«Էստոնական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ կրճատումների բացում՝, փոխարինվեց: մլն → միլիոն (11) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 55.
== Արդյունաբերություն ==
[[Պատկեր:Կանայք ռադիո պատրաստելիս.jpg|250px|մինի|ձախից|Կանայք պատրաստում են ռադիո]]
Սոցիալիստական շինարարության տարիներին Էստոնիան դարձել է ինդուստրիալ-ագրարային հանրապետություն։ ԽՍՀՄ ժողովրդական տնտեսության մեջ Էստոնիան առանձնանում է այրվող թերթաքարերի արդյունահանմամբ և վերամշակմամբ, մեքենաշինությամբ, թեթև և սննդի արդյունաբերությամբ։ 1980-ին արդյունաբերական ապրանքների ծավալը 48 անգամ գերազանցել է 1940-ի մակարդակը։ Արդյունաբերական ապրանքների արտադրության առանձին տեսակների մասին տես աղյուսակ 1։ Կարևորագույն էլեկտրակայաններն են էստոնական և Մերձբալթյան հէկերը։ ժողովրդական տնտեսության կարևոր ճյուղերից մեկը թերթաքարերի արդյունահանումն է (գլխավոր կենտրոնը՝ Կոխտլա Ցարվե), որի հիմքի վրա զարգացել է հզոր էներգետիկա, գազի արտադրություն, քիմիա, շինանյութերի արդյունաբերություն։ Կատարվում է ֆոսֆորիտների արդյունահանում (Մաարդու)։ Առաջատար ճյուղերն են մեքենաշինությունը և մետաղամշակությունը, հատկապես էլեկտրատեխնիկական մեքենաշինությունը (գլխավոր կենտրոնները՝ [[Տարտու]] և Տալլին)։ Քիմիական արդյունաբերության մեջ առանձնանում է հանքային պարարտանյութերի արտադրությունը։ Բարձր զարգացման է հասել թեթև արդյունաբերությունը։ Սննդի արդյունաբերության գլխավոր ճյուղերը ձկան, պանրի, յուղի և կաթի արտադրություններն են ([[Տալլին]], [[Տարտու]], [[Պյառնու]])։ Գյուղատնտեսական համախառն արտադրանքը 1980-ին 1940-ի համեմատությամբ ավելացել է 1,8 անգամ։ 1983-ի սկզբում կար 154 սովետական և 150 կոլեկտիվ (որից 8-ը ձկնորսական) տնտեսության։ 1980-ին գյուղատնտեսության մեջ աշխատում էր 19,4 հազար տրակտոր, 3,5 հազար հացահատիկահավաք կոմբայն, 12,6 հազար բեռնատար ավտոմեքենա։ Գյուղատնտեսական հողահանդակները 1980-ին կազմում էին 1,5 մլնմիլիոն [[հեկտար]] (տարածքի 32%-ը), որից վարելահողեր՝ 1 մլնմիլիոն հեկտար Մեծ նշանակություն է տրվում ոռոգմանը։ Գյուղատնտեսական առաջատար ճյուղը անասնապահությունն է, որը մասնագիտանում է կաթի և բեկոնի արտադրությամբ (1980-ին տվել է գյուղատնտեսական համախառն արտադրանքի 69%-ը)։ Բուսաբուծությունը սպասարկում է հիմնականում անասնապահությանը։ Պտուղ-հատապտղային տնկիները զբաղեցնում են 13 հազար հեկտար (1980)։
 
'''Արդյունաբերական ապրանքների առանձին տեսակների արտադրությունը'''
Տող 85.
| 265
|-
| Տրիկոտաժե սպիտակեղեն. մլնմիլիոն հատ
| 1,3
| 13,7
Տող 91.
| 14,8
|-
| Պահածոներ. մլնմիլիոն պայմանական տուփ
| 3,6
| 151
Տող 111.
== Տրանսպորտ ==
[[Պատկեր:Kohtu 6, Tallinn.IMGP6035.JPG|մինի|ձախից|Էստոնիայի քիտությունների ակադեմիա]]
Տրանսպորտի գլխավոր տեսակներն են երկաթուղայինը, ծովայինը և ավտոմոբիլայինը։ Զարգացած է օդային տրանսպորտը։ Խոշորագույն նավահանգիստը Տալլինն է։ Հանրապետության աշխատավորների կենսամակարդակը անշեղորեն աճում է։ Ազգային եկամուտը 1980-ին 1970-ի համեմատությամբ ավելացել է մոտ 1,6 անգամ։ 1980-ի վերջին քաղաքային բնակության ֆոնդը կազմել է 17,1 մլնմիլիոն մ քառակուսի։
== Գիտություն ==
9—49 տարեկան հասակ ունեցող ազգաբնակչության գրագիտությունը 1939-ին կազմում էր 98%, 1979-ի մարդահամարով այն հասել է 99,8%-ի։ 1982-ի նախադպրոցական հաստատություններում ընդգրկված էր 86 հազար երեխա։ 1982—83 ուս․ տարում 0,6 հազար հանրակրթական դպրոցներում ուսանում էր 0,2 մլնմիլիոն աշակերտ, 39 պրոֆտեխնիկական ուս․ հաստատություններում՝ 15,9 հազար սովորող, 37 միջնակարգ մասնագիտական ուս․ հաստատություններում՝ 23,4 հազար, 6 բուհերում՝ 25,4 հազար ուսանողներ։ Խոշորագույն բուհերն են Տալլինի պոլիտեխնիկական ինստիտուտը և Տարտուի համալսարանը։ Գիտական կենտրոնը ԷԽՍՀ ԳԱ-ն է։ 1982-ին գիտական հաստատություններում աշխատում էին 6,7 հազար գիտական աշխատողներ։ 1982-ի վերջին հանրապետությունում գործում էր 9 թատրոն, 0,6 կինոսարքավորում, 0,5 հազար ակումբային հաստատություն, 66 թանգարան։ Հանրապետության Ֆր․ Ռ․ [[Կրեյցվալդ]]ի անվան ԷԽՍՀ պետական գրադարանը (հիմնադրվել է 1918-ին) 1979-ին ուներ մոտ 3 մլնմիլիոն օրինակ գիրք, բրոշյուր, ամսագիր։ Մնացած 0,7 հազար մասսայական գրադարաններում կար 12,6 մլնմիլիոն օրինակ գիրք և ամսագիր։ 1982-ին հրատարակվել է 2195 անուն գիրք և բրոշյուր՝ 16,4 մլնմիլիոն օրինակ տպաքանակով։ Լույս է տեսել 109 ամսագրային հրատարակություն՝ 27,74 մլնմիլիոն օրինակ տարեկան տպաքանակով, 44 լրագիր՝ 251,8 մլնմիլիոն օրինակ տարեկան ընղհանուր տպաքանակով։ Էստոնական հեռագրական գործակալությունը գործում է 1918-ից։ Գրքերի հանրապետական պալատը հիմնադրվել է [[1941]]-ին։ Կանոնավոր ռադիոհաղորդումները տրվում են 1926-ից։ Հեռուստահաղորդումները սկսվել են 1955-ից։ 1982-ին հանրապետությունում կար 145 հիվանդանոցային հիմնարկ՝ 19 հազար մահճակալով, աշխատում է 6,5 հազար բժիշկ, 15,6 հազար միջին բուժանձնակազմ։ Հանրահայտ են [[Պյառնու (քաղաք, Էստոնիա)|Պյառնուի]] և [[Իոսապսալու]]ի առողջարանները։
 
== Էստոնական Կոմկուսի առաջին քարտուղարներ ==