«Իտրիում»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
-Կատեգորիա:Տարրեր, +Կատեգորիա:Անցումային մետաղներ, +Կատեգորիա:Իտրիում ՀոթՔաթ գործիքով |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{Քիմիական տարր
| անվանում =Իտրիում / Yttrium (Y)
| համար = 39
| սիմվոլ = Y
| վերևից =[[Սկանդիում|Sc]]
| ներքևից =[[Լուտեցիում|Lu]]
| խումբ =1
| պարբերություն = 5
| բլոկ =
| արտաքին տեսք =[[Պատկեր:Yttrium sublimed dendritic and 1cm3 cube.jpg|200px]]<br />Սպիտակ-արծաթափայլ, փափուկ մետաղ
| պատկեր =
| ատոմային զանգված = 88,90585(2)<ref name="iupac atomic weights">{{ռուսերեն հոդված|автор=Michael E. Wieser, Norman Holden, Tyler B. Coplen, John K. Böhlke, Michael Berglund, Willi A. Brand, Paul De Bièvre, Manfred Gröning, Robert D. Loss, Juris Meija, Takafumi Hirata, Thomas Prohaska, Ronny Schoenberg, Glenda O’Connor, Thomas Walczyk, Shige Yoneda, Xiang‑Kun Zhu.|заглавие=Atomic weights of the elements 2011 (IUPAC Technical Report)|ссылка=http://iupac.org/publications/pac/85/5/1047/|язык=en|издание=[[Pure and Applied Chemistry]]|год=2013|том=85|номер=5|страницы=1047-1078|doi=10.1351/PAC-REP-13-03-02}}</ref>
| радиус атома =
| энергия ионизации 1 =
| конфигурация =
| ковалентный радиус =
| радиус иона =
| электроотрицательность =
| կոնֆիգուրացիա = [Kr] 4d<sup>1</sup> 5s<sup>2</sup>
| էլեկտրոնային թաղանթ =
| ատոմի շառավիղ = 178
| կովալենտային շառավիղ =162
| Վան-դեր-Վալսի շառավիղ =
| իոնի շառավիղ = (+3e) 89,3
| էլեկտրաբացասականություն = 1,22
| էլեկտրոդային պոտենցիալ =0
| օքսիդացման աստիճան =3
| իոնիզացման էներգիա 1 = 615,4 (6,38)
| իոնիզացման էներգիա 2 =
| իոնիզացման էներգիա 3 =
| ֆազ =
| խտություն = 4,47
| խտություն2 =
| խտություն3 =
| խտություն հջ =
| հալման ջերմաստիճան =1795
| եռման ջերմաստիճան = 3 611
| կրիտիկական կետ Կ =
| հալման ջերմունակություն =
| հալման ջերմունակություն2 =
| գոլորշիացման ջերմունակություն =
| ջերմունակություն = 26,52<ref name="ХЭ">{{ռուսերեն գիրք
|автор = Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.)
|часть =
|заглавие = Химическая энциклопедия: в 5 т
|оригинал =
|ссылка =
|ответственный =
|издание =
|место = Москва
|издательство = Советская энциклопедия
|год = 1990
|том = 2
|страницы = 277
|страниц = 671
|серия =
|isbn =
|тираж = 100 000
}}
</ref>
| իոնիզացման էներգիա 1 = 615,4 (6,38)
| իոնիզացման էներգիա 2 =
| իոնիզացման էներգիա 3 =
| ֆազ =
| խտություն = 4,47
| խտություն2 =
| խտություն3 =
| խտություն հջ =
| հալման ջերմաստիճան =1795
| եռման ջերմաստիճան =3 611
| կրիտիկական կետ Կ =
| հալման ջերմունակություն =
| հալման ջերմունակություն2 =
| գոլորշիացման ջերմունակություն =
| խտություն = 4,47
| ջերմունակության = 26,52<ref name="ХЭ">{{ռուսերեն գիրք
|автор = Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.)
|часть =
|заглавие = Химическая энциклопедия: в 5 т
|оригинал =
|ссылка =
|ответственный =
|издание =
|место = Москва
|издательство = Советская энциклопедия
|год = 1990
|том = 2
|страницы = 277
|страниц = 671
|серия =
|isbn =
|тираж = 100 000
}}
</ref>
| ջերմունակություն2 =
| մոլային ծավալ = 19,8
| հագեցած գոլորշի =
| ճնշում հգ 1 =
| ճնշում հգ 10 =
| ճնշում հգ 100 =
| ճնշում հգ 1 k =
| ճնշում հգ 10 k =
| ճնշում հգ 100 k =
| բյուրեղացանցի կառուցվածք = Վեցանկյուն
| բյուրեղացանցի տվյալներ = a=3,647 c=5,731
| c/a հարաբերություն = 1,571
| Դեբայի ջերմաստիճան =<ref>[http://www.qivx.com/ispt/elements/ptw_039.php Иттрий на Integral Scientist Modern Standard Periodic Table]</ref> 280
| մագնիսական կառուցվածք =
| տեսակարար դիմադրություն =
| ջերմահաղորդականություն =(17,2)
| ջերմաստիճանահաղորդականություն =
| ջերմային ընդարձակում =
| ձայնի արագություն =
| Յունգի մոդուլ =
| cAS համար =
| արգելվող գոտի =
| իզոտոպներ =
| իզոտոպներ լրացումներ =
}}
{{Պարբերական համակարգի տարր|align=center|fontsize=100%|number=39}}
'''Իտրիում''' ({{lang-lat|''Yttrium''}}), Y, [[պարբերական համակարգ]]ի 5-րդ պարբերության 3-ր խմբի քիմիական տարր: Կարգահամարը 39 է, ատոմական զանգվածը՝ 88,9059:
Ունի մեկ կայուն իզոտոպ՝ <sup>89</sup>Y: Արհեստական ռադիոակտիվ [[իզոտոպներ]]ից արժեքավոր են <sup>91</sup>Y (T<sub>1/2</sub>=57,5 օր) և <sup>90</sup>Y (T<sub>1/2</sub>= 64,24 ժ):
[[Ատոմ]]ի արտաքին էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը 4d<sup>5</sup>s<sup>2</sup> է: Բազմաիզոտոպային տարր է, բնության մեջ գտնվում է միայն մեկ ստաբիլ իզոտոպը՝ <sup>89</sup>Y:
== Պատմություն ==
[File:Johan Gadolin.jpg|thumb|150px|left|Յոհան Գադոլին]]
[[1794]] թվականին ֆին քիմիկոս Յոհանը իտտերբիտ հանքանյութից օքսիդը, որը նա անվանեց իտրիում: [[1843]] թվականին Կ. Գ. Մոսանդերը ապացուցեց, որ այս օքսիդը իսկապես իտրիումի օքսիդի, էրբիումի և տերբիումի խառնուրդն է, և այդ խառնուրդից առանձնացրեց Y<sub>2</sub>O<sub>3</sub>-ը: Մետաղական իտրիումը, որը պարունակում էր էրբիում, տերբիում և այլ լանթանոիդներ, առաջին անգամ ստացվել է [[1828]] թվականին Վելերոմի<ref> CRC contributors (2007–2008). "Yttrium". In Lide, David R. CRC Handbook of Chemistry and Physics 4. New York: CRC Press. p. 41. ISBN 978-0-8493-0488-0.</ref> կողմից:
== Բնությոն մեջ ==
Իտրիումը լանթանի քիմիական անալոգն է<ref name= {{cite book|url = http://www-d0.fnal.gov/hardware/cal/lvps_info/engineering/elements.pdf|title = The Elements|chapter=Yttrium|author = Hammond, C. R.|accessdate = 2008-08-26|publisher = [[Fermi National Accelerator Laboratory]]|pages = 4–33|format=pdf|archiveurl = http://web.archive.org/web/20080626181434/http://www-d0.fnal.gov/hardware/cal/lvps_info/engineering/elements.pdf |archivedate = June 26, 2008|deadurl=yes|isbn = 0-04-910081-5}}</ref<ref>Greenwood 1997, p. 946</ref>: Այն համարյա միշտ պարունակվում է լանթանոիդների և հանքային խառնուրդների հետ: Ծովում նրա պարունակությունը կազմում է 0,0003 մգ/լ: Իտրիումի գլխավոր հանքանյութերն են քսենոտիմը՝ YPO<sub>4</sub>-ը, գադոլինիտը Y<sub>2</sub>FeBe<sub>2</sub>Si<sub>2</sub>O<sub>10</sub>:
Պարունակությունը [[երկրակեղև]]ում 2,8-10<sup>-3</sup> % է (ըստ կշռի):
===
Իտրիումը առավել տարածված է [[Ճապոնիա]]յում, [[Ավստրալիա]]յում, [[Կանադա]]յում, [[ԱՄՆ]]-ում, [[Հնդկաստան]]ում, [[Բրազիլիա]]յում, [[Մալազիա]]յում<ref>[http://www.amtc.ru/publications/articles/2491/ Иттрий :: Группа AMT&C<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>:
== Ստացում ==
Ստացվում է օքսիդը (Y<sub>2</sub>O<sub>3</sub>) [[մագնեզիում]]ի ներկայությամբ կալ ցիումով վերականգնելիս:
Իտրիումի միացությունները ստացվում են այլ հազվադեպ հանդիպող [[մետաղներ]]ի խառնուրդների էքստրակցիայից և իոնափոխանակմամբ: Մետաղական Y ստանում են իտրիումի անջուր հալոգենիդների վերականգնմամբ [[լիթիում]]ով կամ [[կալցիում]]ով, խառնուրդի հետագա թորմամբ: Իտրիումը նաև հեշտ է ստացվում մեխանիկական մշակման արդյունքում:
== Ֆիզիկական հատկություններ ==
[[File:Xenotímio1.jpeg|thumb|ձախից|200px]]
Իտրիումը բաց մոխրագույն մետաղ է: Գոյություն ունի երկու բյուրեղակա մոդիֆիկացիաների ձևով՝ α-Y և β-Y: Անցման ջերմաստիճանը՝ α↔β 1482 °C<ref> Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.). Химическая энциклопедия: в 5 т. — Москва: Советская энциклопедия, 1990. — Т. 2. — С. 277. — 671 с. — 100 000 экз.</ref>: Հալման ջերմաստիճանը 1528 °C, իսկ եռման ջերմաստիճանը՝ 3320 °C, խտությունը՝ 4472 կգ/մ<sup>3</sup>: Սովորական պայմաններում կայուն է: Իտրիումը հեշտ է ենթարկվում մեխանիկական ձևափոխման:
== Քիմիական հատկություններ ==
[[File:Aperture Grille.jpg|thumb]]
Իտրիումը լանթանի քիմիական անալոգն է: Իտրիումը բաց օդում անկայուն է: Այն թթվածնի հետ շփվելիս պատվում է պաշտպանական թաղանթով: Օդում տաքացնելու դեպքում պատվում է օքսիդ կամ նիտրիդի թաղանթով, որը պաշտպանում է նրան հետագա օքսիդացումից մինչև 1000 °C: 370-425 °C ում իտրիումը պատվում է օքսիդային սև թաղանթով:
Ինտենսիվ օքսիդացումը սկսվում է 750 °C-ում: Իտրիումը բարձր ջերմության պայմաններում փոխազդում է [[հալոգեններ]]ի, ջրածնի, [[ազոտ]]ի, ծծմբի և ֆոսֆորի հետ: Ազատ վիճակում իտրիումի օքսիդի բյուրեղները Y<sub>2</sub>O<sub>3</sub> անգույն են, հիդրոսկոպիկ և օդից կլանում են [[ածխաթթու գազ]]ը: Այն ունի թույլ արտահայտված քիմիական հատկություններ. պրակտիկորեն ջրում չի լուծվում, լուծվում է [[թթուներ]]ում: Իտրիումի հիդրօքսիդը (III) չի լուծվում ջրում, ունի թույլ հատկություններ: Փոխազդում է օդի թթվածնի հետ:
:: <math>\mathsf{Y(OH)_3 + 3CO_2\rightarrow Y_2(CO_3)_3 + 3H_2O}</math>
== Իզոտոպներ ==
Ունի մեկ կայուն իզոտոպ՝ <sup>89</sup>Y: Արհեստական ռադիոակտիվ [[իզոտոպներ]]ից արժեքավոր են <sup>91</sup>Y (T<sub>1/2</sub>=57,5 օր) և <sup>90</sup>Y (T<sub>1/2</sub>= 64,24 ժ): [[Ատոմ]]ի արտաքին էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը 4d<sup>5</sup>s<sup>2</sup> է: Բազմաիզոտոպային տարր է, բնության մեջ գտնվում է միայն մեկ ստաբիլ իզոտոպը՝ <sup>89</sup>Y:
{| class="wikitable center sortable"
|- class="hintergrundfarbe6"
! data-sort-type="number" | Իզոտոպներ !! Կայունություն !! Տրոհման էներգիա ՄէՎ!! Սպին !! Տրոհում !! Հաճախականություն %
|-
|<sup>77</sup>Y || 63 ms|| 11,0 || || K/β<sup>+</sup> = 100 ||
|-
|<sup>79</sup>Y || 14,8 s || 7,1 (K/β<sup>+</sup>), 1,3 (Kp) || (5/2+) || K/β<sup>+</sup> = 100, Kp = ? ||
|-
|<sup>80</sup>Y || 35 s || 9,1 || (3,4,5) || K/β<sup>+</sup> = 100 ||
|-
|<sup>81</sup>Y || 70,4 s || 5,51 || (5/2+) || K/β<sup>+</sup> = 100 ||
|-
|<sup>82</sup>Y || 9,5 s || 7,82 || 1+ || K/β<sup>+</sup> = 100 ||
|-
|<sup>83</sup>Y || 7,08 min || 4,47 || (9/2+) || K/β<sup>+</sup> = 100 ||
|-
|<sup>83m1</sup>Y || 2,85 min || 4,532 (K/β<sup>+</sup>), 0,062 (IT) || (3/2−) || K/β<sup>+</sup> = 60, IT = 40 ||
|-
|<sup>84</sup>Y || 4,6 s || 6,49 || 1+ || K/β<sup>+</sup> = 100 ||
|-
|<sup>84m1</sup>Y || 39,5 min || 6,49 || (5−) || K/β<sup>+</sup> = 100 ||
|-
|<sup>85</sup>Y || 2,68 h || 3,25 || (1/2) - || K/β<sup>+</sup> = 100 ||
|-
|<sup>85m1</sup>Y || 4,86 h || 3,27 (K/β<sup>+</sup>), 0,02 (IT) || 9/2+ || K/β<sup>+</sup> = 100, IT < 2 × 10<sup>−3</sup> ||
|-
|<sup>86</sup>Y || 14,74 h || 5,24 || 4− || K/β<sup>+</sup> = 100 ||
|-
|<sup>86m1</sup>Y || 48 min || 0,218 (IT), 5,458 (K/β<sup>+</sup>) || (8+) || IT = 99,31, K/β<sup>+</sup> = 0,69 ||
|-
|<sup>87</sup>Y || 79,8 h || 1,862 || 1/2− || K/β<sup>+</sup> = 100 ||
|-
|<sup>87m1</sup>Y || 13,37 h || 0,381 (IT), 2,243 (K/β<sup>+</sup>) || 9/2+ || IT = 98,43, K/β<sup>+</sup> = 1,57 ||
|-
|<sup>88</sup>Y || 106,65 d || 3,623 || 4− || K/β<sup>+</sup> = 100 ||
|-
|<sup>88m1</sup>Y || 13,9 ms || || (8) + || IT = 100 ||
|-
|'''<sup>89</sup>Y''' || stabil || || 1/2− || || 100
|-
|<sup>89m1</sup>Y || 16,06 s || 0,909 || 9/2+ || IT = 100 ||
|-
|<sup>90</sup>Y || 64,00 h || 2,282 || 2− || β<sup>−</sup> = 100 ||
|-
|<sup>90m1</sup>Y || 3,19 h || 0,682 (IT), 2,964 (β<sup>−</sup>) || 7+ || IT = 99,9982, β<sup>−</sup> = 0,0018 ||
|-
|<sup>91</sup>Y || 58,51 d || || 1/2− || β<sup>−</sup> = 100 ||
|-
|<sup>91m1</sup>Y || 49,71 min || || 9/2+ || IT = 100, β<sup>−</sup> < 1,5 ||
|-
|<sup>92</sup>Y || 3,54 h || 3,639 || 2− || β<sup>−</sup> = 100 ||
|-
|<sup>93</sup>Y || 10,18 h || 2,893 || 1/2− || β<sup>−</sup> = 100 ||
|-
|<sup>93m1</sup>Y || 0,82 s || 0,759 || 7/2+ || IT = 100 ||
|-
|<sup>94</sup>Y || 18,7 min || 4,919 || 2− || β<sup>−</sup> = 100 ||
|-
|<sup>95</sup>Y || 10,3 min || 4,420 || 1/2− || β<sup>−</sup> = 100 ||
|-
|<sup>96</sup>Y || 5,34 s || 7,087 || 0− || β<sup>−</sup> = 100 ||
|-
|<sup>96m1</sup>Y || 9,6 s || 7,087 || (8+) || β<sup>−</sup> ≈ 100 ||
|-
|<sup>97</sup>Y || 3,75 s || 6,688 (β<sup>−</sup>), 1,108 (β<sup>−</sup>n) || (1/2−) || β<sup>−</sup> = 100, β<sup>−</sup>n = 0,055 ||
|-
|<sup>97m1</sup>Y || 1,17 s || 7,356 (β<sup>−</sup>), 0,668 (IT), 1,776 (β<sup>−</sup>n) || 9/2+ || β<sup>−</sup>>99,3, IT<0,7, β<sup>−</sup>n<0,08 ||
|-
|<sup>97m2</sup>Y || 142 ms || 3,523 (IT), 10,211 (β<sup>−</sup>) || 27/2− || IT>80, β<sup>−</sup><20 ||
|-
|<sup>98</sup>Y || 0,584 s || 8,830 (β<sup>−</sup>), 2,443 (β<sup>−</sup>n) || 0− || β<sup>−</sup> = 100, β<sup>−</sup>n = 0,33 ||
|-
|<sup>98m1</sup>Y || 2 s || 8,830 (β<sup>−</sup>), 0,0 (IT), 2,443 (β<sup>−</sup>n) || 4, 5 || β<sup>−</sup> = 90, IT<20, β<sup>−</sup> = 3,4 ||
|-
|<sup>99</sup>Y || 1,470 s || 7,567 (β<sup>−</sup>), 2,990 (β<sup>−</sup>n) || 5/2+ || β<sup>−</sup> = 100, β<sup>−</sup>n = 1,9 ||
|-
|<sup>100</sup>Y || 0,735 s || 9,31 (β<sup>−</sup>), 2,40 (β<sup>−</sup>n) || 1−,2− || β<sup>−</sup> = 100, β<sup>−</sup>n = 0,92 ||
|-
|<sup>100m1</sup>Y || 0,94 s || 9,31 (β<sup>−</sup>) || 3, 4, 5 || β<sup>−</sup> = 100 ||
|-
|<sup>101</sup>Y || 0,45 s || 8,55 (β<sup>−</sup>), 3,62 (β<sup>−</sup>n) || 5/2+ || β<sup>−</sup> = 100, β<sup>−</sup>n = 1,94 ||
|-
|<sup>102</sup>Y || 0,36 s || 9,85 (β<sup>−</sup>) || low || β<sup>−</sup> = 100 ||
|-
|<sup>102m1</sup>Y || 0,3 s || 9,85 (β<sup>−</sup>) || high || β<sup>−</sup> = 100 ||
|-
|<sup>103</sup>Y || 0,23 s || 9,6 (β<sup>−</sup>), 4,9 (β<sup>−</sup>n) || 5/2+ || β<sup>−</sup> = 100, β<sup>−</sup>n = 8 ||
|-
|<sup>104</sup>Y || || 11,8 (β<sup>−</sup>) || || β<sup>−</sup> = 100 ||
|}
== Կիրառություն ==
[[File:Yag-rod.jpg|thumb]]
Իտրիումը համարվում է մի մետաղ, որը օժտված է յուրահատուկ հատկություններով, որոնք էլ պատճառ են հանդիսանում նրա լայն կիրառությանը: Չլեգիրացված մաքուր իտրիումի առաձգականության ուժը 300 ՄՊա է: Այս մետաղը և իր խառնուրդները մեծ կիրառություն ունեն ավիացիոն բնագավառում, ատոմային տեխնիկայում, մեքենաշինության մեջ:
Շատ կարևոր հանգամանք է այն, որ իտիումը և նրա որոշ խառնուրդներ չեն փոխազդում հալված ուրանի և [[պլուտոնիում]]ի հետ: Դա թույլ է տալիս օգտագործել նրանց միջուկային հրթիռային շարժիչներում: Իտրիումի քրոմիտը բարձր ջերմաստիճանային դիմադողականություն ունեցող մարտկոցների լավագույն մատերիալն է, որը հնաավորություն է տալիս շահագործել օքսիդային միջավայրում:
Իտրիումի օքսիդը չափազանց հրակայուն է, կարծրանում է ջերմաստիճանի բարձրացման հետ (900-1000 °C): Իտրիումի օքսիդը մեծ դեր է խաղում ուրանի ձուլման ժամանակ: Իտիում կարևոր միացություններից մեկը համարվում է նրա տելուրիդը, ունի քիչ խտություն, հալման բարձր [[ջերմաստիճան]], և կարծրություն:
Իտրիումի բերիլիդը համարվում է լավագույն աէրոտիեզերկան տեխնիկայի մատերիալներից մեկը, և հալվելով 1920 °C –ում, սկսվում է օքսիդանալ 1670 °C –ում: Այս նյութի տեսակարար ուժը բավականին բարձր է, ոը թույլ է տալիս պատրաստել ֆանտաստիկ ամրությամբ և կարծրությամբ մատերիալներ:
[[Ալյումին]]ի և [[իտրիում]]ի համաձուլվածը 7,5 %-ով բարձրացնում է նրանից պատրաստված մալուխների էլեկտրոհաղորդականությունը: Իտրիումը օժտված է մեծ ամրությամբ և հալման բարձր ջերմաստիճանով, այդ պատճառով զգալի մրցակցության մեջ է մտնում [[տիտան]]ի հետ, նրա կիրառման ցանկացած բնագավառում: Իտրիումի տետրաբորիդը կիրառություն է գտել ատոմային ռեակտորների վերահսկման բնագավառում (ջրածնի և հելիում գազի շատ թույլ արտանետումներով է պայմանավորված):
Իտրիումի օրթոնիտրատը սինթեզվում և օգտագործվում է ռենտգենային բնագավառում ծածկույթների պատրաստման համար:
== Իտրիումի գներ ==
Մաքուր իտրիումի 99-99,9 % միջինում 1 կգ կազմում է 115-185 ԱՄՆ դոլլար:
== Տես նաև ==
* [[Պարբերական աղյուսակ]]
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
== Գրականություն ==
* <!-- Da -->{{cite book
|last = Daane
|first = A. H.
|title = The Encyclopedia of the Chemical Elements
|publisher = Reinhold Book Corporation
|location = New York
|date = 1968
|editor = Hampel, Clifford A.
|chapter = Yttrium
|pages = 810–821
|lccn = 68029938
|oclc = 449569
|ref = Daane1968}}
* <!-- Em -->{{cite book
|title = Nature's Building Blocks: An A–Z Guide to the Elements
|last = Emsley
|first=John
|author-link=John Emsley
|publisher = Oxford University Press
|date = 2001
|location = Oxford, England, UK
|isbn = 0-19-850340-7
|chapter = Yttrium
|pages=495–498
|ref = Emsley2001
}}
* <!-- Ga -->{{cite journal
|first= Johan
|last = Gadolin
|authorlink = Johan Gadolin
|title = Undersökning af en svart tung Stenart ifrån Ytterby Stenbrott i Roslagen
|journal = Kongl. Vetenskaps Academiens Nya Handlingar
|volume = 15
|date= 1794
|pages= 137–155
|ref = Gadolin1794
}}
* <!-- Gr -->{{cite book
|last = Greenwood
|first = N. N.
|author2=Earnshaw, A.
|title = Chemistry of the Elements
|edition = 2nd
|publisher = Butterworth-Heinemann
|location = Oxford
|year = 1997
|isbn = 0-7506-3365-4
|ref = CITEREFGreenwood1997
}}
*{{cite book|ref=Gupta|chapter=Ch. 1.7.10 Phosphors|url = http://web.archive.org/web/20120623013009/http://vector.umd.edu/links_files/Extractive%20Metallurgy%20of%20Rare%20Earths%20(Gupta).pdf|title = Extractive metallurgy of rare earths|last1= Gupta|first1 = C. K.|last2= Krishnamurthy|first2= N.|publisher=CRC Press|date = 2005|isbn=0-415-33340-7}}
* <!-- Sw -->{{cite book
|title = Guide to the Elements
|edition = Revised
|first = Albert
|last = Stwertka
|publisher = Oxford University Press
|date = 1998
|chapter = Yttrium
|pages = 115–116
|isbn = 0-19-508083-1
|ref = Stwertka1998
}}
* <!-- Va -->{{cite web
|last = van der Krogt
|first = Peter
|title = 39 Yttrium
|url = http://elements.vanderkrogt.net/element.php?sym=Y
|date = 2005-05-05
|accessdate = 2008-08-06
|work = Elementymology & Elements Multidict
|ref = Krogt
}}
== Արտաքին հղումներ ==
* [http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Y/key.html Իտրիումը Webelements-ում]
* [http://n-t.ru/ri/ps/pb039.htm Իտրիումը քիմիական տարրերի հայտնտի գրադարանում]
{{Փոքր պարբերական աղյուսակ}}
{{
[[Կատեգորիա:Անցումային մետաղներ]]
| |||