Լորենցի ձևափոխություններ

Լորենցի ձևափոխություններ, որևէ պատահարի տարածաժամանակային կոորդինատների ձևափոխությունները՝ հաշվարկման մի իներցիալ համակարգից մյուսին անցնելիս: Առաջինը ստացել է գերմանացի ֆիզիկոս Վոլդեմար Ֆոխտը (1850–1919) 1887 թվականին, իսկ հետագայում (1904), նրանից անկախ, արտածել է Հենդրիկ Անտոն Լորենցը՝ իբրև այնպիսի ձևափոխություններ, որոնց նկատմամբ դասական միկրոսկոպիկ էլեկտրադինամիկայի հավասարումները պահպանում են իրենց տեսքը (Անրի Պուանկարեի առաջարկությամբ այդ ձևափոխությունները կոչվել են Լորենցի անունով): Ժամանակի և տարածության գաղափարի ճշգրտումից հետո պարզվել է, որ մեխանիկայի հավասարումները նույնպես ինվարիանտ են Լորենցի ձևափոխությունների նկատմամբ: 1905 թվականին Ալբերտ Այնշտայնը արտածել է Լորենցի ձևափոխությունները, ելնելով հարաբերականության հատուկ տեսության հիմքը կազմող երկու պոստուլատներից՝ հաշվարկման բոլոր իներցիալ համակարգերի հավասարազորությունից և լույսի աղբյուրի շարժման նկատմամբ լույսի տարածման (վակուումում) արագության անկախությունից: Մասնավոր դեպքում, երբ հաշվարկման $K(x,y,z,t)$ և ${\acute {K}}({\acute {x}},{\acute {y}},{\acute {z}},{\acute {t}})$ իներցիալ համակարգերի համապատասխան առանցքները զուգահեռ են, և ${\acute {K}}$-ը շարժվում է $K$-ի նկատմամբ հաստատուն $v$ արագությամբ ( $x$ առանցքի ուղղությամբ), ապա $K$-ից ${\acute {K}}$–ին անցնելիս Լորենցի ձևափոխություններն ունեն հետևյալ տեսքը ․

Հենդրիկ Անտոն Լորենց

${\acute {x}}={\frac {x-vt}{\sqrt {1-v^{2}/c^{2}}}}$

${\acute {y}}=y$

${\acute {z}}=z$

${\acute {t}}={\frac {t-vx/c^{2}}{\sqrt {1-v^{2}/c^{2}}}}$

(c-ն լույսի արագությունն է վակուումում): ${v}\ll {x}$ արագությունների դեպքում Լորենցի ձևափոխությունները վերածվում են Գալիլեյի ձևափոխությունների: