«CD»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 33.
'''Սեղմասկավառակը''' ({{lang-en|Compact Disc}}) [[Օպտիկական սկավառակ|օպտիկական]] [[թվային կրիչ]] է մեջտեղում անցք ունեցող [[պլաստիկ]] սկավառակի տեսքով, որում տվյալների գրանցումը և ընթերցումը կատարվում է [[լազերի]] միջոցով։ Սեղմասկավառակների հետագա զարգացումը հանդիսացավ [[DVD|թվային տեսասկավառակը]]։
Սկզբնապես սեղմասկավառակը ստեղծվել էր [[CDA|CD ձայնահետագծերը]] թվային տեսքով պահպանելու համար (հայտնի է որպես [[Ձայնային սեղմասկավառակ|CD Audio]]), սակայն հետագայում սկսեց լայնորեն կիրառվել որպես կրիչ տարբեր տեսակի տվյալների ([[նշոց]]ների) պահպանման համար՝ [[երկուական նշոց]]ի ( '''[[CD-ROM]]''' ({{lang-en|Compact Disc Read Only Memory}}, ''
CD-ROM-ում [[նշոցի ձևաչափ|նշոցների ձևաչափը]] տարբերվում է ձայնային սեղմասկավառակների գրանցման ձևաչափից և այդ իսկ պատճառով սովորական [[սեղմասկավառակների նվագարկիչ|ձայնային սեղմասկավառակների նվագարկիչը]] չի կարող վերծանել նրանում պահպանվող տվյալները, այդ պատճառով էլ պահանջվում է հատուկ [[Օպտիական սարքավար|սարքավար]] (սարք)՝ այդպիսի սկավառակներն ընթերցելու համար (այսօր դրանք առկա են բոլոր համակարգիչներում)։
== Պատմություն ==
Սեղմասկավառակը մշակվել և ներկայացվել է [[1980 թվական]]ին «[[Philips]]» և «[[Սոնի|Sony]]» ընկերությունների կոմից։ Որպես ազդանշանի կոդավորման եղանակ օգտագործվել է [[իմպուլսա-կոդային մոդուլում]]ը (ԻԿՄ, անգլ. Pulse Code Modulation, PCM), սեփական եղանակը, որը նախկինում կիրառվում էր մասնագիտացված թվային ձայնարկիչներում։ [[1982 թվական]]ին սկսվեց սեղմասկավառակների զանգվածային արտադրությունը Գերմանիայի [[Լանգենխագեն]] քաղաքի գործարանում՝ [[Հաննովեր]]ի մոտ։ Առաջին երաժշտական
Երաժշտական խանութներում ի հայտ եկած առաջին սեղմասկավառակը եղել է [[1978
«[[Philips]]»-ի տվյալներով, 25 տարվա ընթացքում աշխարհում վաճառվել է ավելի քան 200 միլիարդ ՍՍ։ Չնայած նրան, որ մարդիկ ավելի շատ նախընտրում են երաժշտական նշոցներ ձեռք բերել [[համացանց]]ի միջոցով, [[Ֆոնոգրամմա արտադրողների միջազգային ֆեդերացիա|IFPI]]-ի տվյալների համաձայն սեղմասկավառակների վաճառքը կազմում է ամբողջ երաժշտության
Սեղմասկավառակների արդիականացմանը զգալի ներդրում են ունեցել «[[Microsoft]]» և «[[Apple Computer]]» ընկերությունները։ Ջոն Սկալլին՝ «Apple Computer»-ի նախկին [[գործադիր տնօրեն]]ը, [[1987
=== Ջեյմս Ռասսելի վարկածը ===
Տող 49.
=== Բեթհովենի իններորդ սիմֆոնիան և սեղմասկավառակը ===
Սեղմասկավառակի ձեւաչափի վերաբերյալ բանակցությունների մասնակիցները և ականատեսները փաստում են, որ «Philips» և «Sony» ընկերություններում
«Sony» ընկերության փոխնախագահ [[Նորիո Օգա]]ն<ref>Առկա են բազմաթիվ առասպելներ, որտեղ որպես գործող անձինք հանդես են գալիս նվազագույնը 4 հոգի կամ նրանցից խումբ՝ Նորիո Օգան, նրա կինը, «Sony» ընկերության նախագահների խորհրդի ներկայացուցիչի կինը՝ Ակիո Մորիտան և [[Բեռլինի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբ|Բեռլինի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի]] [[դիրիժոր]] [[Հերբերտ ֆոն Կարայան]]ը, որը գրում էր երաժշտությունը «Philips»-ի դուստր ձայնագրման ընկերության «Polygram»-ի հետ կնքած պայմանագրով։</ref>, լինելով երաժիշտ<ref>[http://www.sony.net/SonyInfo/News/Press_Archive/199906/99-054/index.html Sony Chairman Norio Ohga Receives Honorary Doctorate from McGill University in Canada]{{ref-en}}</ref>, իր հերթին ենթադրում էր, որ սկավառակը պետք է ներառեր [[Բեթհովենի իններորդ սիմֆոնիա]]ն։ Այդ դեպքում, նրա կարծիքով, սկավառակների միջոցով կարելի կլիներ տարածել դասական երածշտության 95%։<ref>[http://www.sony.net/Fun/SH/1-20/h1.html Sony History]{{ref-en}}</ref><ref>[http://web.archive.org/web/20080129201342/www.research.philips.com/newscenter/dossier/optrec/beethoven.html Optical Recording: Beethoven’s Ninth Symphony of greater importance than technology]{{ref-en}}</ref>
Հետագա ուսումնասիրությունները ցույց տվեցին, որ, օրինակ՝ իններորդ սիմֆոնիան [[Բեռլինի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբ|Բեռլինի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբի]] կատարմամբ՝ [[Հերբերտ ֆոն Կարայան]]ի ղեկավարմամբ ունեցել է 66 րոպե
«Ինչպես դեպքերի մեծամասնությունում, գեղեցիկ պատմությունը ոչ մի առնչություն չունի իրական կյանքի հետ։ Այդ պատմությունը առաջացել է «Philips» ընկերության հանրային կապերի գործակալների գրչի տակից», — կարծում է «Philips»-ի գլխավոր ճարտարագետ [[Կեես Սխոուխամեր Իմմինկ]]ը։ Ըստ նրա, իրականությունն այլ է եղել։ [[Հաննովեր]]ի մոտ «Philips»-ն արդեն պատրաստել էր սեղմասկավառակների արտադական գիծը «[[PolyGram]]» գործարանում։ Նվազագույն ժամկետում հնարավոր էր արտադրել 115 մմ տրամագծով սկավառակներ։ 120 մմ չափերով սկավառակների արտադրությունը պահանջում էր ժամանակ և զգալի դրամական ծախսեր, քանի որ այն կապված էր հանդերձանքի փոխարինման հետ։ Իմմնիկի կարծիքով, «Sony»-ն չցանկացավ հարմարվել իրավիճակին, որ «Philips»-ը շուկա մուտք գործելու առավելություն կստանա։<ref>[http://www.exp-math.uni-essen.de/~immink/pdf/beethoven.htm Shannon, Beethoven, and the Compact Disc]{{ref-en}}</ref>
Տող 59.
== Պահպանվող տվյալների ծավալը ==
Սեղմասկավառակներն ունեն 1 սմ տրամագիծ և սկզբնապես կարող էին պարունակել մինչև 650 [[տեղեկատվության չափման միավորներ|մեգաբայթ]] տեղեկատվություն (կամ 74 րոպեանոց ձայնագրություն)։ Սակայն, սկսած [[2000 թվական|2000 թ.-ից]], առավել լայն կիրառություն ստացան 700 Մբայթ ծավալով սկավառակները, որոնք թույլ էին տալիս ձայնագրել 80 րոպեանոց ձայնագրություն։ Հանդիպումեն
Պահպանվող տվյալների ծավալի մեծացումը հնարավոր եղավ շնորհիվ սկավառակների թույլատրելի թերաչափսերի ամբողջական օգտագործման։ Այսպես, օրինակ՝ ըստ ECMA-130-ի ստանդարտի՝ սկավառակի հետագծերի
:{| class="wikitable"
Տող 133.
=== Սկավառակի երկրաչափությունը ===
[[File:Afm cd-rom.jpg|thumb|CD-ROM էլեկտրոնային մանրադիտակի տակ]]
Սեղմասկավառակն իրենից ներկայացնում է [[պոլիկարբոնատ]]ային
=== Տվյալների կոդավորում ===
Սկավառակի վրա տվյալների պահպանման
=== Տվյալների կառուցվածքը ===
Սկավառակի վրա տվյալները գրվում են պարուրաձեւ հետագծերի փոսերի տեսքով, որոնք դրոշմված են պոլիկարբոնատային հիմքի վրա։ Յուրաքանչյուր փոս ունի մոտ 100 [[նմ]] խորություն և 500 նմ լայնություն։ Փոսի երկարությունը տատանվում է 850 նմ-ից մինչև 3,5 [[մանրաչափ]]։ Փոսերի միջև կա տարածություն։ Պարույրներում հետագծերի քայլերը կազմում են 1,6 մանրաչափ։ Փոսերը ցրում կամ կլանում են իրենց վրա ընկնող լույսը, իսկ պոլիկարբոնատային
Տարբերում են միայն ընթերցելու համար սկավառակներ («ալյումինային»), [[գրանցելի սեղմասկավառակ|CD-R]]` մեկանգամյա գրելու հնարավորությամբ և [[վերագրանցելի սեղմասկավառակ|CD-RW]]` բազմակի գրելու հնարավորությամբ։ Վերջին երկու տեսակի սկավառակները նախատեսված են հատուկ գրող սարքավարների վրա գրելու համար։ Մի շարք ՍՍ-նվագարկիչներում և երաժշտական կենտրոններում այդպիսի սկավառակները կարող են չընթերցվել (վերջին ժամանակներս կենցաղային տեխնիկա արտադրող կազմակերպություններն ապահովում են CD-R/RW ընթերցելու հնարավորությունը)։
=== Տվյալների ընթերցում ===
Տվյալները սկավառակից ընթերցվում են 780 նմ [[ալիքի երկարություն|ալիքի երկարությամբ]] լազերային ճառագայթի միջոցով, որը ճառագայթում է [[կիսահաղորդչային լազեր|կիսահախորդչային լազերով]]։ Տվյալները՝ բոլոր տեսակի կրիչների համար՝ լազերով ընթերցելու սկզբունքը կայանում է [[լույսի անդրադարձում|անդրադարձվող]] լույսի [[լույսի ինտենսիվություն|ինտենսիվության]] փոփոխության գրանցման մեջ։ Լազերային ճառագայթը [[կիզակետ|կիզակետվում է]] տվյալների շերտի վրա՝ ~1,2 մանրաչափ տրամագիծ ունեցող բծով։ Եթե լույսը կիզակետվել է փոսերի
Միայն ընթերցելու համար ՍՍ և մեկանգամյա գրանցելի (CD-R) ու վերագրանցելի (CD-RW) սկավառակների միջև տարբերությունը կայանում է փոսերի
ՍՍ-ի գրանցման/ընթերցման արագությունը նշվում է 150 Կբ/վ-ին (այսինքն 153 600 բիթ/վ) բազմապատիկ։ Օրինակ՝ 48-արագությամբ սարքավարն ապահովում է ՍՍ ընթերցման կամ գրանցման առավելագույն արագությունը, որը հավասար է 48 × 150 = 7200 Կբ/վ (7,03 Մբ/վ)։
Տող 171.
== Գրանցումը սեղմասկավառների վրա ==
Գոյություն ունեն
Օրգանական ակտիվ նյութի օգտագործման դեպքում գրանցումը կատարվում է նյութի քիմիական կապերի քայքայման ճանապարհով, ինչը հանգեցնում է նրա մգեցման (նյութի [[անդրադարձման գործակից (օպտիկա)|անդրադարձման գործակցի]] փոփոխության)։ Ոչ օրգանական ակտիվ նյութի օգտագործման դեպքում գրանցումը կատարվում է նյութի անդրադարձման գործակցի փոփոխությամբ, ինչի արդյունքում տեղի է ունենում անցում [[ամորֆ նյութեր|ամորֆ]] [[ագրեգատային վիճակ]]ից [[բյուրեղ|բյուրեղային]], և ընդհակառակը։ Այս երկու դեպքերում գրանցումը կատարվում է լազերի հզորության [[մոդուլում|մոդուլման]] միջոցով։
Տող 179.
Բարձր խտությամբ գրանցման տեխնոլոգիայի հիմքում ընկած է երկու նոր սկզբունքների կիրառումը, որոնք թույլ են տալիս սովորական կրիչի — CD-R սկավառակի վրա երկու անգամ ավելի շատ տվյալներ գրել։
# Սկավառակի վրա փոսի երկարությունը նվազեցվում է մինչև 0,62 մանրաչափ։ Սովորական սեղմասկավառակի փոսի երկարությունը կազմում է 0,83 մանրաչափ։ Դա նշանակում է, որ HD-BURN-ը մեծացնում է սկավառակի տարողությունը 1,35 անգամ։ 0,62 մանրաչափ փոսի երկարությունն ընտրվել է նրա համար, որ առկա DVD տեսանվագարկիչները և DVD-ROM սարքավարները կարողոնան ընթերցել HD-BURN սկավառակները աննշան արդիականացումից հետո։
# Կիրառվում է սխալների ուղղման այլ համակարգ. CIRC-ի (Cross Interleaved Reed Solomon Code — Ռիդ-Սոլոմոնի միջարկված ծածկագրի) փոխարեն կիրառվում է RS-PC-ն (RS-PRODUCT Code)՝ 8-16 մոդուլմամբ։ Դա հնարավորություն է տալիս մեցացնել տարողությունը եւս 1,49 անգամ։ Ինչպես հայտնում է «Sanyo»-ն, սխալների ուղղման նոր RS-PC համակարգը ոչ միայն ավելի սեղմ է, այլ
Արդյունքում մեկ սեղմասկավառակի տարողությունը, որը գրվում է HD-BURN աշխատակերպում, երկու անգամ գերազանցում է սովորական աշխատակերպում գրվող սեղմասկավառակի տարողությանը։
Տող 190.
«CD-սկավառակ» բառակապակցության օգտագործումը հանդիսանում է [[Նույնաբանություն (ճարտասանություն)|նույնաբանույթյուն]], քանի որ CD հապավումը ({{lang-en|Compact Disc}}) արդեն իր մեջ ներառում է «սկավառակ» բառը՝ արդյունքում ստացվում է «սեղմասկավառակ-սկավառակ»։ Նույնապես [[DVD]]-սկավառակ ({{lang-en|Digital Versatile Disc}})՝ «Թվային տեսասկավառակ»։
Սեղմասկավառակ
== Գրականություն ==
|