«Կլիմենտ Տիմիրյազև»–ի խմբագրումների տարբերություն

{{անձ}}

'''Կլիմենտ Տիմիրյազև Արկադևիչ''' ([[1843]]–[[1920]]), ռուս բնախույզ–դարվինիզմ, բուսաբան–ֆիզիոլոգ, բույսերի ֆիզիոլոգների ռուսական գիտության դպրոցի հիմնադիրներից, Պետերբուրգի ԳԱ թղթակից անդամ ([[1890]])։ [[1865]] թվականին ավարտել է, որպես ազատ ունկնդիր [[Պետերբուրգ]]ի համալսարանը [[1861]] թվականին հեռացվել էր ուսանողական հավաքներին մասնակցելու համար։ Տիմիրյազևի աշխարհայացքի ձևավորման գործում մեծ դեր են խաղացել ռուս հեղափոխական սոցիալ–դեմոկրատների մատերիալի ստական–փիլիսոփայական հայացքները, [[1868]]–[[1870]] թվականին Տիմիրյազև գործուղվել է [[Գերմանիա]], [[Ֆրանսիա]], ուր աշխատել է Գ․ Կիրխհոֆի, Հ․ Հելմհոլցի, Կ․ Բեռնարի, ժ․ Բուսենգոյի և այլոց լաբորատորիաներում։ [[1870]]– [[1892]] թվականին դասավանդել է Պետրովյան երկրագործության և անտառային իսկ այժմ՝ Մոսկվայի Կ․ Ա․ Տիմիրյազևի անվան գյուղ ակադեմիայում, ուր նրա նախաձեռնությամբ կազմակերպվել է [[բույսեր]]ի ֆիզիոլոգիայի լաբորատորիա, և կառուցվել [[1872]] առաջին վեգետացիոն տնակը [[Ռուսաստան]]ում։ [[1871]] թվականից նշված ակադեմիայի էքստրաօրդինար պրոֆեսոր էր, [[1875]] թվականից՝ օրդինար պրոֆեսոր։ 1878 թվականից՝ Մոսկվայի համալսարանի պրոֆեսոր, 1902 թվականից՝ օրդինար պրոֆեսոր։ Զբաղվել է նաև գրական–հրապարակախոսական գործունեությամբ։ Տիմիրյազևի հիմնական գիտության աշխատությունները վերաբերում են ֆոտոսինթեզի ուսումնասիրմանը։ Տիմիրյազև պարզել է, որ բույսերը օդի ածխաթթու գազի ածխածինը յուրացնում են արևի էներգիայի հիմնականում կարմիր և կապույտ ճառագայթների հաշվին։ Նա առաջինն է կարծիք հայտնել, որ քչորոֆիչը ոչ միայն ֆիզիկապես, այլև քիմիապես է մասնակցում ֆոտոսինթեզի պրոցեսին, ենթարկվելով օքսիդավերականգնման փոխարկումների։ Բացահայտել է այդ պրոցեսի արագության ուղիղ համեմատականությունը կլանված էներգիայից լույսի փոքր ինտենսիվությունների դեպքում և լուսային հագեցման երևույթը, էներգետիկական օրինաչափությունները։ Տիմիրյազևը ապացուցել է հանքային պարարտանյութերի կիրառման արդյունավետությունը, գործնական միջոցառումներ նշել երաշտի դեմ պայքարելու համար։ Տիմիրյազև էվոլյուցիոնիստ–դարվինիսա էր նա Դարվինի ուսմունքը դիտում էր որպես մատերիալիստական աշխարհայացքի հաստատումը կենսաբանության մեջ։ Տիմիրյազև դարվինիզմի տեսանկյունից բացատրեց Կ․ Ա․ Տիմիրյազև Ս․ Կ․ Տիմոշենկո բույսերի ֆունկցիաների, մասնավորապես ֆոտոսինթեզի էվուլյուցիան։ Նա գտնում էր, որ օրգանիզմների ժամանակակից ձևերը արդյունք են հարմարվողական էվոլյուցիայի, նշում պատմական Մեթոդի դերը կենսաբանության օրենքները, կյանքի բազմազան դրսևորումները և դրանք կառավարելու հնարավորությունները ճիշտ հասկանալու համար։ Տիմիրյազև Լոնդոնյան[[Լոնդոն]]յան թագավորական ընկերության ([[1911]]) անդամ էր, Գլազգոյի ([[1901]]), Քեմբրիջի ([[1909]]), ժնևի[[ժնև]]ի ([[1909]]) համալսարանների պատվավոր դոկտոր, էդինբուրգի բուսաբանական ընկերության թղթակից անդամ ([[1911]]), ռուս, շատ համալսարանների և գիտական ընկերությունների պատվավոր անդամ։ Տիմիրյազևի անունով է կոչվում ԱՍՄ ԳԱ բույսերի ֆիզիոլոգիայի ինստուտը։