«Բրիտանական անգլերեն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ clean up, փոխարինվեց: IX-րդ դար → IX դար (2), X-րդ դար → X դար, XI-րդ դար → XI դար oգտվելով ԱՎԲ
չ կետադրական, փոխարինվեց: → (6)
Տող 1.
'''Բրիտանական անգլերեն''', [[անգլերեն]]ի՝ [[Միացյալ Թագավորություն]]ում և [[Բրիտանական կղզիներ]]ում խոսվող և գրվող [[բարբառ]]։{{#tag:ref|The ''Oxford English Dictionary'' applies the term to English as "spoken or written in the British Isles; especially the forms of English usual in Great Britain", reserving "Hiberno-English" for the "English language as spoken and written in Ireland".<ref name="Oxford English Dictionary">{{cite book|title=Oxford English Dictionary|publisher=Oxford University Press|location=Oxford, England|year=1989|edition=2|chapter=British English; Hiberno-English}}</ref> Others, such as the ''Cambridge Academic Content Dictionary'', define it as the "English language as it is spoken and written in England."<ref name="Cambridge Academic Content Dictionary">[http://dictionary.cambridge.org/dictionary/american-english/british-english?q=British+English ''British English''], Cambridge Academic Content Dictionary</ref>}} Միացյալ թագավորությունում գրավոր խոսքում հանդիպում են շրջանային որոշ տատանումներ։ Օրինակ ''wee'' ածականը գրեթե բացառիկ կերպով օգտագործվում է միայն [[Շոտլանդիա]]յում և [[Հյուսիսային Իռլանդիա]]յում, մինչդեռ այլ վայրերում գերակշռում է ''little'' ածականի օգտագործումը։ Այնուամենայնիվ, Միացյալ թագավորության ողջ տարածքում գոյություն ունի միատեսակության իմաստալից աստիճան, որը կարող է ներկայացվել որպես «'''բրիտանական անգլերեն'''»։ Խոսակցական տարբերակները, սակայն, այստեղ ավելի մեծ տարբերակում ունեն, քան աշխարհի որևէ այլ վայրում, որտեղ խոսում են անգլերեն,<ref>{{cite news|first=Stuart |last=Jeffries|url=http://www.guardian.co.uk/uk/2009/mar/27/regional-english-dialects|title=The G2 Guide to Regional English|journal=[[The Guardian]]|date=27 March 2009|at=section G2, p.&nbsp;12}}</ref> այսպիսով բրիտանական անգլերենի միասնական հասկացությունը ավելի դժվար է վերագրել խոսակցական լեզվին։
 
[[Ամերիկյան անգլերեն]]ի հետ հեմեմատելով՝ «բրիտանական անգլերեն» տերմինը հաճախ օգտագործվում է որպես «<nowiki/>[[Ազգերի Համագործակցություն]]ում խոսվող անգլերենի» հոմանիշ։ Անգլերենի հիմնական բարբառը, որով խոսում են բրիտանական նախկին գաղութների ազգերը, հատուկ է նրանց տեղակայման վայրին, օրինակ՝ [[Ավստրալիա]]յում՝ ավստրալական անգլերեն, [[Կանադա]]յում՝ կանադական անգլերեն։
 
== Պատմություն ==
Տող 12.
 
[[Պատկեր:Phonological variation final.jpg|աջից|մինի|
{{legend|#819049|'aa' [æː]}}
{{legend|#4F4F4F|'a' [æ]}}
{{legend|#D56371|'ah' [ɑː ~ ɑ̈ː]}}
Տող 19.
]]
 
Հիմնական մեծ բաժանումները որպես կանոն դասակարգվում են որպես անգլիական անգլերեն (կամ Անգլիայում խոսվող անգլերեն, որը ներառում է հարավային անգլերենի բարբառները, արևմտյան բարբառները, երևելյան և արևմտյան կենտրոնական մասի (''Midlands'') բարբառները), Ուելսի անգլերենը (չշփոթել Ուելսի լեզվի հետ), Իռլանդական անգլերեն, շոտլանդական անգլերեն (չշփոթել շոտլանդերենի հետ)։ Բրիտանական տարբեր բարբառներ տարբերվում են նաև այլ լեզուներից փոխառված բառերով։
 
Անգլիական բարբառների վերջին ծավալուն հետազոտությունից հետո ([[1949]]–[[1950]]) [[Լիդսի համալսարան]]ը սկսել է նոր պրոյեկտ։ [[2007]] թվականի մայիսին արվեստների և հումանիտար հետազոտությունների խորհուրդը դրամաշնորհ է հատկացրել Լիդսի համալսարանի [[Լեզվաբանություն|լեզվաբանության]] և [[Հնչյունաբանություն|հնչյունաբանության]] [[պրոֆեսոր]] Սալի Ջոնսոնի գլխավորած խմբին՝ հետազոտելու բրիտանական [[բարբառ]]ները։<ref>[http://www.personal.leeds.ac.uk/~smlsaj/ Professor Sally Johnson] biography on the [[Leeds University]] website</ref><ref name=MEO>[http://reporter.leeds.ac.uk/press_releases/current/voices.htm Mapping the English language—from cockney to Orkney], [[Leeds University]] website, 25 May 2007.</ref>
Տող 32.
Հյուսիսարևելքում գոյություն ունեն զգալի տարբերվող արտասանություններ. Բնիկ լոնդոնցիների արտասանությունը ('''Քոքնի'''), որը պահպանվել է Լոնդոնի հյուսիսաբնակների մոտ, ահռելի կերպով տարբերվում է ստացված արտասանությունից։ Բնիկ լոնդոնցիների ռիթմիկ ժարգոնը ոչ տեղացիների համար կարող է (սկզբնապես այդպես էլ նախատեսված է եղել) անհասկանալի և դժվար ըմբռնելի լինել,<ref name="Franklyn1975">{{cite book|last=Franklyn|first=Julian|title=A dictionary of rhyming slang|year=1975|publisher=Routledge and Kegan Paul|location=London|isbn=0-415-04602-5|page=9}}</ref> չնայած դրա օգտագործումը որոշ չափով ուռճացված է։
 
Վերջին տասնամյակներում հանրաճանաչություն է ստանում ''Estuary'' անգլերենը։ Այն վերցրել է «ստացված արտասանության» և Քոքնիի բարբառի որոշ հատկություններ։ Հենց Լոնդոնում տեղի արտասանությունը դեռ փոփոխվում է՝ մասամբ Կարիբիան խոսելաոճի ազդեցության արդյունքում։ Վերջին տասնամյակներում ներգաղթյալները Միացյալ թագավորություն են բերել ավելի մեծ թվով լեզուներ։ [[1979]] թվականի հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ ներգաղթյալ դպրոցական երեխաների ընտանիքներում ավելի քան 100 լեզու ընտանեկան միջավայրում շարունակվում է օգտագործվել։ Արդյունքում Լոնդոնցիները խոսում են խառնված արտասանությամբ՝ կախված էթնիկ պատկանելիությունից, թաղամասից, աստիճանից, տարիքից, դաստիարակությունից և մի շարք այլ հանգահանքներից։
 
Բացի այդ, բրիտանացիների մեծամասնությունը կարող է ժամանակավորապես որոշ չափով [[ռիթմ]]ավորել իրենց արտասանությունը դեպի անգլերենի ավելի չեզոք մակարդակի՝ արտասահմանցիների հետ խոսելիս կամ այնտեղ, որտեղ արտասանությունների հոծ բազմություն է։
Տող 40.
 
== Ստանդարտացում ==
Իչնպես ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ Միացյալ թագավորությունում օգտագործվող անգլերենը ղեկավարվում է ավելի շուտ կոնվենցիայով, քան ֆորմալ կոդով, այսինքն՝ գոյություն չունի [[Ֆրանսիական ակադեմիա]] կամ Real Academia Española նման մարմին։ Այնպիսի հեղինակավոր բառարաններ, ինչպիսիք են ''Oxford English Dictionary'', ''Longman Dictionary of Contemporary English'', ''Chambers Dictionary'', ''Collins Dictionary ''գրանցում են բառերի օգտագործումը, այլ ոչ թե փորձում են սահմանել դրանք։ Ավելին՝ բառապաշարը և բառերի օգտագործումը ժամանակի հետ փոխվում է. բառերը ազատորեն փոխառվում են այլ լեզուներից ու անգլերենի այլ ճյուղերից, ինչպես նաև հաճախակի են հանդիպում նորաբանությունները։
 
Պատմական դրդապատճառներով, որոնք թվագրվում են [[9–րդ դար|IX դարին]]՝ Լոնդոնի ծաղկման ժամանակաշրջանին, [[Լոնդոն]]ում և արևմտյան կենտրոնական մասում խոսվող լեզուն դարձավ դատարանների անգլերենի ստանդարտ, և ի վերջո հիմք հանդիսացավ Բրիտանիայի իրավապահ մարմիններում, կառավարությունում, գրականության և կրթության ոլորտում ընդունելի օգտագործման համար։
 
Ժամանակակից բրիտանական ուղղագրությունը զգալի չափով ստանդարտացվեց Սամուել Ջոնսոնի ''A Dictionary of the English Language'' ([[1755]]) բառարանով, չնայած նախորդող գրողները նույնպես մեծ դեր են ունեցել այս գործում, և [[1755]] թվականից սկսած շատ բան փոխվեց։ Շոտլանդիան, որ միայն [[1707]] թվականին է ենթարկվել Անգլիայի հետ խորհրդանական միության, դեռևս պահպանում է որոշ անկախ ստանդարտներ, հատկապես իր առանձին իրավական համակարգում։