«Ալպ-Հիմալայան գեոսինկլինալ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ կետադրական
No edit summary
Տող 1.
[[Պատկեր:Геологическая карта мира.png|thumb|300px|Գեոսինկլինալ գոտին աշխարհի քարտեզի վրա]]
'''Ալպ-հիմալայան գեոսինկլինալ''', Միջերկրածովյան գեոսինկլինալ, երկրակեղևի ամենամեծ ''գեոսինկլինալներից''։ Տարածվում է [[Ատլանայան օվկիանոս]]ից մինչև [[Խաղաղ օվկիանոս]]՝ ընդգրկելով [[Հարավային Եվրոպա]]ն, Հարավային ու Հարավ–Արևելյան Ասիան և [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յի մի մասը։ Ալպ-հիմալայան գեոսինկլինալի երկրաբանական պատմությունը բաժանվում է՝ ա. գեոսինկլինալային էտապի (մեզոզոյ–պալեոգեն, մոտ 215 միլիոն տարի)՝ գերազանցապես ծովային ռեժիմով (''Թետիս'' ծով), վայրընթաց տեկտոնական շարժումներով, տրանսգրեսիաներով, նստվածքային ու մագմատիկ ֆորմացիաների կուտակումով, բ. հետգեոսինկլինալային կամ օրոգեն էտապի (նեոգեն–անթրոպոգեն, մոտ 30 մլն. տարի), երբ տիրապետող են դառնում վերընթաց տեկտոնական շարժումները, լեռնակազմական պրոցեսները և այժմյան խիստ մասնատված լեռնային ռելիեֆի ձևերը։ Լեռնակազմական պրոցեսները Ալպ-հիմալայան գեոսինկլինալում շարունակվում են հաճախակի ուղեկցվելով, երկրաշարժներով ու հրաբխային երևույթներով։ Ալպ-հիմալայան գեոսինկլինալը կազմված է՝ ա. մեգաանտիկլինորիումներից ([[Ալպեր]], [[Կարպատներ]], [[Հիմալայներ]] և այլն), բ. միջադիր զանգվածներից ([[Լոմբարդիա]], [[Մակեդոնիա]], Զիրուլ ևն), գ. մեզասինկլինորիումներից, միջլեռնային ու նախալեռնային իջվածքներից ([[Կուր]]ի, [[Հունգարիա|Հունգար]]ական, Վալախյան, Իրանա–Անատոլիական, Միջագետքի և այլն)։ Ալպ-հիմալայան գեոսինկլինալում անջատվում է երեք գոտի։ Հյուսիսային և Հարավային արտաքին գոտիները կազմված են գերազանցապես նստվածքային ապարներից, բնորոշվում են մագմատիզմի թույլ զարգացմամբ, ծալքերի, վրաշարժերի ու տեկտոնական ծածկույթների համապատասխանաբար դեպի հյուսիս ([[Պիրենեյներ]], Հյուսիսային Ալպեր, Կարպատներ) և դեպի հարավ (Հարավային Ալպեր, Ապենիններ, [[Տավրոս]]ի և [[Զագրոս]]ի լեռներ) թեքվածությամբ, շրջմամբ և ուղղվածությամբ։ Կենտրոնական գոտին (Կենտրոնական Ալպեր, Դինարիդներ, Անատոլիա, Իրան, Փոքր Կովկաս) բնորոշվում է ավելի բարդ կառուցվածքով և մագմատիզմի ինտենսիվ զարգացմամբ։ Այս գոտում են գտնվում նաև Միջերկրական, Մարմարա, [[Սև ծով]]երը և [[Կասպից ծով]]ի հարավային մասը, որոնք իրենց խորքային կառուցվածքներով անցողիկ են երկրակեղևի օվկիանոսային և մայրցամաքային տիպերի միջև։
'''Ալպ-հիմալայան գեոսինկլինալ''' կամ '''Միջերկրածովյան գեոսինկլինալ'''<ref name=Storetvedt>K.M. Storetvedt, K. M., ''The Tethys Sea and the Alpine-Himalayan orogenic belt; mega-elements in a new global tectonic system,'' Physics of the Earth and Planetary Interiors, Volume 62, Issues 1–2, 1990, Pages 141–184 [http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0031920190901987 Abstract]</ref>, [[երկրակեղև]]ի ամենամեծ ''գեոսինկլինալներից''։ Տարածվում է [[Ատլանայան օվկիանոս]]ից մինչև [[Խաղաղ օվկիանոս]]՝ ընդգրկելով [[Հարավային Եվրոպա]]ն, Հարավային ու [[Հարավ-Արևելյան Ասիա|Հարավ-Արևելյան Ասիան]] և [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յի մի մասը։
 
== Երկրաբանական պատմություն ==
Ալպ-հիմալայան գեոսինկլինալի երկրաբանական պատմությունը բաժանվում է՝
* գեոսինկլինալային էտապի (մեզոզոյ-պալեոգեն, մոտ 215 միլիոն տարի)՝ գերազանցապես ծովային ռեժիմով (Թետիս ծով), վայրընթաց տեկտոնական շարժումներով, տրանսգրեսիաներով, նստվածքային ու մագմատիկ ֆորմացիաների կուտակումով,
* հետգեոսինկլինալային կամ օրոգեն էտապի (նեոգեն-անթրոպոգեն, մոտ 30 մլն. տարի), երբ տիրապետող են դառնում վերընթաց տեկտոնական շարժումները, լեռնակազմական պրոցեսները և այժմյան խիստ մասնատված լեռնային ռելիեֆի ձևերը։
 
Լեռնակազմական պրոցեսները Ալպ-հիմալայան գեոսինկլինալում շարունակվում են հաճախակի ուղեկցվելով, երկրաշարժներով ու հրաբխային երևույթներով։
 
Ալպ-հիմալայան գեոսինկլինալը կազմված է՝
*մեգաանտիկլինորիումներից ([[Ալպեր]], [[Կարպատներ]], [[Հիմալայներ]] և այլն),
*միջադիր զանգվածներից ([[Լոմբարդիա]], [[Մակեդոնիա]], Զիրուլ և այլն),
* մեզասինկլինորիումներից, միջլեռնային ու նախալեռնային իջվածքներից ([[Կուր]]ի, [[Հունգարիա|Հունգար]]ական, Վալախյան, Իրանա-Անատոլիական, [[Միջագետք]]ի և այլն)։
 
== Գոտիներ ==
Ալպ-հիմալայան գեոսինկլինալում անջատվում է երեք գոտի<ref>{{ռուսերեն գիրք|автор = Цейслер В.М., Караулов В.Б., Успенская Е.А., Чернова Е.С.|заглавие = Основы региональной геологии СССР|ответственный = |издание = |место = |издательство = М: Недра|год = 1984|страницы = |страниц = 358|isbn = }}</ref>։
 
=== Հյուսիսային և Հարավային արտաքին գոտիներ ===
Հյուսիսային և Հարավային արտաքին գոտիները կազմված են գերազանցապես նստվածքային [[ապարներ]]ից, բնորոշվում են մագմատիզմի թույլ զարգացմամբ, ծալքերի, վրաշարժերի ու տեկտոնական ծածկույթների համապատասխանաբար դեպի հյուսիս ([[Պիրենեյներ]], Հյուսիսային Ալպեր, Կարպատներ) և դեպի հարավ (Հարավային Ալպեր, Ապենիններ, [[Տավրոս]]ի և [[Զագրոս]]ի լեռներ) թեքվածությամբ, շրջմամբ և ուղղվածությամբ։
 
=== Կենտրոնական գոտի ===
Կենտրոնական գոտին (Կենտրոնական Ալպեր, Դինարիդներ, Անատոլիա, Իրան, Փոքր Կովկաս) բնորոշվում է ավելի բարդ կառուցվածքով և մագմատիզմի ինտենսիվ զարգացմամբ։ Այս գոտում են գտնվում նաև Միջերկրական, Մարմարա, [[Սև ծով]]երը և [[Կասպից ծով]]ի հարավային մասը, որոնք իրենց խորքային կառուցվածքներով անցողիկ են երկրակեղևի օվկիանոսային և մայրցամաքային տիպերի միջև։
 
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
 
== Արտաքին հղումներ ==
*[http://earthquake.usgs.gov/faq/hist.html Historic Earthquakes & Earthquake Statistics - USGS]
*[http://vulcan.wr.usgs.gov/Glossary/PlateTectonics/description_plate_tectonics.html "Ring of Fire", Plate Tectonics, Sea-Floor Spreading, Subduction Zones, "Hot Spots" - USGS]
 
{{ՀՍՀ}}