետազոտություններ կատարել [[հարաբերականության հատուկ տեսություն|հատուկ հարաբերականության]] վերաբերյալ, և հետագայում գրեց ատոմի Թոմսոնի մոդելի վերաբերյալ իր հագեցած թեզը։ 1918 թ. Բերլինում Ֆրից Հաբերի հետ հադիպումը հանգեցրեց հալոգեների և մետաղների ռեակցիայի ժամանակ [[իոնային կապ]]ի առաջացման ձևի քննարկմանը, որն այսօր հայտնի է որպես [[Բոռն-Հաբերի ցիկլ]]։