«Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Չնայած մեքսիկական ռեստլինգը կամ [[լուչա լիվրե]]ն նույնպես իր ձևաչափում ունի պատմություններ և կերպարներ, սակայն դրանց առավել քիչ ուշադրություն է հատկացվում։ Լուչադորներն աչքի են ընկնում արագաշարժությամբ ու ճարպկությամբ՝ կատարելով բազմապիսի օդային ակրոբատիկ հնարքներ։ Մեքսիկական և ամերիկյան ենթատեսակների շոշափելի տարբերությունը բացատրվում է դրանց անջատ էվոլյուցիայով։ Ոճի տարածումը Մեքսիկայում սկսվել է 1930-ական թվականներից։ Լուչա լիվրեում ավելի մեծ ճանաչում ունեն առաջին ծանրքաշային կարգում ([[Իսպաներեն|իսպ]].՝ peso semicompleto, [[Անգլերեն|անգլ]].՝ cruiserweight) հանդես եկող լուչադորները։ Մարզիկները միմյանց վրա հարձակում իրականացնելու համար հաճախ օգտագործում են ռինգային պարանները՝ ինքնանետման սկզբունքով կատարելով ակրոբատիկ հնարքներ, ինչպես նաև կատարելով տարբեր հարձակվողական համադրություններ<ref>{{cite web|url= http://slam.canoe.ca/Slam/Wrestling/2006/06/17/1638198.html|title=ՍԼԵՄ ՍՊՈՐՏՍ՝ ռեստլինգ՝ լուչա լիվրե 101|publisher=«Slam.canoe.ca»|accessdate=2012-06- թ․ հունիսի 10}}</ref>։ Լուչա լիվրեն հայտնի է նաև թիմային մարտերով, որոնց ժամանակ մրցակից խմբերում երկուսի փոխարեն կարելի է հանդիպել երեք ըմբիշի<ref>{{cite web|first=Ստաս|last=Բեքման|url=http://stason.org/TULARC/sports/pro-wrestling/8-6-Lucha-Libre-confuses-me-what-are-the-rules.html|title=8.6. Լուչա լիվրեն շփոթեցնում է ինձ. որո՞նք են կանոնները|publisher=«Stason.org»|accessdate=2012-06- թ․ հունիսի 10}}</ref>։

Ճապոնական ռեստլինգը կամ [[պուրորեսու]]ն նույնպես ունի տարբերություններ։ Չնայած ունենալով ավանդական ամերիկյան ռեստլինգի արմատները և հանդես գալով նույն ենթաոճի ներքո, պուրորեսուն վերածվել է առանձին մարմնի<ref>{{cite web|url=http://www.dmoz.org/Sports/Wrestling/Professional/Puroresu/desc.html|title=Կատեգորիայի նկարագրություն|publisher=«Բաց տեղեկատու»|year=1995|accessdate=2009-07- թ․ հուլիսի 15}}</ref>։ Բացի այն հանգամանքից, որ անցկացվող մարտերի արդյունքները կանխավ որոշված են, փորձ է կատարվում հոգեբանական տեսանկյունից ճապոնական ռեստլինգն առավելագույնս ներկայացնել որպես իրական ֆուլ-կոնտակտ մարզաձև, քանի որ սույն ենթաոճում առկա են [[Մարտական արվեստներ|մարտարվեստային]] ծանր հարվածների և [[շութ ռեստլինգ]]ի հանձնվեցնող հնարքների համադրություններ<ref>{{cite web|url=http://www.puroresu.com/intro.html|title=Ծանոթացում պուրորեսուին|publisher=«Puroresu.com»|year= 1995|accessdate=2009-07-08 թ․ հուլիսի 8}}</ref>, մինչդեռ [[Միացյալ Նահանգներ]]ում ավելի շատ ուշադրություն է հատկացվում անցկացվող շոուների ժամանացային բնույթին։ Ըմբիշները փոխանակվում են ոտնահարվածներով և ձեռնահարվածներով, ինչպես նաև կատարում բազմապիսի ըմբշամարտային հանձնվեցումներ։ Ի տարբերություն ամերիկյան ռեստլինգի, ճապանոկան ըմբշամարտում խորը սյուժետային պատմություններ չեն կիրառվում և դրանց փոխարեն մեծ ուշադրություն է դարձվում մարտական ոգու գաղափարին և թատերականության փոխարեն գնահատվում է ըմբիշների ցուցադրած ֆիզիկական և մտավոր տոկունությունը։

Պատմության ընթացքում պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտում զարգացվել են թե՛ արտաքին և թե՛ ներքին մշակույթներ։ Տասնամյակներ շարունակ սույն արդյունաբերությունում ընդգրկված անձանց հաջողվել է միասին ձևավորել որոշակի [[Եղբայրություն (կազմակերպություն)|եղբայրություն]]՝ մշակելով ներքին կապեր, ընդանուր [[բառապաշար]] և փոխանցելի [[ավանդույթ]]ներ։ Ակնկալվում է, որ նորեկ մարզիկները կարիերայի սանդղակում բարձրանալուց առաջ մի քանի տարի «կվճարեն իրենց տուրքերը»՝ հանդես գալով ցածր տրամաչափի կազմակերպությունում և աշխատելով որպես ռինգային անձնակազմի անդամ<ref>{{cite web|last=Գրաբիանովսկի|first=Էդ|title=Ռեստլինգի դպրոց|work=Ինչպես է աշխատում պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտը| publisher=«HowStuffWorks.com»|url=http://entertainment.howstuffworks.com/pro-wrestling5.htm|accessdate=2008-03- թ․ մարտի 21}}</ref><ref>{{cite web|last=Ռայան|first=Դերեկ|title= Բացահայտում՝ պատահական կատարելություն|publisher=«Ըմբշամարտի հռետորաբանություն»|date=2007-08-11|url=http://oratory.rajah.com/index.php?archive=3281|quote=}}</ref>։ Գրեթե բոլոր կազմարպությունների ակտիվ կազմերում ընդգրկվում են վետերան մարզիկներ, ովքեր մեծ նշանակություն են ունենում երիտասարդ կոլեգաներին ուղղորդելու և հնարավոր տարաձայնությունները փորձառու կերպով լուծելու մեջ<ref name="Unions">{{cite web|last=Գադ|first=Միտչել|title=Միավորումներ|work=Կարդալով պարանների արանքում|publisher=«WrestleZone.com»|date=2006-07-13|url= http://www.wrestlezone.com/column.php?articleid=154797119|accessdate=2008-03- թ․ մարտի 21}}</ref>։ Տասնամյակներ շարունակ մարզիկներին հանձնարարվում էր նույնիսկ ռինգից դուրս պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի լիգիտիմության պատրանքը կենդանի պահել՝ հանրության մեջ գտնվելիս հավատարիմ մնալով ռինգային [[կերպար]]ին<ref name="Kreit">{{cite web|last=Քրեյթ|first=Ալեքս|title=Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտը և դրա երկրպագուները․ պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի սոցիոլոգիական հետազոտություն|work=«Սոլիս վինտաժ ռեստլինգ»|publisher=«Ջամփ սիթի փրոդաքշընս»|year=1998|url=http://www.solie.org/articles/pwandfans.html|accessdate=2008-03- թ․ մարտի 19}}</ref>։ Երևույթը խիստ փոքր չափաբաժիններով նկատելի է ներկայումս։

Ժողովրդականության աճի շնորհիվ պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտը բազմաթիվ առիթներով հայտնվել է ակադեմիական և լրագրողական քննադատության կիզակետում։ Տվյալ ոլորտում ընդունված կարգերն ուսումնասիրվել են բազմաթիվ դասընթացների, թեզերի, ակնարկների և ատենաբանությունների շրջանակներում։ Այն հաճախ է ներառվում [[թատրոն]]ի, [[սոցիոլոգիա]]յի և մի շարք այլ ոլորտների ուսումնասիրություններում<ref>{{cite web|first=Կասարես|last=Էռնեստո Կրուզ|title=Երկուշաբթի երկոների ինքնության պատերզամներ՝ պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի մատուցման էվոլյուցիան|year=2005|location=|url=http://www.popularculture.org/2005%20PAGES/2005%20Program.htm|accessdate=2008-03- թ․ մարտի 19}}</ref><ref>http://www.siue.edu/CAS/COLLOQUIA/MasculProgramFINAL.pdf</ref>։ [[Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ]]ի կողմից մշակվել են դասընթացներ պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի մշակութային նշանակության մասին<ref>Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ --[http://mitcmsprowrestling.blogspot.com/2006/12/this-class-will-explore-cultural.html Պաշտոնական վեբ բլոգ]</ref>։ Համալսարանի պրոֆեսոր [[Մարդաբանություն|մարդաբան]] [[:en:Heather Levi|Հեզեր Լիվայ]]ը հրատարակել է [[Ազգագրություն|ազգագրական]] աշխատություն [[Մեքսիկա]]յում [[լուչա լիվրե]]ի [[մշակույթ]]ի մասին։

Այնուամենայնիվ, [[20-րդ դար]]ի առաջին կեսին, երբ հանրությանը բացահայտվում է [[սպորտ]]աձևի բեմադրվածությանը, այն ընդունվում է որպես ժամանցի խիստ էժանագին ձև՝ նախատեսված անկիրթ բանվոր դասակարգի ներկայացուցիչների համար։ Նմանատիպ բացասական վերաբերմունք որոշակի չափերով գոյություն ունի նաև ներկայումս։ [[Ֆրանսիացիներ|Ֆրանսիացի]] տեսաբան [[Ռոլան Բարտ]]ն առաջիններից էր, ով իր «Ռեստլինգի աշխարհը» աշախատությունում ( [[1957]] թվականին լույս տեսած «Առասպելներ» ժողովածուից<ref name="Barthes">{{cite web|last=Բարտ|first=Ռոլան|title=Ռեստլինգի աշխարհը|work=«Առասպելներ»|year=1957|url= http://www.chass.utoronto.ca/~ikalmar/illustex/Barthes-wrestling.htm|accessdate=2008-03- թ․ մարտի 21}}</ref>) նկատեց, որ անհրաժեշտ է ռեստլինգի վերաբերյալ առավել խորը ուսումնասիրություններ ծավալել։ Աշխատությունում Բարտը պնդում է, որ ըմբշամարտը պետք է դիտվի ոչ թե որպես տգետների համար նախատեսված խարդավանք, այլ որպես [[Ներկայացում (թատրոն)|ատրակցիոն]]՝ թատերական ներկայացման ձև։ Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտը նկարագրվում է որպես [[կատարողական արվեստ]], որը պահանջում է զուգադրված իմաստների անմիջական ընթերցումը։ Տրամաբանական ավարտն ավելի քիչ ուշադրության է արժանանում։ Ըստ Բարտի, ըմբշամարտիկի գործառույթը ոչ թե հաղթելն է, այլ իրենից ակնկալվող էմոցիոնալ շարժով գնալը և հանդիսատեսին թատերական բավականություն պարգևելը։ Բարտի աշխատությունը հիմք է ծառայել ապագա ուսումնասիրությունների համար<ref>{{cite web|last=Լագորիո|first=Քրիստին|title=Միջակայքային ըմբշամարտ|work=|publisher=«Վիլիջ վոյս»|date=2005-01-04|url=http://www.villagevoice.com/arts/0502,lagorio,59937,12.html|accessdate=2008-03- թ․ մարտի 21}}</ref>։

Չնայած շատ հաճախ ռեստլինգին տրվում է «տղամարդկանց օճառային օպերա» որակավորում, այն կարողացել է նաև ունենալ [[թատրոն]]ի և [[Գրականություն|գրականության]] այնպիսի ենթաձևերի սինթեզված նրբերանգներ, ինչպիսիք են դասական [[Հերոսություն|հերոսականություն]]ը<ref>{{cite web|last=Պլենկ|first=Դոկտոր Ուիլյամ|title=Մարզիկը որպես ծաղրածու․ պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտի մշակութային և փիլիսոփայական դիտարկումներ|publisher=Մոնտանային նահանգային համալսարան|url= http://www.msubillings.edu/CASFaculty/Plank/THE%20ATHELETE%20AS%20BUFFOON.htm}}</ref>, [[կոմեդիա դել'արտե]]ն<ref>{{cite web|last=Ադամս|first=Ջոնաթան|title=Ներառելով արտաքին առարկաներ|work=Սքոուփ ամսագիր|date=2006-11-09|url=http://thescope.ca/?p=576|quote=|accessdate=2008-03- թ․ մարտի 19}}</ref>, [[վրեժի ողբերգություն]]ը<ref name="Mazer">{{cite book|last=Մեյզեր|first=Շերոն|title=Պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտ՝ սպորտ և ներկայացում|publisher=Միսիսիպիի համալսարանի հրատարակչություն|year=1998}}</ref>, [[մորալիտե]]ն<ref name="Mazer"/> և [[բուռլեսկ]]ը<ref>{{cite web|last=Գերվին|first=Դայանա|title=Եվ դու՞, Սթիվ Օ՛սթին|work=Հարվարդ կրիմսոն|publisher=Հարվարդի համալսարան|year=2005|url= http://www.thecrimson.com/article.aspx?ref=508906|accessdate=2008-03- թ․ մարտի 19}}</ref>։