«Կոբալտ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Կոբալտ''' ({{lang-lat|''Cobaltum''}})՝ քիմիական տարր է, որի նշանն է '''Co''', [[պարբերական համակարգ]]ի 8-րդ խմբի առաջին եռյակի [[քիմիական տարր]]: Կարգահամարը 27 է, ատոմական զանգվածը՝ 58,9332: Կոբալտը վարդագույն երանգով արծաթագույն, ծանր [[մետաղ]] է:է։ Ունի մեկ կայուն իզոտոպ՝ ⁵⁹Co (տարածվածությամվ 100<ref name="Nubase2003">{{Справочник:Nubase2003}}</ref> %), արհեստական ռադիոակտիվ [[իզոտոպներ]]ից արժեքավոր է ⁶⁰Co(T_1/2= = 5,27 տարի):

Միարժեք և քառարժեք կոբալտի համար ստացված են միայն քիչ թվով կոմպլեքս միացություններ:միացություններ։ Սովորական ջերմաստիճանում հոծ կոբալտը կայուն է ջրի և օդի ազդեցության նկատմամբ:նկատմամբ։ α-Co ունի վեցանկյուն բյուրեղացանցի կառուցվածք, β-Co բյուրեղացանցը խորհանարդ է, ջերմաստիճանային անցումը՝ α↔β, 427 °C:

[[Հին Եգիպտոս]]ում, [[Բաբելոն]]ում և [[Չինաստան]]ում կոբալտի օքսիդը կիրառվում էր [[ապակի]]ն և արծնը կապույտ ներկելու համար:համար։ Նույն նպատակով [[16-րդ դար]]ում [[Արևմտյան Եվրոպա]]յում օգտագործվում էր քրքումաներկը, որն ստանում էին «կոբոլդ» կոչվող հանքանյութերի ջերմային մշակմամբ, որի ընթացքում անջատվում էր մեծ քանակությամբ թունավոր ծուխ, իսկ ջերմային մշակման նյութերից չէր հաջողվում մետաղ ձուլել:ձուլել։

Միջնադարյան հանքափորներն ու մետաղագործներն պյդ երևույթը համարում էին առասպելական էակների՝ կոբոլդների ({{lang-de|Kobold}} - տան ոգի, գնոս) արարքներ:արարքներ։ [[1735]] թվականին շվեդ, քիմիկոս Գ. Բրանդը քրքումաներկի, [[Քարածուխ|քարածխ]]ի և ֆլյուսի խառնուրդը հնոցում տաքացնելով ստացավ մետաղ և անվանեց «կոբոլդի ձուլահատիկ»:

Հետագայում այն վերանվանվեց «կոբոլտ», ապա՝ «կոբալտ»: Կոբալտի պարունակությունը երկրակեղևում 1,8•10^-3% է (ըստ զանգվածի): Կոբալտի միներալները (թվով 30 հատ) հազվագյուտ են և չեն առաջացնում նշանակալի հանքակուտակումներ:հանքակուտակումներ։

Կոբալտի արդյունաբերական ստացման հիմնական աղբյուրը [[նիկել]]ի հանքանյութերն են, որոնցում այն գտնվում է խառնուրդի ձևով:ձևով։ Այդ [[հանքանյութ]]երի մշակումը շատ բարդ է և դրա եղանակը կախված է հանքանյութի բաղադրությունից:բաղադրությունից։ Նիկելից կոբալտից անջատում են ըստ ռեակցիայի:ռեակցիայի։

Համարյա ամբողջ նիկելը մնում է լուծույթում:լուծույթում։ [[Ջուր]]ը հեռացնելու համար Co(OH)₃-ը սև նստվածքը շիկացնում են:են։ Ստացված Co₃O₄ օքսիդը վերականգնում են ջրածնով կամ ածխածնով:ածխածնով։ 2-3 % խառնուրդներ (Ni, Fe, Cu ևն) պարունակող կոբալտը կարելի է մաքրել [[էլեկտրոլիզ]]ով:ով։

Մանրացրած կոբալտը, որն ստացվում է 250 °C-ում նրա օքսիդը ջրածնով վերականգնելիս (հրակիր կոբալտ), օդում ինքնաբոցավառվում է՝ փոխարկվելով CoO-ի:ի։ Հոծ կոբալտը սկսում է օքսիդանալ միայն 300 °C-ից բարձր:բարձր։ Կարմիր շիկացման ջերմաստիճանում կոբալտը քայքայում է ջրային գոլորշին՝

Նոսր աղաթթվի և ծծմբական թթվի հետ դանդաղ է փոխազդում, դուրս է մղում ջրածին և առաջացնում, համապատասխանաբար, քլորիդ՝ CoCl₂, և սուլֆատ՝ CoSO₄, իսկ նոսր [[Ազոտական թթու|ազոտական թթվի]] հետ՝ ազոտի օքսիդներ և նիտրատ:նիտրատ։

Խիտ HNO₃-ը պասսիվացնում է կոբալտ:կոբալտ։ Cօ²⁺-ի աղերի [[լուծույթներ]]ից ալկալիները նստեցնում են կապույտ հիդրօքսիդը՝ Co(OH)₂, որն աստիճանաբար մգանում է օդի թթվածնով մինչև Co(OH)₃ օքսիդանալու պատճառով:պատճառով։ 400-500 °C-ում [[Թթվածին|թթվածնում]] CoO-ն տաքացնելիս առաջացնում է սև ենթօքսիդ-օքսիդ՝ Co₃O₄, կամ CoO•Co₂O₃:

[[Պատկեր:bristol.blue.glass.arp.750pix.jpg|մինի|200px|«Կոբալտի կապույտ» գույնի ապակեղեն:ապակեղեն։]]

Մշտապես գտնվելով [[կենդանիներ]]ի և բույսերի [[հյուսվածքներ]]ում կոբալտը մասնակցում է [[Նյութափոխանակություն|նյութափոխանակության]] պրոցեսներին:պրոցեսներին։ Կոբալտի նկատմամբ մարդու օրական պահանջը 7-15 մկգ է, կենդանիներինը կախված է նրանց տեսակից, տարիքից և մթերատվությունից:մթերատվությունից։

Կերաբաժնում կոբալտի անբավարարությունը նվազեցնում է կենդանիների մթերատվությունը, խախտվում է նյութափոխանակությունը և արյունաստեղծումը, առաջանում [[որոճողներ]]ի ակոբալտոզ:ակոբալտոզ։ Կոբալտը ազդում է [[սպիտակուցներ]]ի, [[ածխաջրեր]]ի, [[ճարպեր]]ի նյութափոխանակության, [[նուկլեինաթթուներ]]ի սինթեզի, կենդանի օրգանիզմում օքսիդավերականգնման ռեակցիաների վրա:վրա։ Կոբալտի արյունաստեղծումը և էրիտրոպոետինների սինթեզն ակտիվացնող հզոր միջոց է:է։