Վիքիպեդիա

«Անթրոպոգենեզ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
չ կրճատումների բացում՝, փոխարինվեց: մլն → միլիոն (21) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 7.
*գենետիկա,
* [[լեզվաբանություն]]։
Էվոլուցիոն համատեքստում «'''մարդ'''» տերմինը վերաբերում է ո՛չ միայն այժմ ապրող մարդկանց, այլև ''Homo'' տեսակի սերնդի ոչնչացած ներկայացուցիչներին։ Բացի այդ, անթրոպոգենեզի հետազոտությունները տարածվում են այլ հոմոնոիդների, օրինակ, ավստրալոպիտեկների վրա։ ''Homo'' տեսակն առանձնացել է ավստրալոպիտեկներից կամ նրանց նման հոմինիններից շուրջ 2 մլնմիլիոն տարի առաջ՝ [[Աֆրիկա]]յում։
 
Գոյություն են ունեցել մարդկանց մի քանի տեսակներ, որոնց մեծամասնությունը ոչնչացել է<ref>Mark Collard, Bernard Wood; ''How reliable are human phylogenetic hypotheses?'' quote: ''.. existing phylogenetic hypotheses about human evolution are unlikely to be reliable'' http://www.pnas.org/content/97/9/5003.abstract</ref>։ Նրանց են պատկանում, մասնավորապես, էրեկտուսները և նեանդերտալացնիները։
Տող 65.
 
Սենսացիոն բացահայտում է կատարել Լի Բերգերը Վիտվոթերսրենդի համալսարանից Յոհանսբուրգում։
Այն արված է Մալապա քարանձավում (''Malapa Cave'') կատարված պեղումների ժամանակ Ստերկֆոնտեյն շրջանում գտնվել է ավստրալոպիտեկի՝ գրեթե ամբողջական կմախք ( ձագուկի կմախքը), որն ապրել է շուրջ 2 մլնմիլիոն տարի առաջ (եղել են նաև այլ գտածոներ, օրինակ, [[1994]] թվականին ՝ 3,3 մլնմիլիոն տարի առաջ)։
 
=== ԽՍՀՄ-ում և ետխորհրդային Ռուսաստանում ===
Տող 76.
== Պրիմատների էվոլուցիան մինչև մարդ==
[[Պատկեր:All palaeotemps.png|thumb|500 px|Երկիր շուրջը վերջին 500 միլիոն տարիների ջերմաստիճանի միջին փոփոխությունները]]
Պրիմատները ժամանակակից ընկերքավոր [[կաթնասուններ]]ի հնագույն խմբերից մեկն է։ Պրիմատների էվոլուցիոն պատմությունը կարող է նկատելի լինել մոտավորապես 90 մլնմիլիոն տարի առաջ, երբ պրիմատակերպները բաժանվեցին պրիմատների և բրդաթևերի։ 85 մլնմիլիոն տարի առաջ չորքիթ պրիմատներն առանձնացան խոնավաքիթներից։ Շուրջ 80 մլնմիլիոն տարի առաջ խզվեցին երկարաբծավորների և կապկանմանների կապերը, իսկ լեմուրակերպները առանձնացան լորեկերպներից։ Հնագույն պրիմատների մնացորդները հայտնի են միայն [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յի, [[Եվրասիա]]յի և [[Աֆրիկա]]յի պալեոցենյան և էոցենյան հանքավայրերից՝ (պլեզիադապիսներ, անտրասիմիա, նոտարկտուս, դարվինիուս և այլն)։ Միայն պուրգատորիուսի համար ենթադրվում է վերին կավճային ժամանակաշրջանը։
 
Գլոբալ սառեցումից հետո, երբ շուրջ 30 մլնմիլիոն տարի առաջ, վաղ օլիգոցենում, [[Անտարկտիդա]]ն սկսվեց ծածկվել սառույցով, պրիմատները ոչնչացան ամենուր, բացառությամբ Աֆրիկայի, [[Ամերիկա]]յի և [[Ասիա]]յի հարավի։ Կենդանի մնացածներից մեկը գրիֆոպիտեկն է՝ հանածո կապիկը, որն ապրել է ժամանակակից [[Գերմանիա]]յի և [[Թուրքիա]]յի տարածքում շուրջ 16,5 տարի առաջ, 1,5 մլնմիլիոն տարի ավելի վաղ, քան նման տեսակները հայտնվեցին Աֆրիկայում։ Հնարավոր է, առաջին մարդակրպ կապիկները նույնպես հայտնվել են ոչ թե Աֆրիկայում, այլ [[Եվրասիա]]յում։ Մյուս կողմից, ենթադրություններ են արվում, որ հոմինիդների նախնիները միգրացվել են Եվրասիա Աֆրիկայից շուրջ 17 մլնմիլիոն տարի առաջ, երբ այդ մայրցամաքները որոշ ժամանակ միացված են եղել, նախքան այն, երբ նորից բաժանվել են [[Միջերկրական ծով]]ի ընդլայնման արդյունքում։
 
Միոցենի սկզբում (23,03 մլնմիլիոն տարի առաջ) կլիման նորից տաքացավ և նրանք կարողացան ծաղկել Եվրասիայում, ինչից հետո նրանից մեկի՝ դրիոպիտեկի տարածքն ընդլայնվել է Եվրոպայից կամ Աֆրիկայում Ասիայի Արևմտյան մասից։
Հնարավոր է, որ կլիմայական փոփոխություններից հետո ազատված կապիկների տրոպիկիկան պոպուլյացիան, որը լավ ներկայացված է Ֆայումյան օազիսի ([[Եգիպտոս]]ում) վերին էոցենի և ստորին օլիգոցենի շերտերում, սկիզբ դրեց այժմ գոյություն ունեցող բոլոր պիրմատներին՝ [[Մադագասկար]]ի լեմուրներին, Հարավ-Արևելյան Ասիայի լորիին, աֆրիկական գալագոյին, Նոր Աշխարհի լայնաքիթ կապիկներին և Հին Աշխարհի նեղքիթ կապիկներին (մարդանման կապիկներ և կապիկներ)։
[[File:Ape skeletons.png|500px|right|thumbnail|]]
Տող 96.
*վիկտորիապիտեկը,
* դենդրոպիտեկը,
բոլորը Արևելյան Աֆրիկայից, ինչպես նաև օրեոպիտեկը, որն ապրում էր [[Իտալիա]]յում շուրջ 9 մլնմիլիոն տարի առաջ և եվրոպականները՝ պիերոլապիտեկները, անոյապիտեկները, դրիոպիտեկները։ Ժամանակակից կապիկների [[ԴՆԹ]]-ի հետ համեմատման դեպքում ցույց տրվեց, որ գիբբոնները առանձնացան հոմինիդների ընդհանուր բնից մոտավորապես 18 մլնմիլիոն տարի առաջ, իսկ օրանգուտանները՝ շուրջ 14 մլնմիլիոն տարի առաջ։ Հանածո պրոտոօրանգուտան է համարվում սիվապիտեկը, որն ապրել է Ասիայում շուրջ 12-10 մլնմիլիոն տարի առաջ և խորապիտեկը Թայլանդից։
 
Ենթադրվում է, որ [[գորիլա]]ների, շիմպանզեների և մարդկանց ընդհանուր նախնուն մոտ տեսակ են եղել նակալիպիտեկը Քենիայից և ուրանոպիտեկը [[Բալկանյան թերակղզի|Բալկանյան թերակղզուց]]։ Մոլեկուլյար կենսաբանության տվյալներով, շուրջ 7-8 տարի առաջ սկզբում գորիլաները, ապա շիմպանզեն առանձնացել են մարդկանց նախնիներից։ Շիմպանզեի [[ԴՆԹ]]-ն 98,4 %-ով նման է մարդկայինին։ տրոպիկական անտառների խոնավ կլիմայի պատճառով, որի թթու հողերում ոսկորները վատ են պահպանվում, ինչպես նաև մասամբ մարդու նախնիների որոնման վրա կենտրոնացած հետազոտողների անուշադրության պատճառով գորիլաների և շիմպանզեի հանածոները մինչ այսօր գործնականորեն չեն գտնվել։
 
Միոցենի կեսերին կլիման նորից դարձավ ավելի սառը և ավելի չորային, ինչն առաջ բերեց ֆաունայի նոր զանգվածային ոչնչացում։ Սակայն հոմինինները, ինչպես այլ տեսակներ ([[եղնիկ]]ներ, շներ, [[խոզ]]եր, փղեր, [[ձի]]եր) կարողացան ապրել կլիմայական փոփոխությունների պայմաններում և հարմարվել դրանց։ Նրանց հետագա էվոլուցիան հանգեցրեց բազմաթիվ նոր տեսակների առաջացման, որոնցից ամենահինը ''Sahelanthropus tchandensis''-ը (7 մլնմիլիոն տարի առաջ) և ''orrorin tugenensis'' (6 մլնմիլիոն տարի առաջ)։ Դրանց, մասնավորապես, հաջորդել են.
 
* ''Ardipithecus'' (5.8-4.4 մլնմիլիոն տարի առաջ), Ar. kadabba և Ar. Ramidus տեսակներով
* ''Australopithecus'' (4-2 մլնմիլիոն տարի առաջ), Au. anamensis, Au. afarensis, Au. africanus, Au. bahrelghazali և Au. Garhi տեսակներով
* ''Paranthropus'' (3-1.2 մլնմիլիոն տարի առաջ), P. aethiopicus, P. boisei և P. Robustus տեսակներով
* ''Kenyanthropus'' (3 մլնմիլիոն տարի առաջ), տեսակ՝ Kenyanthropus platyops
* ''Homo'' (սկսած՝ 2 մլնմիլիոն տարի առաջ), Homo habilis (կամ Australopithecus habilis), Homo rudolfensis, Homo ergaster, Homo georgicus, Homo antecessor, Homo cepranensis, Homo erectus, Homo heidelbergensis, Homo rhodesiensis, Homo neanderthalensis, Homo sapiens idaltu, Homo sapiens sapiens, Homo floresiensis տեսակներով։
 
== Homo տեսակների սեռերի համեմատական աղյուսակ ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Անթրոպոգենեզ» էջից