«Ստեփան Դեմուրյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
{{ոճ}}{{վիքիֆիկացում}}
{{Տեղեկաքարտ երաժիշտ
| Name =Ստեփան Գուրգենի Դեմուրյան
Տող 29 ⟶ 28՝
}}
'''Ստեփան Գուրգենի Դեմուրյան''' ([[1871]], [[հունիսի 12]], [[Թիֆլիս]] - [[1934]], [[հունվարի 13]], [[Երևան]]), հայ երաժշտագետ, ֆոլկլորագետ, մանկավարժ, կոմպոզիտոր և երգիչ։
 
Մեծ է Ստեփան Դեմուրյանի դերը հայ երաժշտական ժառանգության պահպանման և զարգացման գործում իր ազգագրագիտական, երաժշտագիտական, մանկավարժական գործունեության շնորհիվ։
 
=== Կենսագրություն ===
Ստեփան Դեմուրյանը ծնվել է 1872 թվականին, Թիֆլիսում, ձկնորսի ընտանիքում։ [[XIX դար|XIX դ]] վերջին Թիֆլիսը մտնում է Ռուսական Կայսրության կազմում։ Մոր ջանքերով 1883-1892 թվականներին խմբավարություն, երգ-երաժշտություն է սովորումսովորել [[Ներսիսյան դպրոց]]ում։ում, 1892 թվականին դասեր է առնումթվականին՝ [[Մակար Եկմալյան]]ի մոտ։ 1898 թվականին մեկնումմեկնել է [[Սանկտ Պետերբուրգ|Պետերբուրգ]], ընդունվումընդունվել կոնսերվատորիա, սովորումվոկալ էարվեստ սովորել Ս. Գաբելի մոտ՝ վոկալ արվեստ։մոտ։ Մասնավոր կարգով զբաղվել է նաև կոմպոզիցիայով։ Դասերի ծախսերը հոգացել է [[Ալեքսանդր Սպենդիարյան]]ը։ 1901 թվականին ստիպված վերադառնումվերադարձել է հայրենիք՝ անավարտ թողնելով ուսումը և նորից սկսում էսկսել աշխատել։
 
ԻբրևԴեմուրյանը երգ-երաժշտությաներաժշտություն դասատուէ և խմբավար դեմուրյանն աշխատել էդասավանդել [[Շուշի]] քաղաքի թեմական և Մարիամյան դպրոցում (1892-1917, ընդմիջումներով), Գորիում՝ 1895-1898, Ռուսաստանի, Անդրկովկասի և Հյուսիսային կովկասի զանազան քաղաքներում (1903-1924թթ1924), [[Բաքու|Բաքվում]] (1924-1926), [[Խաչատուր Աբովյանի անվան թիվ 2 դպրոց|Երևանի Աբովյանի]] և Միասնիկյանի դպրոցներում (1926-1934)։
1921 թվականին Դեմուրյանն աշխատումաշխատել է Պյատիգորսկում որպես ուսուցիչ։ Այնտեղ նաուսուցիչ, անվճար համերգներ է տալիստվել կարիքավոր ընտանիքների համար և բեմադրում էբեմադրել [[Արմեն Տիգրանյան]]ի [[Անուշ (օպերա)|Անուշ օպերա]]ն։
Դեմուրյանների տունը հավաքատեղի էրէ եղել հայ մտավորականներից շատերի համար։ Այստեղ կարելի էր հանդիպելհամար՝ կոմպոզիտորներ [[Ռոմանոս Մելիքյան]]ին, [[Արամ Քոչարյան]]ին, [[Սպիրիդոն Մելիքյան]]ին, [[Մարտին Մազմանյան]]ին, երգչուհի [[Արուս Բաբայան]]ին, երգիչ [[Պավել Լիսիցյան]]ին և երաժշտագետ [[Ռուբեն Թերլեմեզյան]]ին, գրողներ [[Չարենց]]ին, [[Ազատ Վշտունի]]ին, [[Գուրգեն Մահարի]]ին, դերասաններ [[Ջանան]]ին և [[Հրաչյա Հերսիսյան]]ին, ռեժիսոր [[Վարդան Աճեմյան]]ին և ճարտարապետ [[Գևորգ Քոչար]]ին, նկարիչ [[Միքայել Արուտչյան]]ին։։
Մահացել է 1934 թվականին հունվարի 13-ին կարճատև, տառապալից հիվանդությունից (արյան զեղում)<ref>{{cite book|author=|title=Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005}}</ref>։
 
=== Ստեղծագործական գործունեությունը ===
Ստեփան Դեմուրյանի գործունեությունը կարող ենք բնորոշել իբրև լուսավորչական։ Այն փաստորեն շարունակությունն էր հայ իրականության մեջ դեռևս XIX դարի կեսերից սկսված ազգային ինքնաճանաչման գործընթացի, որը ստեղծագործական լայն ասպարեզ բացեց մշակութային տարբեր բնագավառներում։ Դեմուրյանն իր ստեղծագործական կյանքի ընթացքում հավաքեցհավաքել և կորստից փրկեցփրկել է հայ երգի բազմաթիվ նմուշներ, կրթական գործունեություն ծավալեցէ ծավալել, պրոպագանդեցպրոպագանդել երգ-երաժշտություն, փորձեցփորձել իր ուժերը երաժշտական տեսության բնագավառում, ներդաշնակեցներդաշնակեցրել ժողովրդական երգեր և վերջապես, հորինեցհորինել իր սեփական ստեղծագործությունները։ Դեմուրյանի ստեղծագործական գործունեությունը հիմնականում ծավալվել է անսամբլային ժանրում։
Դեմուրյանի կյանքը սերտորեն կապված էր բեմի հետ։ Օրինակհետ. նա կազմակերպել է հայ օպերաների բեմադրություններ (Ա.[[Արմեն ՏիգրանյանիՏիգրանյան]]ի «Անուշը[[Անուշ (օպերա)|Անուշ]]ը» և Դ. Ղազարյանի «Գյուլնազ տատի հեքիաթը» 1917-ին Շուշիումթվականին [[Շուշի]]ում, «Անուշը»` 1921-ին Պյատիգորսկումթվականին [[Պյատիգորսկոե (ավան, Բալակլեյայի շրջան)|Պյատիգորսկ]]ում և այլն),: ապա`Նկարահանվել նկարահանվել է «Երկու գիշեր» կինոֆիլմում, ընդ որում: Դեմուրյանի խաղը ռազմական ղեկավարի դերում բարձր գնահատականի է արժանացել։ Նա կատարելԿատարել է նաև Պեպոյի դերը ուսուցչական ուժերով կազմակերպած «[[Պեպո]]» ներկայացման մեջ։
Դեմուրյանի ստեղծագործական գործունեությունը հիմնականում ծավալվել է անսամբլային ժանրում։
Երեք տարվա ընթացքում նատարի աշխատել է [[Գորի]] քաղաքում (1895-1898թթ.1898), որտեղ նրա կազմած երգեցիկ խումբը համերգներ է տվել ինչպես այդ քաղաքում, այնպես և մոտակա գյուղերում ու շրջաններում` Սուրամում[[Սուրամ]]ում, Ախալքալաքում[[Ախալքալաք]]ում և այլուր։
Դեմուրյանի կյանքը սերտորեն կապված էր բեմի հետ։ Օրինակ. նա կազմակերպել է հայ օպերաների բեմադրություններ (Ա. Տիգրանյանի «Անուշը» և Դ. Ղազարյանի «Գյուլնազ տատի հեքիաթը» 1917-ին Շուշիում, «Անուշը»` 1921-ին Պյատիգորսկում և այլն), ապա` նկարահանվել «Երկու գիշեր» կինոֆիլմում, ընդ որում Դեմուրյանի խաղը ռազմական ղեկավարի դերում բարձր գնահատականի է արժանացել։ Նա կատարել է նաև Պեպոյի դերը ուսուցչական ուժերով կազմակերպած «[[Պեպո]]» ներկայացման մեջ։
[[Շուշի]]ում իր գործունեությունը ավարտելուց հետո Դեմուրյանը վերադառնում է [[Խորհրդային Հայաստան|Հայաստան]], ուր 1926թ.1926 թվականի ամռանը համերգներ է կազմակերպում [[Լենինական]]ում և [[ԵրևանումԵրևան]]։ում։ Նույն թվականից նա Երևանի Մյասնիկյանի և [[Խաչատուր Աբովյանի անվան դպրոցիթիվ 2 դպրոց|Աբովյանի անվան դպրոց]]ի ուսուցիչ էր, ուր աշխատել է մինչև կյանքի վերջը։ Բազմաթիվ համերգներ է տվել [[Կարմիր բանակիբանակ]]ի զինվորների համար։ 1929 թվականի ամռան ամիսներին [[Ստեփանակերտ]]ում կազմակերպել է մասսայական համերգներ, հանդես է եկել տարբեր ակումբներում։
Երեք տարվա ընթացքում նա աշխատել է Գորի քաղաքում (1895-1898թթ.), որտեղ նրա կազմած երգեցիկ խումբը համերգներ է տվել ինչպես այդ քաղաքում, այնպես և մոտակա գյուղերում ու շրջաններում` Սուրամում, Ախալքալաքում և այլուր։
 
[[Շուշի]]ում իր գործունեությունը ավարտելուց հետո Դեմուրյանը վերադառնում է Հայաստան, ուր 1926թ. ամռանը համերգներ է կազմակերպում [[Լենինական]]ում և [[Երևանում]]։ Նույն թվականից նա Երևանի Մյասնիկյանի և Աբովյանի անվան դպրոցի ուսուցիչ էր, ուր աշխատել է մինչև կյանքի վերջը։ Բազմաթիվ համերգներ է տվել Կարմիր բանակի զինվորների համար։
[[Պատկեր:Գերեզման` Ստեփան Դեմուրյանի.JPG|մինի|Ստեփան Դեմուրյանի գերեզմանը [[Կոմիտասի անվան պանթեոն]]ում]]
1929թ. ամռան ամիսներին [[Ստեփանակերտ]]ում կազմակերպել է մասսայական համերգներ, հանդես է եկել տարբեր ակումբներում։
 
[[Պատկեր:Գերեզման` Ստեփան Դեմուրյանի|մինի|Ստեփան Դեմուրյանի գերեզմանը [[Կոմիտասի անվան պանթեոն]]ում]]
Դեմուրյանի գործունեությունը, որը ծավալվել է մանկավարժական և կատարողական ասպարեզում մշտապես զուգակցվել է երաժշագիտական, հավաքչական և գիտական աշխատանքների հետ։ Բոլոր բնագավառներում նա դրսևորել է մասնագիտական բարձր պրոֆեսիոնալիզմ, որը կառուցված է գիտական բազայի հիման վրա և հնարավորություն է տալիս ձևավորել հայ երաժշտագիտական, մանկավարժական և մշկութաբանական կայացման հիմքերը։
 
Տող 54 ⟶ 51՝
== Ընտանիք ==
1904 թվականին ամուսնացել է Օսաննա Հովհաննեսի Յարալյանի հետ (հետագայում՝ Սոֆյա Իվանովնա Դեմուրյան)։ Դեմուրյանի որդիներն են՝ Գուրգեն Դեմուրյանը՝ գիտությունների թեկնածու, բիոքիմիկոս, և Թամարա Դեմուրյանը՝ ՀՀ վաստակավոր արտիստուհի, ասմունքի վարպետ։
 
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
 
==Աղբյուրներ==