«Մարդու անատոմիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Անատոմիան ենթաբաժանվում է մակրոսկոպիկ և միկրոսկոպիկ(հիստոլոգիա) մասերի։ Մակրոսկոպիկ անատոմիան ուսումնասիրում է մարդու մարմնի կառուցվածքը անզեն աչքով։ Այն ներառում է օրգանների ձևը, մակրոսկոպիկ կառուցվածքը ու դիրքը, տեղադրությունը, փոխհարաբերությունը հարևան օրգանների և ոսկրերի հետ, անոթավորումը և նյարդավորումը։ Միկրոսկոպիկ անատոմիան ընդգրկում է մանրադիտակի կիրառման միջոցով չափազանց փոքր անատոմիական կառուցվածքների ուսումնասիրությունը` հյուսվածաբանությունը(հիստոլոգիա)` օրգանների կառուցվածքը ենթաբջջային,բջջային և հյուսվածքային մակարդակներում։Մարդու անատոմիան,ֆիզիոլոգիան և կենսաքիմիան հանդիսանում են ժամանակակից բժշկագիտության հիմնարար գիտությունները,որոնք ուսուցանվում են բժշկական կրթության հենց առաջին տարիներին։

* Հյուսվածքը միանման բջիջների ամբողջությունն է,որոնք ունեն միևնույն ծագում և միասին կատարում են որոշակի ֆունկցիա։Հյուսվածքը,բջիջներից բացի,ընդգրկում է նաև միջբջջային նյութը և այլ տարբեր կառուցվածքներ։ Մարդու օրգանիզմում կան 4 տեսակի հյուսվածքներ` էպիթելային, շարակցական, մկանային և նյարդային։

* Օրգանը մարմնի այն մասն է, որն ունի որոշակի ձև, տարբերվում է իր յուրահատուկ կառուցվածքով, օրգանիզմում զբաղեցնում է որոշակի տեղ և կատարում է որոշակի ֆունկցիաներ։ Օրգանը կազմված է մի քանի հյուսվածքներից։ Օրգաններում առկա է հիմնական հյուսվածքը` պարենխիման, որը կատարում է օրգանի գլխավոր գորշառույթը։ Օրինակ, սրտում մկանային հյուսվածը հանդիսանում է պարենխիմա։ Պարենխիմայից բացի առկա են նաև լրացուցիչ հյուսվածքներ` օրգանի ստրոման։

* Օրգան-համակարգը 2 և ավել օրգանների միասնությունն է, որոնք իրագործում են համատեղ ընդհանուր որոշակի գործառույթ։

* Նյարդային համակարգը կազմված է կենտրոնական նյարդային համակարգից(գլխուղեղ և ողնուղեղ) և ծայրամասային նյարդային համակարգից։ Գլխուղեղը մտածողության, զգացմունքների, հիշողության և զգայնության համար պատասխանատու օրգանն է։ Նրա միջոցով կատարվում են կամային մկանային շարժումները։ Այն կատարում է դիրիժորի դեր` վերահսկելով ու կարգավորելով մնացած օրգանների ու հյուսվածքների աշխատանքը։ Նյարդային համակարգի մեջ ներառվում են նաև զգայարանները` տեսողության, լսողության, համի և հոտի։ Աչքերը, ականջները, լեզուն և քիթը ստանում են տեղեկատվություն մարդուն շրջապատող միջավայրի վերաբերյալ։

* Հենաշարժիչ(ոսկրամկանային) համակարգը կազմում են մարդու կմախքը(ոսկրեր, կապաններ, ջլեր և աճառներ) և դրան ամրացած մկանները։ Այս համակարգը պայմանավորում է մարմնի հիմնական ձևը և շարժվելու կարողությունը։ Բացի դրանից, մեծ ոսկրերը պարունակում են ոսկրածուծ, որտեղ կատարվում է արյունաստեղծումը։ Բոլոր ոսկրերը հանդիսանում են կալցիումի և ֆոսֆատային աղերի պահեստ։ Այս համակարգը կարելի է ենթաբաժանել մկանային և ոսկրային համակարգերի։

* Արյունատար համակարգը կամ սրտանոթային համակարգը ներառում է սիրտը և արյունատար անոթները։ Սիրտը, կատարելով մղիչային ֆունկցիա, իրագործում է արյան անընդհատ շրջանառությանը։ Արյունը, որպես տրանսպորտային համակարգ, տեղափոխում է թթվածին, սննդանյութեր, բջիջների նյութափոխանակության արգասիքներ, իմուն համակարգի բջիջներ, հորմոններ մարմնի մի մասից դեպի մյուս մասը։

* Շնչառական համակարգը կազմում են քթի պոռոչը, քթըմպանը, շնչափողը, բրոնխները և թոքերը։ Նրա հիմնական գործառույթը արյան թթվածնով հագեցումն է, ինչպես նաև ածխաթթու գազի ու ջրի արտազատումը։

* Ստամոքսաղիքային համակարգը կազմում են բերանի խոռոչը, կերակրափողը (որկոր), ստամոքսը, բարակ և հաստ աղիները և ուղիղ աղին, ինչպես նաև լյարդը, լեղապարկը, ենթաստամոքսային գեղձը և թքագեղձերը։ Այս համակարգը սնունդը փոխակերպում է օրգանիզմի համար հասանելի և հեշտ յուրացվող մոլեկուլների։

* Ծածկույթային համակարգը կազմում են մաշկի ծածկույթը(մաշկը),ներառյալ մազերը և եղունգները։,ինչպես նաև այնպիսի կարևոր կառուցվածքներ, ինչպիսին քրտնագեղձերն ու ճարպագեղձերը։ Այն պաշտպանում է ենթադիր հյուսվածքներն ու օրգանները, ինչես նաև հանդիսանում է զգայական մեծ ընկալչային դաշտ։

* Միզարտազատական համակարգը կազմում են երիկամները, միզածորանները, միզապարկը և միզուկը։ Այս համակարգը կարգավորում է օրգանիզմում ջրի և իոնների հավասարակշռությունը, օրգանիզմից հեռացնում է ավելորդ ջուրն ու նյութախոխանակության շլակները։

* Վերարտադրողական համակարգը կազմում են սեռական գեղձերը, արտաքին ու ներքին սեռական օրգանները։ Այն պատասխանատու է սեռական բջիջների առաջացման, նրանց միավորման ու նոր օրգանիզմի զարգացման համար։

* Իմուն համակարգը կազմում են լեյկոցիտները, թիմուսը, ավշային հանգույցները։ Իմուն համակարգը ապահովում է այնպիսի մեխանիզմների գործադրումը, որոնք օգնում են օրգանիզմին տարբերակելու սեփական բջիջներին օտար բջիջներից, ինչպես նաև ոչնչացնել վերջիններին` օգտագործելով հակամարմիններ, ցիտոկիններ և այլն։

* Էնդոկրին(Ներզատական) համակարգը կազմում են հիմնական ներզատիչ գեղձերը` մակուղեղ, վահանագեղձ, մակերիկամներ, ենթաստամոքսային գեղձի կղզյակային մասը, հարվահանագեղձեր և սեռական գեղձեր։ Սակայն գրեթե բոլոր օրգաններում և հյուսվածքներում արտադրվում են սպեցիֆիկ ներզատական հորմոններ։ Էնդոկրին համակարգի ֆունկցիան հորմոնների միջոցով օրգանների, հյուսվածքների ու բջիջների ֆունկցիաների կարգավորումն է։

Անատոմիայի զարգացման առաջին փուլում՝ դիահերձման ժամանակ ուսումնասիրվում էին նկարագրական անատոմիայի մեթոդներով։ Հետո առաջացավ սիստեմային կամ համակարգային անատոմիան, հետո՝ տեղագրականը, որը անվանում են նաև վիրաբուժական։ Հաշվի առնելով կերպարվեստագետների պահանջները , առանձնացվեց պլաստիկ անատոմիան, որն ուսումնասիրում է մարմնի արտաքին ձևերը և համաչափությունները, կմախքի ումկանների կառուցվածքը, հետո՝ ֆունկցիոնալ անատոմիան։