«Ցորեն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Ցորեն հնագույն կուլտուրա է։ Այն հայտնի էր Առաջավոր Ասիայում ([[Իրաք]], [[Սիրիա]], [[Իրան]]) և [[Թուրքմենիա]]յում մ․ թ․ 6-7 հազար տարի, [[Եգիպտոս]]ում՝ 4 հազար տարի առաջ, [[Չինաստան]]ում սկսել են մշակել մ․ թ․ 3 հազար տարի առաջ։ Անդրկովկասում ցորենը հայտնի էր մ․ թ․ 5-4 հազար տարի առաջ։ [[Ամերիկա]] է տարվել [[17-րդ դար]]ում․։ 1939-1941 թվականներին Հայաստանում ([[Կարմիր բլուր]]) հնագիտական պեղումների ժամանակ հայտնաբերվել է հացահատիկի ածխացած հատիկներ։ Մ․ Գ․ Թումանյանի ուսումնասիրություններից պարզվել է, որ դրանք ցորենի հատիկներ են և որ 2, 5 հազար տարի առաջ այս տարածքում մշակվել է (Triticum aestivum), որը մինչ այժմ էլ մշակվում է Արարատյան դաշտում։ 1978 թվականին ցորենի համաշխարհային ցանքատարածությունը (առավելապես [[ԽՍՀՄ]], [[Չինաստան]], [[ԱՄՆ]], [[Հնդկաստան]], [[Կանադա]]) 232 մլնմիլիոն հա էր, միջին բերքատվությունը՝ 19 ց/հա։ <!-- ՄՍՀՄ-ում 1980-ին ցորենի ցանքատարածությունը 61,5 մլնմիլիոն հա էր, միջին բերքատվությունը, աշնանացանինը 4 22,1 ց/հա (առաջավոր տնտեսություններում՝ մինչև 10ց/հա), գարնանացանինը՝ 12,4 ց/հա։ ՀՍՍՀ-ում մշակվում է շուրջ 100 հզ․ հա։ 1980 թ-ին ԽՍՀՄ-ում շրջանացվել են աշնանացան փափուկ ցորենի Բեզոստայա 1 և Միրոնովսկայա 808 սորտերը (աշնանացան ցորենի ցանքատարածության շուրջ 75%֊ը)։ Սրանք մշակվում են նաև Բուլղարիայ֊ում, Հունգարիայում, Լեհաստանում, Ռումինիայում, ԳԴՀ֊ում, Չեխոս լովակիայումն այլուր։ Զգալի տարածություն են զբաղեցնում փափուկ ցորենի Իլյիչյովկա, Միրոնովսկայա յուբիլեյնայա, Կավկազ, Ռոստովչանկա, Օդեսկայա 51, Պրիբոյ, Դնեպրովսկայա 521, Կրասնո դարսկայա 39, Պոլեսկայա 70, կարծր ցորենի Նովոմիչուրինկո, Օդեսկայա յուբի լեյնայա սորտերը։ 1970-ական թթ․ արտադրության մեջ ներդրվեց նոր պարենային կուլտուրա՝ Տրիտիկալեն ( ri icale), որն ստացվել է ցորենի և աշորայի խաչաձևումից, որի աշնանացան սորտերը բարձր բերքատու են։ ՀԽՍՀ-ում շրջանացված են աշնանացան ցորենի Բեզոստայա 1, Միրոնովսկայա 808, Կանգուն 20, Սպիտակահատ տեղական, Ինտենսիվնայա, էրիտրոսպերմում 127, Օդեսկայա 75, գարնանացան ցորենի Գալ գալոս, Նոր կունդիկ, Մետտե ցերրոս և Շիրակի 1 սորտերը։ -->