«Սև ծով»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ կետադրական, փոխարինվեց: : → ։ (14)
ոչ լիարժեք ծանոթագրություն
Տող 41.
|Վիքիպահեստ = Black Sea
}}
'''Սև ծով'''<ref>{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=55}}</ref>, [[Ատլանտյան օվկիանոս]]ի ներքին ծով [[Թուրքիա]]յի, [[Բուլղարիա]]յի, [[Ռումինիա]]յի, [[Ուկրաինա]]յի, [[Ռուսաստան]]ի, [[Վրաստան]]ի և մասամբ ճանաչված [[Աբխազիա]]յի ափերի մոտ։ [[Կերչի նեղուց]]ով միանում է [[Ազովի ծով]]ին, [[Բոսֆորի նեղուց]]ով՝ [[Մարմարա ծով]]ին և այնուհետև [[Դարդանելի նեղուց]]ով՝ [[Էգեյան ծով|Էգեյան]] և [[Միջերկրական ծով]]ին։ Մակերեսը՝ 422 հազար կմ²։<ref name="slovar_geo">[http://slovari.yandex.ru/art.xml?art=geography/geo/geo3/geo-5378.htm Словарь современных географических названий]</ref> Առավելագույն խորությունը՝ 2210 մետր,<ref name="slovar_geo"/> ջրի ծավալը ծովում՝ 555 000մ³<ref name="гои_2012"/>։ Առավել խոշոր ծոցերը՝ Կարկինտսկի, Կալամիտսկի, Դնեստրի, և Դնեպրի-Բուգի լիմաները՝ հյուսիս-արևմտյան ափերի մոտ, Սինուպի և Սամսունի՝ հարավային ափերի մոտ։ Ծովն են թափվում [[Դանուբ]], [[Դնեստր]], [[Հարավային Բուգ]], [[Դնեպր]], [[Ռիոն]], [[Կզըլ Իրմակ]] խոշոր գետերը, ինչպես նաև [[Հայկական լեռնաշխարհ]]ից սկիզբ առնեղ [[Ճորոխ]] գետը։ Ավելի քան 150 մետր խորության մեջ ջուրը վարակված է ծծմբաջրածնով. մեծ խորություններում կենդանի օրգանիզմներ չկան (բացի [[բակտերիա]]ներից)։ Առավել խոշոր նավահանգիստները՝ [[Օդեսա]], [[Իլյիչովսկ]], [[Նովոռոսիյսկ]], [[Տուապսե]], [[Փոթի]], [[Բաթում]], [[Կոստանցա]], [[Բուրգաս]], [[Վառնա]], [[Տրաբիզոն]], [[Սամսուն]], [[Զոնգուլդակ]]։<ref name="Գրգեարյան">Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան, Աշխարհագրական անունների բառարան (Հ-Ֆ), Երևան, «Լույս», էջ 290։</ref>
 
Սև ծովի բնութագրական յուրահատկությունն այն է, որ 150-200 մետրից ավելի խորություններում կյանք գոյություն չունի (բացառություն են կազմում անաէրոբ բակտերիաները). պատճառը [[Ծծմբաջրածին|ծծմբաջրածնով]] հարուստ ջրային շերտն է։
Տող 58.
== Աշխարհագրություն ==
[[Պատկեր:Заливы Черного моря.JPG|մինի|Սև ծովի հյուսիսային ծոցերը]]
Սև ծովի ափերը քիչ են կտրտված. մասնավորապես կտրտված են հյուսիսային հատվածում։ Միակ մեծ թերակղզին [[Ղրիմ]]ն է։ Մեծ ծոցերն են՝ Յագորլիկի, Թենդրայի, Ջարիլգաչիի ծոցերը [[Ուկրաինա]]յում, Կարկինիտայի (Ուկրաինա, [[Ռուսաստան]]), Կալամիտայի և Ֆեոդոսիայի ծոցերը Ռուսաստանում, Վառնայի և Բուրգասի ծոցերը [[Բուլղարիա]]յում, Սինոպի և Սամսունի ծոցերը՝ ծովի հարավային ափերին՝ Թուրքիայում։ Հյուսիսում և հյուսիսարևմտյան մասում գետերի թափման վայրում առաջանում է գետաբերան, կան ջրատարածքներ և աղահամ տարածքներ<ref name="гои_2012"/>։տարածքներ։ Ափի գծի ընդհանուր երկարությունը 3400 կմ է։
 
Ծովի առափնյա հատվածները ունեն իրենց սեփական անվանումները՝ Ղրիմի հարավային ափ, Կովկասի Սևծովյան ափեր Ռուսաստանում, Անատոլիական ափ և Ռումելի ափ Թուրքիայում։ Արևմուտքում և հյուսիսարևմտյան ափին կան կտրուկ կտրվածքներ, Ղրիմի ցածրադիր շրջանում հիմնականում անփոփոխ է, բացառություն են կազմում հարավային լեռնոտ ափերը և [[Թարխանկուտի թերակղզի|Թարխանկուտ թերակղզին]] արևմուտքում։ Ծովի արևմտյան և արևելյան ափերին ընդհուպ ծովին են մոտենում [[Կովկասի լեռնաշղթա|Կովկասի]] և [[Պոնտական լեռնաշղթա|Պոնտոսի լեռներ]]ը։
Տող 64.
Սև ծովում կղզիներ քիչ կան։ Ամենամեծ կղզին [[Ջարիլգաչ կղզի]]ն է, որի տարածքը կազմում է 62 կմ²։ Մնացած կղզիները ավելի փոքր են։ Ավելի մեծ կղզիներն են Բերեզան և Զմեինի կղզիները (երկու կղզիների տարածքներն էլ փոքր է 1 կմ²-ուց)։
 
Սև ծով են թափվում հետևյալ գետերը՝ [[Դանուբ]], [[Դնեպր]], [[Դնեստր]], ինչպես նաև ավելի փոքր գետեր՝ Մզիմտա, Պսոու, Բզիբ, Ռիոնի, Կոդոր, Ինգուրի (ծովի արևելքում), [[Ճորոխ]], Կիզիլիրմակ, Եշիլիրմակ, Սակարյա (հարավում), Հարավային Բուգ (հյուսիսում), Կամչիա, Վելեկա (արևմուտքում)։ Տարեկան Սև ծով թափվում է մոտավորապես 310 կմ³ ջուր, որի 80%-ը թափվում է հյուսիսարևմտյան մաս՝ հիմնականում Դանուբից և Դնեպրից<ref name="гои_2012"/>։Դնեպրից։
 
== Պատկերասրահ ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Սև_ծով» էջից