«Պրիզմա»–ի խմբագրումների տարբերություն

[[Պատկեր:Prizma-4.JPG|մինի|Քառանկյուն պրիզմա (Նկար 2)]]'''Պրիզմա''', մարմին, որի մակերևույթը կազմված է վերջավոր թվով բազմանկյուններից:բազմանկյուններից։

Նկար 1-ում պատկերված է [[բազմանիստ]], որի [[մակերևույթ]]ը կազմված է երկու հավասար [[բազմանկյուն]]ներից, իսկ մյուս բոլոր նիստերը [[ուղղանկյուն]]ներ են:են։ <math>ABC</math> և <math>A_1B_1C_1</math> [[եռանկյուն]]ները հավասար են, և <math>AA_1B_1B</math>, <math>AA_1C_1C</math>, <math>BB_1C_1C</math> [[քառանկյուն]]ներից յուրաքանչյուրը ուղղանկյուն է:է։ Նկար 2-ում հավասար բազմանկյուններն են <math>ABCDE</math>-ն և <math>A_1B_1C_1D_1E_1</math>-ը, իսկ մյուս պատկերները` <math>AA_1B_1B</math>-ն, <math>BB_1C_1C</math>-ն, <math>CC_1D_1D</math>-ն, <math>DD_1E_1E</math>-ն և <math>EE_1A_1A</math>-ն, ուղղանկյուններ են:են։ Այդպիսի մարմինները կոչվում են '''ուղիղ պրիզմա''': Այդ երկու հավասար բազմանկյունները կոչվում են պրիզմայի [[հիմք]]եր, իսկ մյուս [[նիստ]]երը, այսինքն` ուղղանկյունները` կողմնային նիստեր:նիստեր։ Յուրաքանչյուր կողմնային նիստի երկու հանդիպակաց կողերը գտնվում են հիմքերի վրա, իսկ մյուս երկու կողերը միացնում են հիմքերի գագաթները:գագաթները։ Այդ կողերը կոչվում են կողմնային կողեր:կողեր։

Ըստ հիմքի բազմանկյան` պրիզման կարող է լինել [[եռանկյուն պրիզմա]] (Նկ. 1), [[քառանկյուն պրիզմա]] (Նկ. 2) և այլն:այլն։ Դիտարկվում են նաև թեք պրիզմաներ, որոնց կողմնային նիստերը [[զուգահեռագիծ|զուգահեռագծեր]] են:են։ Պրիզման նշանակելու համար հերթականությամբ թվարկում են նրա հիմքերի [[գագաթ]]ները:ները։ Օրինակ` Նկ. 2-ում պատկերված է <math>ABCDA_1B_1C_1D_1</math> պրիզման:պրիզման։

<math>n</math>-անկյուն պրիզման (Նկ. 3) ունի <math>3n</math> կող, <math>2n</math> գագաթ, <math>n+2</math> նիստ, ընդ որում` նիստերից <math>2</math>-ը հիմքերն են, իսկ <math>n</math>-ը`կողմնային նիստերը:նիստերը։ Պարզվում է, որ պրիզմայի բոլոր կողմնային կողերը միմյանց հավասար են (իսկ նրանց ընդգրկող ուղիղները չեն հատվում): Այս դեպքում պրիզման նշանակվում է այսպես՝ <math>A_1A_2A_3...A_nB_1B_2B_3...B_n</math>:<ref>Երկրաչապության 8-րդ դասարանի դասագիրք</ref>

* Պրիզմայի ''անկյունագծային հատույթ'' կոչվում է նրա նույն նիստին չպատկանող երկու կողմնային կողերով անցնող հարթությամբ նրա հատույթը:հատույթը։

* ''Ուղիղ պրիզմա'' կոչվում է այն պրիզման, որի կողմնային կողերը ուղղահայաց են հիմքերին:հիմքերին։ Հակառակ դեպքում այն կոչվում է ''թեք պրիզմա'':

* Ուղիղ պրիզմայի բարձրությունը հավասար է նրա կողին:կողին։

* Կանոնավոր պրիզմա կոչվում է այն ուղիղ պրիզման, որի հիմքերը կանոնավոր [[բազմանկյուններ]] են:են։

* Պրիզման կոչվում է գնդային մակերևույթին արտագծած, եթե գնդային մակերևույթը շոշափում է նրա բոլոր նիստերը:նիստերը։ Այդ դեպքում գնդային մակերեվույթը կոչվում է ներգծված պրիզմային:պրիզմային։

* Պրիզման կոչվում է ներգծված [[գլան]]ին, եթե նրա հիմքերը ներգծված են գլանի հիմքերին:հիմքերին։

* Եթե կանոնավոր պրիզմային կարելի է ներգծել գնդային մակերևույթ, ապա գնդային մակերևույթի կենտրոնը բազմանիստի հիմքերի կենտրոնները միացնող հատածի միջնակետն է:է։

* Կանոնավոր պրիզմային արտագծած գնդային մակերևույթի կենտրոնը [[բազմանիստ]]ի հիմքերի կենտրոնները միացնող հատածի միջնակետն է:է։

* Պրիզմայի կողմնային մակերևույթի մակերես կոչվում է նրա կողմնային նիստերի մակերևույթների մակերեսների գումարը:գումարը։

* Պրիզմայի լրիվ մակերևույթի մակերես կոչվում է նրա բոլոր նիստերի մակերևույթների մակերեսների գումարը:գումարը։ <math>S_l=S_k+2S_h</math>

* Ուղիղ պրիզմայի կողմնային մակերևույթի մակերեսը հավասար է նրա հիմքի պարագծի և պրիզմայի բարձրության արտադրյալին:արտադրյալին։ <math>S_k=P_h * H=(a+b+c) *H</math>

* Պրիզնմայի [[ծավալ]]ը հավասար է նրա հիմքի մակերեսի և բարձրության արտադրյալին:արտադրյալին։ <math>V=S_h* H</math>