«Ռուբեն Տեր-Մինասյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ վերջակետների ուղղում, փոխարինվեց: ց: → ց։ (37) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 61.
 
==Ազգային Ազատագրական պայքար==
Ռուբեն Տեր-Մինասյանը հայ ազատագրական շարժմանը և Հայ Հեղափոխական Դաշնակցությանը անդամակցել է 1902 թվականից:թվականից։ 1902-1903 թթ. գործել է Բաթումում, այնուհետև որպես շրջիկ-գործիչ 1904 թ. սկզբին անցել է Կարս:Կարս։ Այնուհետև անցել Երևան, ուր ծանոթացել է Նիկոլ Դումանի հետ:հետ։ Նրա հետ միասին 1904-ին անցել է [[Պարսկաստան]]ում, որտեղ կապեր է հաստատել մի շարք ականավոր հայդուկների հետ։ 1904 թ. հունիսի 26-ին Նիկոլ Դումանի խմբի կազմում /նույն խմբում էին նաև Սարբազ Խեչոն, Հակոբ Զավրիևը, ռուսական բանակի զինվորներ ջավախքցի Սուրենն ու Գրիշը/ փորձում է անցնել Սասուն:Սասուն։ Բայց խումբը թուրք-պարսկական սահմանագլխին՝ Ռազզի տեղանքում, ընկնելով թուրքական ծուղակը, ընդհարվում է քրդական զինախմբերի հետ և ստիպված հետ է վերադառնում Սալմաստ:Սալմաստ։ Այնուհետև Ռուբենը Վարդան Շահբազի /Մինաս Տոնիկյան/ հետ միասին սուրբ Թադևոս վանքի գծով 1905 թ. անցնում է Վան:Վան։ 1905-1906 թթ. Ռուբենը Վանա Իշխանի /Նիկողայոս Պողոսյան/ հետ կազմակերպական աշխատանք է տանում Ռշտունիքի /Լեռնապար/ շրջանի հայկական գյուղերում:գյուղերում։ 1906 թ. Ռուբենը անցնում է Սասուն:Սասուն։ 1906-1907 թթ. գործակցել է Տարոնի հայդուկապետ Գևորգ Չավուշի /Գևորգ Ադամյան-Ղազարյան/, Սպաղանաց Քեռի Մակարի և տեղի մյուս ֆիդայիների հետ՝ փորձելով հաշտեցնել նրանց:նրանց։ Այդ ընթացքում մասնակցում է հայդուկային մի շարք կռիվների:կռիվների։ 1907 թ. մայիսի վերջին նա էլ էր Գևորգի խմբի հետ Մշո Սուլուխ գյուղում, երբ հանկարծակի գյուղը շրջապատվեց թուրքական հազարապետ Քյոսա Բինբաշու զորքերի կողմից:կողմից։ Սուլուխի կռվից ու Գևորգ Չավուշի զոհվելուց հետո նա փաստացի դառնում է Տարոնի հայդուկապետ:հայդուկապետ։ Սուլուխի կռվից հետո զբաղվել է Գևորգ Չավուշի որդու՝ Վարդգեսի և կնոջ՝ Եղսոյի փրկության հարցով՝ նրանց ուղարկելով Վան՝ Արամ Մանուկյանի մոտ:մոտ։ 1907-1908 թթ. բազմիցս բանակցել է քուրդ զինյալների հետ։ Առաջնորդվելով ՀՅԴ 4-րդ ընդհանուր ժողովի որոշումներով՝ նա կարճ ժամանակում Տարոնը դատարկում է ֆիդայիներից՝ նրանց ուղարկելով Կովկաս:Կովկաս։ 1908 թվականի հուլիսի երիտթուրքական հեղաշրջումից հետո փաստորեն նա էր, որ Տարոնում դադարեցրեց հայդուկային պայքարը:պայքարը։ 1908 թ. վերջին Ռուբենը Սասունից անցնում է Խնուս, այնուհետև Վան, այնտեղից էլ՝ Կարս:Կարս։ Որոշ ժամանակ Կարսում մնալուց հետո՝ Ռուբենը անցնում է Կ. պոլիս, այնտեղից մեկնում է [[Ժնև]], որտեղ ուսուցանում է Ժնևի համալսարանում:համալսարանում։ 1913 թվականին Ռուբենը վերադառնում է Տարոն:Տարոն։ Զբաղեցնում է Մուշի շրջանի հայկական դպրոցների տնօրենի պաշտոնը։ 1915 թվականին դառնում Սասունի ինքնապաշտպանության ղեկավարներից մեկը:մեկը։ 7 ամիս տևած ինքնապաշտպանությունից հետո, երբ արդեն սպառվել էին ինքնապաշտպանների զինամթերքի և սննդի պաշարները, նա հրահանգում է, որ ով ոնց կարող է, թող փրկվի:փրկվի։ 1916 թ. մի խումբ զինակիցների հետ մի շարք դժվարություններից հետո կարողանում է Խնուսի շրջանում միանալ ռուսական զորքերին:զորքերին։ Այնուհետև անդամակցում է Սեպուհի և Սեբաստացի Մուրադի ,,մեկ հայը մեկ ոսկի՛՛ նախաձեռնությանը, որի նպատակն էր փրկել ցեղասպանությունից մազապուրծ, բայց քրդերի մոտ գտնվող արևմտահայ որբերին և օգնել արևմտահայ փախստականներին:փախստականներին։ 1917 թ. Ռուբենն անցնում է Թիֆլիս:Թիֆլիս։ Ակտիվորեն մասնակցում Հ. Յ. Դաշնակցության ,,Թիկունքային քաղաքականությանը՛՛՝, բանակցում կարճ ժամանակով Թիֆլիս եկած Բաքվի կոմունայի ղեկավար Ստեփան Շահումյանի և տեղի բոլշևիկյան այլ ղեկավարների հետ:հետ։ 1918 թ. մայիսի 28-ի Հայաստանի անկախության հռչակումից և Երևանի դիկտատոր Արամ Մանուկյանի վերջնագիր-պահանջից հետո՝ 1918 թ. հունիսին Հայաստանի Հանրապետության կառավորության մյուս անդամների հետ եկել է Երևան:Երևան։ 1920 թ. մայիս-նոյեմբեր ամիսներին Համո Օհանջանյանի գլխավորած Բյուրո-կառավարության մեջ ստանձնել է ներքին գործերի և ռազմական նախարարի պաշտոնը:պաշտոնը։ Ակտիվ մասնակցություն է ունեցել 1919-1920 թթ. թուրք-թաթարական խռովությունների և 1920 թ. բոլշևիկյան Մայիսյան ապստամբության ճնշման գործում:գործում։ Հայաստանի խորհրդայնացումից հետո անցել է Զանգեզուր, այնուհետև Պարսկաստան:Պարսկաստան։ Ի վերջո հաստատվել է Ֆրանսիայում, որտեղ գրել և Բոստոի ,,Հայրենիք՛՛ ամսագրի էջերում տպագրել է իր մեծարժեք հուշերը, որոնք իր մահից հետո լույս են տեսել 7 առանձին հատորներով՝ ,,Հայ յեղափոխականի մը յիշատակները՛՛ խորագրով:խորագրով։ Մահացել է 1951 թվականին 68 տարեկան հասակում:հասակում։ Ողջ կյանքում ունեցել է հակախորհրդային կողմնորոշվում և համարվել է ԽՍՀՄ-ի թշնամիներից մեկը:մեկը։ <ref name="aniv">[http://www.aniv.ru/archive/31/dzhavahktsy-v-borbe-za-erkir-ashot-melkonjan/ ЖУРНАЛ АНИВ: "Джавахкцы в борьбе за Еркир" - Ашот МЕЛКОНЯН]</ref>։
 
==Առաջին Համաշխարհային պատերազմ==
Տող 92.
 
== ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ==
*Ռուբեն Տեր-Մինասյան /փաստաթղթերի և նյութերի ժողովածու/, գլխ. խմբ. Ամ. Վիրաբյան, Երևան, Հայաստանի ազգային արխիվ, 2011, 488 էջ:էջ։
*Ներսիսյան Աշոտ, Ռուբեն, Երևան, Էդիթ պրինտ, 2007, 396 էջ:էջ։
*Ստեփանյան Խաչատուր, Ռուբեն Տեր-Մինասյան /կյանքը և գործը/, Երևան, Էդիթ պրինտ, 2008, 183 էջ:էջ։
*Աստուածատրեան Արշալոյս, Ռուբէնը, ,,Հայրենիք՛՛ ամսագիր, Բեյրութ, 1965, թիւ 4, էջ 19-35, թիւ 5, էջ 34-50, թիւ 6, էջ 49-62, թիւ 7, էջ 33-47, թիւ 8, էջ 54-66, թիւ 12, էջ 17-28, 1966, թիւ 1, էջ 27-32, թիւ 3, էջ 32-41, թիւ 4, էջ 43-48, թիւ 5, էջ 32-40, թիւ 6, էջ 49-55:
*Վրացեան Սիմօն, Հայաստանի Հանրապետութիւն, Փարիզ, 1928, Պէյրութ, 1968, Թեհրան, 1982, Երեւան, 1993:
Տող 106.
* Ռուբեն Տեր-Մինասյանի իրական անունը եղել է Մինաս Տեր-Մինասյան։
* Տեր-Մինասյանի հուշերը լուս են տեսել 7 հատորյակով։ Նրա գրքերի շարքին է պատկանում նաև «Հայաստանը միջցամաքային ուղիներու վրայ»։
*Ըստ Զորավար Սմբատի /Մախլուտո/ հուշերի /Փարիզ, 1936/ և Աղան Տարոնեցու խմբագրած և Սարգիս և Միսաք Բդեյանների հեղինակած ,,Հարազատ պատմութիւն Տարօնի /Գահիրէ, 1962/՛՛ գրքերի՝ Ռուբեն Տեր-Մինասյանն է Սուլուխի կռվում թիկունքից սպանել հայդուկապետ Գևորգ Չավուշին:Չավուշին։ Այս փաստն ապացուցող լուրջ տվյալներ չկան:չկան։ Բայց, չկան նաև այն հերքելու լուրջ հիմքեր:հիմքեր։
 
== Ծանոթագրություններ ==