Վիքիպեդիա

«Աֆազիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ մանր-մունր, փոխարինվեց: ս ։ → ս։, : → ։ (18), → (23)
No edit summary
Տող 1.
'''Աֆազիա''' , ( {{lang-el|ἀ φάσις}}, ἀ-- ժխտող մասնիկ , φάσις - ասույթ) , խոսելու ընդունակության լրիվ կամ մասնակի կորուստ , որը հետևանք է [[գլխուղեղ]]ի կեղևի որոշակի բաժինների ախտահարման ։հետևանք է։ Աֆազիայի դեպում [[հնչյուն]]ների արտասանության ընդունակությունը պահպանվում է , քանի որ լեզուն , շրթունքները և ձայնալարերը նորմալ են լինում ։լինում։ Հիվանդները կարողանում են նաև ընկալել հնչյունները , բայց խոսակցին չեն հասկանում , քանի որ բառերը նրանց համար անհասկանալի ազդանշաններ են ։
 
== Տեսակները ==
 
Աֆազիայի տեսակներն են՝
 
* շարժողական (խանգարված են լինում արտահայտչական [[խոսք]]ը, նրա քերականական կառուցվածքը, հատկապես կամածին ու ինքնաբեր խոսքը)
* զգայական ( հատկապես խանգարված է լինում [[ընկալում]]ն ու հասկացումը)
* ամնեստիկ (առարկաների անունների մոռացում)
 
== Պ. Բրոկայի և Կ. Վերնիկեի աֆազիաները ==
Դեռևս [[1861]] թ. ֆրանսիացի գիտնական Պ. Բրոկան ցույց տվեց , որ կեղևի որոշակի բաժնի վնասումը միշտ հանգեցնում է աֆազիայի , այսինքն [[խոսք]]ի խանգարման ։խանգարման։ Այդ բաժինը գտնվում է գլխուղեղի ճակատային բաժնի հետևի մասում և այժմ կոչվում է '''Բրոկայի կենտրոն'''։ Պ. Բրոկան պարզեց նաև, որ եթե [[ուղեղ]]ի ձախ կիսագնդնում այդ բաժնի ախտահարումը առաջ է բերում աֆազիա, ապա աջ կիսագնդի սիմետրիկ բաժինը վնասելուց՝ խոսքի հիվանդագին խանգարումներ առաջ չեն գալիս։ Անցած հարյուրից ավելի տարիների ընթացքում Պ. Բրոկայի հայտնագործությունները բազմիցս հաստատվել են և այլևս կասկած չեն հարուցում։ Մասնագետները պարզել են , որ աֆազիայի բոլոր դեպքերի գրեթե 90 % ձախ կիսագնդում տեղորոշված խոսքային կենտրոնների ախտահարման հետևանքն է ։է։ Բրոկայի կենտրոնը սահմանակից է և սերտ կապի մեջ է գտնվում շարժողական կեղևի այն բաժնի հետ, որը կառավարում է դեմքի [[մկան]]ների , [[Լեզու (օրգան)|լեզ]]վի , ծնոտների և կոկորդի աշխատանքը։▼
 
1874թ1874 թ. գերմանացի հետազոտող Կ. Վերնիկեն նկարագրեց աֆազիայի մեկ այլ տեսակ, որն արդեն պայմանավորված է գլխուղեղի կեղևի քունքային մասում տեղորոշված մի բաժնի ախտահարմամբ , որն անվանում են '''Վերնիկեի կենտրոն''' ։ Այդ կենտրոնն ընկած է առաջնային լսողական բաժնի, այսպես կոչված՝ անկյունային գալարի միջև։ Հետագայում պարզվեց, որ Բրոկայի և Վերնիկեի կենտրոնները կապված են նյարդաթելերի մի խրձով, որն անվանում են '''աղեղանման ուղի'''։▼
▲Դեռևս [[1861]] թ. ֆրանսիացի գիտնական Պ. Բրոկան ցույց տվեց , որ կեղևի որոշակի բաժնի վնասումը միշտ հանգեցնում է աֆազիայի , այսինքն [[խոսք]]ի խանգարման ։ Այդ բաժինը գտնվում է գլխուղեղի ճակատային բաժնի հետևի մասում և այժմ կոչվում է '''Բրոկայի կենտրոն'''։ Պ.Բրոկան պարզեց նաև, որ եթե [[ուղեղ]]ի ձախ կիսագնդնում այդ բաժնի ախտահարումը առաջ է բերում աֆազիա, ապա աջ կիսագնդի սիմետրիկ բաժինը վնասելուց՝ խոսքի հիվանդագին խանգարումներ առաջ չեն գալիս։ Անցած հարյուրից ավելի տարիների ընթացքում Պ. Բրոկայի հայտնագործությունները բազմիցս հաստատվել են և այլևս կասկած չեն հարուցում։ Մասնագետները պարզել են , որ աֆազիայի բոլոր դեպքերի գրեթե 90 % ձախ կիսագնդում տեղորոշված խոսքային կենտրոնների ախտահարման հետևանքն է ։ Բրոկայի կենտրոնը սահմանակից է և սերտ կապի մեջ է գտնվում շարժողական կեղևի այն բաժնի հետ, որը կառավարում է դեմքի [[մկան]]ների , [[Լեզու (օրգան)|լեզ]]վի , ծնոտների և կոկորդի աշխատանքը։
 
▲1874թ. գերմանացի հետազոտող Կ. Վերնիկեն նկարագրեց աֆազիայի մեկ այլ տեսակ, որն արդեն պայմանավորված է գլխուղեղի կեղևի քունքային մասում տեղորոշված մի բաժնի ախտահարմամբ , որն անվանում են '''Վերնիկեի կենտրոն''' ։ Այդ կենտրոնն ընկած է առաջնային լսողական բաժնի, այսպես կոչված՝ անկյունային գալարի միջև։ Հետագայում պարզվեց, որ Բրոկայի և Վերնիկեի կենտրոնները կապված են նյարդաթելերի մի խրձով, որն անվանում են '''աղեղանման ուղի'''։
Ինչպես Բրոկայի, այնպես էլ Վերնիկեի կենտրոնների ախտահարումը հանգեցնում են աֆազիայի, բայց դրանք խոսքի խանգարման տարբեր տեսակներ են։
Բրոկայի աֆազիայի դեպքում մարդը դժվարանում է խոսել, առաջ են գալիս արտասանության սխալներ, խոսքի ընթացքը դանդաղում է։ Տրված հարցերին հիվանդը իմաստալից պատասխաններ է տալիս, բայց այդ պատասխանները հազվադեպ են տրվում քերականորեն ճիշտ կառուցված նախադասությունների ձևով։ Լուրջ դժվարություններ են առաջ գալիս բայերը խոնարհելիս, կապող բառերն օգտագործելիս և քերականական բարդ կառուցվածքներ ստեղծելիս։ Խոսքը հեռագրական ոճ է ստանում, որը դրսևորվում է և՛ գրավոր, և՛ բանավոր խոսքում։
 
Վերնիկեի աֆազիայի դեպքում հակառակ պատկերն է դիտվում. հնչյունական և նույնիսկ քերականական տեսակետից խոսքը նորմալ է, բայց ունի իմաստային խանգարումներ։Բառակապակցություններըխանգարումներ։ Բառակապակցությունները հեշտությամբ են ստեղծվում և ունենում են ճիշտ վերջավորություններ, նախադասությունները ձևականորեն ճիշտ են, բայց նրանցում հանդիպում են անիմաստ վանկեր ու բառեր, իսկ շատ բառեր էլ՝ տեղին չեն օգտագործվում։ Երբեմն ստեղծվում են ձևականորեն ճիշտ, բայց անիմաստ նախադասություններ։
 
== Տես նաև ==
 
* [[Խոսք]]
 
* [[Խոսք#Խոսքի խանգարում|Խոսքի խանգարում]]
 
== Աղբյուրներ ==
* {{cite book|author=Նալչաջյան Ա. Ա.|title=Հոգեբանական բառարան||location=Երևան||edition=Լույս||year=1984 թ.|page=240 էջ}}
 
* {{cite book|author=Նալչաջյան Ա․ Ա․|title=Ընդհանուր հոգեբանության հիմունքներ||location=Երևան||edition=«Լույս»||year=1991 |page=512 }} ISBN 5-545-00785-7
 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Աֆազիա» էջից