«Տիցիուս-Բոդեի կանոն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
չ կետադրություն և բացատներ, փոխարինվեց: ց,ի → ց, ի (31) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 1.
'''Տիցիուս-Բոդեի կանոնը''', [[Արեգակ]]ից մոլորակների հեռավորությունը նկարագրող բանաձև։ Օրենքը առանձին ներկայացվել է Ի.Դ.Տիցիուսի (1766թ.) կողմից, իսկ հայտնի է դարձել արդեն Ի.Է.Բոդեի կողմից 1772 թ.:
:<math>R_{-1} = 0{,}4,</math>
: <math>R_i = 0{,}4 + 0{,}3 \cdot 2^i.</math>
Տող 5.
[[Պատկեր:Johann Elert Bode.jpg|250px|մինի|Ի.Է. Բոդե]]
<math>k_i=D_i/3=0,1,2,4,...</math>
Երբ Տիցիուսն առաջին անգամ ձևակերպում էր այս օրենքը, նրան բավարարում էին արդեն այդ ժամամանկ հայտնի բոլոր մոլորակների մասին ունեցած տեղեկություններըՙ, իսկ այդ մոլորակներն էին [[Մերկուրի]],[[Վեներա]],[[Մարս]],[[Յուպիտեր]],[[Սատուրն]]: Տիցիուսը սկսեց փնտրել բացակա մոլորակը:Հենց այդ տիրույթում գտնվեց [[Ցերերա]]ն: Սրանով Տիցիուսի բանաձն ավելի մեծ վստահություն ձեռք բերեց: Երբ պարզ դարձավ, որ բացի Ցերերայից, արեգակից ունեցած նույն հեռավորության վրա կան բազմաթիվ երկրային մարմիններ, որոնք ձևավորում են աստղակերպերի գոտին, առաջացավ այնպիսի մի վարկած, որ նրանք ձևավորվել են ինչ-որ մոլորակի փոփոխությունից, որը գտնվել է հենց այդ տիրույթում:
== Հիմնավորման փորձեր ==
Օրենքը չունի մաթեմատիկական և անալիտիկ բացատրություն և հիմնված է միայն գրավիտացիայի տեսության վրա:Ճիշտ թվային մոդելավորումը կապված է մեծածավալ աշխատանքների հետ: Ամենահավանական հիմնավորումներից մեկը կայանում է հետևյալում.սկսած արեգակնային համակարգի ձևավորումից, ձևավորվել է իրար հաջորդող տիրույթների կանոնավոր կառուցվածք, որում կարող էին կամ էլ չեին կարող գոյություն ունենալ ուղեծրեր, համաձայն ուղեծրային ռեզոնանսների օրենքի:<ref> Правило Тициуса—Боде. Проверено 12 января 2011. Архивировано из первоисточника 25 августа 2011</ref>: Արդյունքում աստղագետների մեծ մասը գտնում է, որ դա պարզապես համընկնում է:Ռեզոնանսային ուղեծրերով համընկնում են այն մոլորակները և աստերոիդները, որոնք միլիոնավոր տարիների ընտացքում դուրս են եկել այդ ուղեծրերի վրա:Այն դեպքերում, երբ մոլորակները, ինչպես նաև աստերոիդները, և [[Պլուտոն]]ից այն կողմ գտնվող աստղակերպերը, դասավորված չեն ստաբիլ ուղեծրերի վրա, ինչպես օրինակ [[Նեպտուն]]ը,և մոլորակային հարթության վրա ինչպես [[Պլուտոն]]ը,հավանաբար եղել մի միջադեպ, որը խախտել է նրանց ուղեծրերը: ժամանաակի ընթացքում նրանք անպայմանորեն կզբաղեցնեն ստաբիլ ուղեծրեր, եթե իհարկե նոր միջադեպ չխանգարի:Ուղեծրային ռեզոնանսի երևույթը մեր արեգակնային համակարգում հիմնվում է փորձնական տվյալների հիման վրա, որոնք դասավորված են ըստ աստերոիդների ուղեծրերի շառավիղների և Կոյպերի գոտու աստղակերպերի շառաավիղ վեկտորների։ Համեմատելով արեգակնային համակարգի մոլորակների կայուն ուղեծրային կառուցվածքները ատոմի էլէկտրոնային թաղանթների հետ, կարելի է գտնել համանմանություններ։
[[Պատկեր:TheKuiperBelt classes-en.svg|250px|մինի| Կոյպերի գոտին և մոլորակների ուղեծրային թաղանթները]]
== Ստուգում մոլորակների արբանյակների համար ==
Արեգակնային համակարգի երեք մոլորակներ՝ Յուպիտերը(Լուսնթագ),Սատուրնը(Երևակ),Ուրանը, ունեն արբանյակներ, որոնք հավանաբար ստեղծվել են այնպիսի պրոցեսների արդյունքում, ինչպես հենց իրենք՝
<math>T(n) = T(0) \cdot C^n,\quad n = 1, 2, 3, 4 \ldots</math>,
որտեղ T-ն՝ ուղեծրերի պտտման պարբերությունն է։ Այս բանաձևն ավելի ճշգրիտ է նկարագրում վերը նշված մոլորակների արբանյակների ուղեծրերը։
| |||