«Հայկ նահապետ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Հայկ նահապետ''' (նաև '''Հայկ թագավոր'''<ref>[http://giteliq.am/pdf/Paris-Herouni-Hayer@-ev-Hnaguyn%20Hayastan@.pdf Պարիս Մ․ Հերունի, Հայերը և հնագույն Հայաստանը (Հիմքերը հայոց)։ Արխաեաստղագիտություն։ Լեզվաբանություն։ Հնագույն պատմություն, Երևան, Տիգրան Մեծ, 2006 թ․, 320 էջ։]</ref> '''Հայկ դյուցազն'''), լեգենդար հերոս, հայոց անվանադիր նախնին։ [[Մովսես Խորենացի]]ն իր «Հայոց պատմություն» աշխատությունում գրի առնված ավանդազրույցում նրան անվանում է նախահայր, ազգապետ։ Համաձայն Աստվածաշնչի՝ Հայկը [[Հաբեթ]]ի սերունդներից էր և այդ պատճառով երբեմն անվանվում է Հաբեթոսթյան Հայկ։

Հայկի թագավորի կյանքի հայտնի դրվագներից է նրա պատերազմը բաբելոնյան առաջնորդ [[Բել]]ի դեմ։ [[Բաբելոն]]յան աշտարակաշինության խառնաշփոթի ընթացքում Տիտանյան Բելը ինքն իրեն հռչակում է աշխարհակալ և պարտադրում այլոց պաշտել իրեն։ Սակայն Հայկը չի ճանաչում Բելի ինքնակոչ իշխանությունը իր հարազատների և ցեղակիցների վրա։ Ըստ Մովսես Խորենացու՝ Բաբելոնում իր անդրանիկ զավակի՝ [[Արամանյակ]]ի (Արմեն) ծնվելուց հետո Հայկը երեք հարյուր այլ ցեղակից ընտանիքների հետ միասին վերադառնում է [[Հայք]]։ Հայրենիք ժամանելուն պես, Հայկը բնակություն է հաստատում [[Տուրուբերան]]ի [[Հարք]] գավառում։ Հարք անունը մեկնաբանվում է որպես «հայրեր», «հայրենիք»։ Այդ ընթացքում Բելը, դառնալով [[Ասորեստան]]ի տիրակալ, մեծ բանակով ներխուժում է Հայք։ Հայկի թոռ [[Կադմոս]]ը, որը բնակություն էր հաստատել [[Հայկական լեռնաշխարհ]]ի հարավում՝ [[Կորճայք]]ում, [[Արարադ]] լեռան ստորոտում, զգուշացնում է Հայկին Բելի արշավանքի վերաբերյալ։ Հայկը իր բազմաթիվ զավակներով և թոռներով [[Հայկաշեն]]ից մեկնում է ([[Վանա լիճ|Վանա լճի]] հյուսիսային ափի եզրով) դեպի այժմյան [[Վան]] քաղաքը։ Վանից հարավ ընկած [[Հայոց Ձոր]] կոչվող գետի հովիտում Հայկը և Բելը իրենց բանակներով դուրս են գալիս միմիանց դեմ։ Հայկն իր բանակը դասավորում է եռանկյունաձև գետի հյուսիսային (աջ) ափին, աջից և ձախից տեղադրելով իր ավագ որդուն և թոռանը՝ [[Արամանյակ]]ին և [[Կադմոս]]ին։ Սակայն Բելը, տեսնելով իր զորքի ակնհայտ քանակական առավելությունը, Հայկի փոքրաթիվ ռազմիկների համեմատ, հրամայում է իր զինվորներին ամբոխով անցնել գետը և հարձակվել Հայկի և իր զորախմբի վրա։ Ինքը Բելը խուսափում է մարտից, փոխարենը բարձրանալով մի բլրի վրա, որտեղից հետևում է մարտին։

«[[Հաբեթ]]ի սերունդների Ցանկը սահմանել և առաջադրել է [[Մովսես Խորենացի]]ն, որպես [[Հին Կտակարան]]ի ազգաբանության ցանկերին այլընտրանք, քանզի, Պատմահայրը բողոքում է. «ս. գիրքը յուրայիններին (հրեաներին. հեղ) զատելով իբրև իր սեփական ազգ՝ մյուսներին լքեց, իբրև արհամարելի և իր կողմից նշանակվելու անարժան…(հավելելով) մեր [[Հաբեթ]]ի սերունդները բոլորովին չկան»:։ [[Խորենացի]]ն առաջադրել է սեփական՝ [[Նոյ]]ի [[Հաբեթ]] որդու ազգաբանության Ցանկ, հավելելով, որ այն ավելի հավաստի է, քան Ծննդոց բաժնի ցանկերը, քանի որ այնտեղ [[Հաբեթ]]ի սերունդները բացակայում են(''[[Մ. Խորենացի]], ՀՊ'', էջ՝ 77-78):։ Ի տարբերություն իրենից առաջ և հետո պատմություններ գրող պատմիչների, Պատմահայրը ազնվորեն թվարկում է, թե [[Հաբեթ]]ի ազգաբանությունը ճշտելիս, ինքը ինչ աղբյուրներից է օգտվել՝ Աբյուդենոս, Կեփաղիոն, հունարեն գրականություն, իսկ Հին Կտակարանի Ծննդոց բաժնի ազգանության ցանկերը որևէ հավաստի աղբյուրներ չունեն։ Սկսած Խորենացուց, մեր բոլոր պատմիչները անփոփոխ են թողել «Հաբեթից սկսվող ազգաբանության», այդ թվում «Առաջին հայկյանների»՝ [[Հայկ]]ից մինչև [[Արա Գեղեցիկ]]» Հայկազունի առաջնորդների Ցանկը։<br />