«Ասեր»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Ասեր''' ([[հին սկանդինավերեն]]` ''ǫ́ss'', ''áss'' կամ ''ás'', հոգնակի` '''æsir''', իգական` ''ásynja'', հոգնակի` ''ásynjur'') [[Սկանդինավյան դիցաբանություն|սկանդինավյան դիցաբանության]] մեջ` բարձրագույն աստվածություններ, [[Օդին]]-[[Վոդան]] հետեւորդները։հետևորդները։ Նրանք հաճախ հակադրվում են [[վաներ]]ին։ Ասերի պանթեոնը ներառում է Օդինին, [[Ֆրիգգ]]ին, [[Թոր]]ին,[[Բալդր]]ին եւև [[Թիր]]ին։

Ասերի եւև վաների միջեւմիջև փոխհարաբերությունները մի շարք գիտական տեսությունների և մտորումների առիթ է տվել։ Մինչ այլ մշակույթներ ունեին ''երիտասարդ'' և ''հասուն'' աստվածների խմբեր, ինչպես հին հունական տիտաններն ու օլիմպիական աստվածները, ասերն ու վաները ներկայացվում են որպես ժամանակակիցներ։ Այս երկու խմբավորումները միմյանց դեմ պատերազմներ են մղել, պայմանագրեր կնքել, փոխանակել պատանդներ։

Ուլլր անունով ասի մասին գրավոր հիշատակություններ չեն պահպանվել, սակայն նրա անունը հիշատակվում է պազմաթիվ տեղանուններում, մանավանդ` [[Շվեդիա]]յում, ինչը ցույց է տալիս նրա պաշտամունքի լայն տարածվածությունը դեռեւսդեռևս [[Նախնադար|նախապատմական շրջան]]ում։

Առաջին ասերի անունները` Վիլի, Վե եւև Օդին, երեքն էլ ցույց են տալիս հոգեւորհոգևոր կամ բարոյագիտական վիճակ. Վիլի նշանակում է բանական կամք կամ ցանկություն, Վե նշանակում է սրբագործված, իսկ Օդինը, որի հիմքում ընկած է օդր` ''Óðr'' բառը, ցույց է տալիս ցասում եւև էքստազային վիճակ։

Վաները աստվածների երկորդ խմբավորումն են, որը ներառում է Նյորդին և իր հետեւորդներին։հետևորդներին։ Վաները ասոցացվում էին պտղաբերության եւև հողագործության հետ, մինչ ասերը մարմնավորում էին ուժն ու պատերազմը։ Պահպանված պատումներում ասերի ծագումը չի բացահայտվում, քանի որ կան միայն երեք մաքրարյուն ասեր` Օդինը եւև նրա եղբայրներ Վիլին ու Վեն։ Օդինի որդիները կին հսկաներից հաշվվում են որպես ասեր։ Հեիմդալլրի և Ուլլրի կապը ասերի հետ եւսևս չի բացահայտվում։ Լոկին իրականում յոտունն է, իսկ Նյորդը վան է, սակայն նրանք հաճախ հաշվվում են որպես ասեր, քանի որ աս բառը [[Էդդա]]ներում կիրառվում է առհասարակ աստվածների համար։

Որոշ գիտնականներ կարծում են, որ վաների եւև ասերի միջեւմիջև հարաբերությունները ցույց են տալիս ժամանակի սկանդինավյան հասարակության մեջ դասակարգերի միջեւմիջև հարաբերությունները։<ref>Dumézil, 3-4, 18; Turville-Petre, 159-162.</ref> Այլք պնդում են, որ վաները կարող է ավելի հին եղած լինեն` որպես պտղաբերության աստվածներ, քան ռազմատենչ ասերը, և որ այս հակամարտությունը աստվածների միջև կրոնական պատերազմի մասին հնագույն հիշողություն է։ <ref>This argument was first suggested by Wilhelm Mannhardt in 1877 (as described in Dumézil, xxiii and Munch, 288). On a similar note, Marija Gimbutas argues that the Æsir and the Vanir represent the displacement of an indigenous Indo-European group by a tribe of warlike invaders (in following her Kurgan hypothesis). See her case in The Living Goddess for more details.</ref> Այլ պատմական տեսության համաձայն` աստվածների ներքին կոնֆլիկտի դիցաբանական պատումը ցույց է տալիս հռումեացիների և սաբինների միջեւմիջև հակամարտությունները։ <ref>Turville-Petre, 161. See especially ff. 37</ref> Վերջապես, համեմատական կրոնական տեսաբան Միրցեա Էլիադեի համաձայն` վաների եւև ասերի հարաբերությունները հնդեվրոպական առասպելի հետագա տարբերակն է, որը ցույց է տալիս երկինք/ռազմիկ/ղեկավար աստվածների պանթեոնի ինտեգրացիայի եւև երկիր/տնտեսություն/պտղաբերություն տիպի աստվածների պանթեոնի պահպանման միջեւ։միջև։ <ref>See this pattern discussed in Eliade's Patterns in Comparative Religion - Section II (30) - The Supplanting of Sky Gods by Fecundators. New York: Sheed & Ward, 1958. Supporting this position, Turville-Petre notes, "In one civilization, and at one time, the specialized gods of fertility might predominate, and in another the warrior or the god-king. The highest god owes his position to those who worship him, and if they are farmers, he will be a god of fertility, or one of the Vanir" (162).</ref>

«Կին ասերը պակաս սուրբ եւև պակաս պաշտելի չեն»։ Ապա ասաց Թրիթին.

«Օդինն ամենամեծն է եւև ամենածերն ասերից...

նրա կինը Ֆրիգգն է եւև նա գիտի մարդկանց ճակատագիրը, սակայն նա չի ասում...»։

# Թորը առաջինն է նրանց մեջ: Նա կոչվում է Ասա-Թոր, Օքու-Թոր: Նա ուժեղագույնն է աստվածների եւև մարդկանց մեջ եւև ղեկավարում է երկիրը, որ կոչվում է Թրուդվանգ:

# Նյորդը Նոատունում ունեցավ երկու երեխա. որդի` Ֆրեյ կոչյալ եւև դուստր` Ֆրեյա անունով: Նրանք գեղեցիկ էին դեմքով եւև զորեղ: Ֆրեյրը վիճելիորեն ամենահայտնին է ասերից: Նա ղեկավարում է անձրեւինանձրևին եւև արեւիարևի լույսին, ինչպես նաեւնաև` Երկրի մրգերին: Լավ է նրան խնդրել լիություն եւև խաղաղություն: Նա նաեւնաև պահպանում է մարդկանց հարստությունը: Ֆրեյան ամենահայտնին է աստվածուհիներից...

# Բրագի է ասերից մեկի անունը: Նա հայտնի է իր իմաստության, խոհեմության եւև սահուն խոսքի համար:

# Հեիմդալլր է մեկի անունը: Նա կոչվում է սպիտակ աս: Նա մեծ է եւև սուրբ. ծնվել է ինը հարսներից, որոնք բոլորը քույրեր էին: Նա նաեւնաև կոչվում է Հալլինսկիդե եւև Գուլլինտաննե, քանի որ նրա ատամները ոսկուց են:

# Հոդերն է ասերից մեկը, նա կույր է, սակայն անչափ կորովալի, եւև աստվածները կցանկանային, որ այս ասը կարիք չունենար անվանվելու, քանզի նրա ձեռքի գործը երկար կհիշվի թե' աստվածների, թե' մարդկանց կողմից: