«Յոհաննես Լեփսիուս»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Յոհաննես Լեփսիուս''' ([[1858]], [[դեկտեմբերի 15]], [[Պոտսդամ]], [[Գերմանիա]] - [[1926]], [[փետրվարի 3]], Մերան, Իտալիա), գերմանացի հասարակական գործիչ, հոգևորական, արևելագետ, մարդասեր, ով փորձում էր կանխել Հայոց ցեղասպանությունը Օսմանյան կայսրությունում։

Յոհաննես Լեփսիուսը ծնվել է 1858 թվականինթ., գերմանական Պոտսդամ քաղաքում` բողոքական հոգևորականի ընտանիքում։ Մյունիխում ուսանել է մաթեմատիկա և փիլիսոփայություն, 1880 ստացել է դոկտորի կոչում։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին հրատարակել է իր "Bericht über die Lage des armenischen Volkes in der Türkei" («Տեղեկագիր հայ ժողովրդի կացության մասին Թուրքիայում») աշխատությունը, որտեղ նա մանրամասնորեն փաստավավերագրում և դատապարտում է Հայոց ցեղասպանությունը։ Երկրորդ հրատարկությունը կոչվում է "Der Todesgang des armenischen Volkes" («[[Հայ ժողովրդի ջարդերը (աշխատություն)|Հայ ժողովրդի ջարդերը]]»), որում ներառված էր հարցազրույց Էնվեր Փաշայի հետ։ Լեփսիուսը ստիպված էր այն գաղտնի հրատարակել, քանի որ Թուրքիան Գերմանիայի դաշնակիցն էր։ Լեփսիուսը կարողացավ տարածել զեկույցի 20 000 օրինակ։ «[[Մուսա լեռան քառասուն օրը]]» վեպում Ֆրանց Վերֆելը Լեփսիուսին պատկերել է որպես հայերի պահապան հրեշտակ։

Յոհաննես Լեփսիուսը երկար տարիներ զբաղվել է [[Հայկական հարց]]ով։ 1896 թվականիթ. գարնանը՝ աբդուլհամիդյան կոտորածների ժամանակ, Գերմանիայի հասարակական գործիչ, հայազգի [[Ջեյմս Գրինֆիլդ]]ի հետ շրջել է [[Փոքր Ասիա]]յում՝ ականատեսների վկայություններ հավաքելու և հայերին հնարավոր օգնություն ցույց տալու նպատակով։ Նույն թվականի օգոստոսից Լեփսիուսը գերմանական մամուլում հրապարակել է «Ճշմարտությունը Հայաստանի մասին» հոդվածաշարը (18 հոդված), որը դարձել է «Հայաստանը և Եվրոպան...» (1896 թ.) աշխատության հիմքը։ Վերջինս 2 տարում հրատարակվել է 7 անգամ և թարգմանվել [[անգլերեն]] ու [[ֆրանսերեն]]։ Լեփսիուսը մասնակցել է հայերի սպանդի դեմ բողոքի ցույցերի կազմակերպմանը, իր ելույթներում ընդգծել, որ այդ հանցագործությունը կատարել է թուրքական կառավարությունը՝ սուլթանի գլխավորությամբ։ Սակայն նրա հայապաշտպան գործունեությունը հանդիպել է Թուրքիայի հետ մերձեցման ձգտող Գերմանիայի պաշտոնական շրջանակների հակազդեցությանը։

1915 թվականիթ. հուլիսին` հայերի շարունակվող տեղահանության և կոտորածների շրջանում, Լեփսիուսը հանդիպել է երիտթուրքական եռապետության պարագլուխներից և Հայոց ցեղասպանության գլխավոր հանցագործներից Էնվերին, պահանջել դադարեցնել ոճրագործությունը, սակայն ապարդյուն։ 1915 թ-ի սեպտեմբերին շվեյցարական թերթում հրապարակել է «Մի ամբողջ ժողովրդի ոչնչացումը» հոդվածը՝ սկզբնավորելով հայապաշտպան մեծ արշավը։ 1916 թվականին հրատարակել է «Տեղեկագիր հայ ժողովրդի կացության մասին Թուրքիայում» երկը, որը բաժանել է Գերմանիայի քաղաքական և եկեղեցական գործիչներին։ 1919 թվականինթ. այդ գիրքը վերահրատարակել է լրացումներով՝ «Հայ ժողովրդի մահը» վերնագրով (հայերեն՝ «Հայաստանի ջարդերը», 1919 թ.)։

1921 թվականինթ. [[Բեռլին]]ում [[Սողոմոն Թեհլերյան]]ի դատավարության ժամանակ հանդես է եկել որպես վկա և մերկացրել երիտթուրք ոճրագործ [[Թալեաթ փաշա]]յին։ Շարունակել է նյութական օգնություն ցույց տալ հայ որբերին ու փախստականներին, [[Խորհրդային Հայաստան]] է ուղարկել Գերմանա-հայկական ընկերության հայթայթած դեղորայքը։

* Edition of the Documents and Periodicals of the Johannes Lepsius Archive It is made up of three parts – 1) Catalogue, 2) Microfiche edition, 3) Thematical lexicon

* [[Լեպսիուսհաուզ]]

* [[Հայ ժողովրդի ջարդերը (աշխատություն)]]