Վիքիպեդիա

«Ալիքներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
Համապատասխանում է «Հարթ էլեկտրամագնիսական ալիքներ» բաժնին
Տող 31.
== Էլեկտրամագնիսական ալիքներ ==
=== Հարթ էլեկտրամագնիսական ալիքներ ===
Էլեկտրամագնիսական ալիքները լայնակի ալիքների տեսք ունեն։
<big>Ընդհանուր առմամբ, ալիքներ են կոչվում անընդհատ միջավայրերի տատանողական շարժումները։ Ձայնային ալիքները, որոնք ներկայացնում են տարածության մեջ գազի խտացումների և պարպվածությունների տեղափոխում, բնորոշվում են նրանով, որ գազի ամեն մի մասնիկ տատանվում է ալիքի տարածման ուղղությանը համընկնող ուղղությամբ։ Այդպիսի ալիքները կոչվում են երկայնակի ալիքներ։
Դիտարկենք անսահման եռաչափ տարածություն դեկարտյան կոորդինատային համակարգում՝x,y,z, որի ամեն կետում տրված է վեկտորային պոտենցիալը, որը փոփոխվում է հետևյալ օրենքով.<br />▼
Ջրի մակերեսային ալիքները բոլորովին ուրիշ բնույթ են կրում։ Այստեղ տատանվող մասնիկները տեղափոխվում են տարածման ուղղությանը ուղղահայաց։ Այդպիսի ալիքի համար բավական չէ նշել հավասարաչափության դիրքից տատանվող կետերի շեղման մեծությունը, պետք է նշել կոնկրետ նաև այն հարթությունը, ուր տատանումները տեղի ունեն։ Այդ հարթությունը կոչվում է ալիքի բևեռացման հարթություն, իսկ ալիքային գործընթացը՝ լայնակի ալիք։ Էլեկտրամագնիսական ալիքները լայնակի ալիքների տեսք ունեն։
 
▲Դիտարկենք անսահման եռաչափ տարածություն դեկարտյան կոորդինատային համակարգում՝x,y,z, որի ամեն կետում տրված է վեկտորային պոտենցիալը, որը փոփոխվում է հետևյալ օրենքով.<br />
:<bigmath>'''A(z,t)=A<sub>0</sub>A_0 cos(ωt±βz\omega t \plusmn \beta z)'''</big><br /math>
 
Այդ դեպքում ասում են, որ տարածության մեջ կա [[մոնոքրոմատիկ լույս|մոնոքրոմատիկ]] հարթ ալիք։ Կոսինուսի արգումենտը` <br />
'''ωt±βz'''<math>\omega t \plusmn \beta z</math>, որը կոչվում է '''[[Տատանումների փուլ''' |փուլ]], t ժամանակի[[ժամանակ]]ի և z [[կոորդինատներ|կոորդինատի]] ֆունկցիան է։
Եթե ֆիքսված է z-ը, ապա A մեծությունը '''T=2π/ω''' պարբերությանը կենտ ժամանակահատվածներում ընդունում է նույն արժեքները։ Եթե ֆիքսված է ժամանակը, ապա A մեծությունը z առանցքով պարբերաբար փոփոխվում է ʎλ ալիքի երկարություն կոչվող պարբերությամբ։ Պարզ է, որ `<br />
<big>'''β=2π/ʎ'''</big> - ալիքային թիվ մեծության ֆիզիկական իմաստն այն է, որ ցույց է տալիս, թե քանի ռադիանով է փոխվում ալիքի փուլը, երբ ալիքն անցնում է 1մ ճանապարհահատված։<br /> '''ωt±βz=const'''հարթությունը, որը բավարարում է այս հավասարմանը, կկոչենք հարթ ալիքի ալիքային ճակատ։ Դիտարկվող դեպքում ալիքային ճակատներն անվերջ հարթություններ են, որոնք ուղղահայաց են z առանցքին, և տարածվում են` '''V<sub>ṏ</sub>=dz/dt=ω/β''' արագությամբ, որը կոչվում է փուլային արագություն։
 
Դիտարկենք հարթ ալիքների կոմպլեքս ամպլիտուդները։ ▼
:<math>\beta =\frac {2 \pi} {\lambda} </math>
Դրական ուղղությամբ տարածվող ալիքը.<br />▼
[[ալիքային թիվ]] մեծության ֆիզիկական իմաստն այն է, որ ցույց է տալիս, թե քանի [[ռադիան]]ով է փոխվում ալիքի փուլը, երբ ալիքն անցնում է 1 մ ճանապարհահատված։
<big>'''A<sub>+</sub>=A<sub>0</sub>e<sup>-jβz</sup>'''</big><br />
 
Հակառակ ուղղությամբ.<br />▼
<math>\omega t \plusmn \beta z = const</math> հարթությունը, որը բավարարում է այս հավասարմանը, կկոչենք հարթ ալիքի [[ալիքային ճակատ]]։
<big>'''A<sub>-</sub>=A<sub>0</sub>e<sup>+jβz</sup>'''</big><br />Ցանկացած իրական միջավայրում ալիքի տարածումը կապված է ջերմային կորուստներով պայմանավորված նրա ամպլիտուդի անկման հետ։<br />▼
 
<big>'''A<sub>o</sub>(z)~e<sup>-αz</sup>'''</big><br />
Դիտարկվող դեպքում ալիքային ճակատներն անվերջ հարթություններ են, որոնք ուղղահայաց են z առանցքին, և տարածվում են
<big>α</big>-ալիքի մարման հաստատունն է։ <br />▼
 
<big>'''γ=β-jα'''</big>- տարածման հաստատուն, որի իրական մասը - փուլի փոփոխման օրենքն է որոշում, իսկ կեղծը բնորոշում է մարումը։ ▼
:<math> V_{\phi} = \frac {dz} {dt} = \frac {\omega}{\beta}</math>
Երբ ինչ - որ կետային աղբյուր գրգռում է անվերջ համասեռ տարածությունը, ասում են, որ տեղի ունի գնդային ալիք։ Ալիքային ճակատները՝ գնդեր են։ <br />▼
 
<big>'''A(r,t)≈A<sup>0</sup>/r × cos(ωt-βr)'''</big><br />
արագությամբ, որը կոչվում է [[փուլային արագություն]]։
r-ը շառավղային կոորդինատն է։ ▼
 
Աղբյուրներից բաղկացած z առանցքով տեղավորված անվերջ շղթայի գրգռված ալիքները կոչվում են գլանաձև ալիքներ։ Ալիքային ճակատները համակենտրոն գլաններ են։ <br />▼
▲Դիտարկենք հարթ ալիքների [[կոմպլեքս ամպլիտուդները։թիվ|կոմպլեքս]] [[ամպլիտուդ]]ները։
<big>'''A(r,t)≈A<sup>0</sup>/√r × cos(ωt-βr)'''</big><br /></big>
▲Դրական ուղղությամբ տարածվող ալիքը.<br />`
 
:<math>A_{+} = A_0 e^{-j \beta z} </math>
▲Հակառակ ուղղությամբ.<br />`
 
:<math>A_{-} = A_0 e^{+j \beta z} </math>
 
▲<big>'''A<sub>-</sub>=A<sub>0</sub>e<sup>+jβz</sup>'''</big><br />Ցանկացած իրական միջավայրում ալիքի տարածումը կապված է ջերմային կորուստներով պայմանավորված նրա ամպլիտուդի անկման հետ։<br />
 
:<math>A_0 \sim e^{-\alpha z} </math>
 
▲<bigmath>α\alpha</bigmath>-ալիքի մարման հաստատունն է։ <br />
 
▲<bigmath>'''γ\gamma =β \beta -jα''' j\alpha</bigmath>-ն՝ տարածման հաստատուն, որի իրական մասը - փուլի փոփոխման օրենքն է որոշում, իսկ կեղծը բնորոշում է մարումը։
 
▲Երբ ինչ - որ կետային աղբյուր գրգռում է անվերջ համասեռ տարածությունը, ասում են, որ տեղի ունի գնդային ալիք։ Ալիքային ճակատները՝ գնդեր են։ <br />
:<math>A(r,t) \approx \frac {A_0} {r} cos(\omega t - \beta z)</math>
 
▲որտեղ r-ը շառավղային կոորդինատն է։
▲Աղբյուրներից բաղկացած z առանցքով տեղավորված անվերջ շղթայի գրգռված ալիքները կոչվում են գլանաձև ալիքներ։ Ալիքային ճակատները համակենտրոն գլաններ են։ <br />
:<math>A(r,t) \approx \frac {A_0} {\sqrt r} cos(\omega t - \beta z)</math>
 
== Սեյսմական ալիքներ ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Ալիքներ» էջից