«Ճարպ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Ճարպերը''' կենդանական և բուսական [[հյուսվածք]]ների բաղադրիչներ են:են։ Կազմված են հիմնականում [[գլիցերին]]ի և տարբեր [[ճարպաթթուներ]]ի միացություններից` [[գլիցերիդներ]]ից:ից։ Պարունակում են կենսաբանորեն ակտիվ ֆոսֆատիդներ, ստերիններ և որոշ [[վիտամին]]ներ:ներ։

Ճարպերը սննդի անհրաժեշտ և առավել [[կալորիա]]կան բաղադրամասեր են և [[օրգանիզմ]]ի էներգիայի աղբյուր:աղբյուր։ Դրանք նպաստում են սննդի մեջ օգտագործվող այլ մթերքների ավելի լավ ու լիարժեք յուրացմանը, հաճելի համ ու բուրմունք են տալիս մթերքներին: մթերքներին։

Ճարպերի նկատմամբ մարդու պահանջը կազմում է օրական 1-1,5 գ՝ 1 կգ զանգվածի հաշվով (օրինակ՝ 70 կգ զանգվածով մարդու համար այն կազմում է օրական 70-105 գ):։

Ճարպերի կառուցվածքը հաստատվել է ֆրանսիացի քիմիկաոսներ Է. Շևրելի և Մ. Բերտլոյի կողմից: կողմից։

[[19-րդ դար]]ի սկզբին Շևրելը հաստատել է, որ ճարպերը հիմքի առկայությամբ ջրի հետ տաքացնելիս ճեղքվում են՝ առաջացնելով [[գլիցերին]] և [[ճարպաթթուներ]]:։ Կենդանական և բուսական ճարպերը մշակելով, նա նկատեց, որ ճարպերի օճառացման ժամանակ առաջացած նյութերի կշիռը, մոտ 5 %-ով գերազանցում է ելանյութային ճարպի կշռին:կշռին։ Ընդ որում [[Ածխածին|ածխածնի]] կշիռը մնում է անփոփոխ, իսկ [[Թթվածին|թթվածնի]] և [[Ջրածին|ջրածնի]] կշռային քանակությունները մեծանում են այն նույն հարաբերությամբ, ինչ հարաբերութթյամբ որ նրանք պարունակվում են ջրի մեջ:մեջ։ Այստեղից Շևրելը ենթադրեց, որ ճարպերի օճառացման ժամանակ տեղի է ունենում ջրի միացում: միացում։

Շևրելը ճարպերը ճարպերը ճեղքելով ստացավ 3 [[թթուներ]], որոնցից երկուսը՝ [[ստեարինաթթու]] և [[մարգարինաթթու]], պինդ թթուներ են, իսկ մյուսը՝ օլեինաթթու, որն էլ հեղուկ ճարպ է:է։

Որոշ ճարպերում (օրինակ, [[կարագ]]ի մեջ), բացի նշված 3 թթուներից, Շևրելը գտավ նաև ուրիշ թթուներ՝ այսպես, նա հայտնագործեց [[կարագաթթու]]ն, [[կապրոնաթթու]]ն և [[կապրինաթթու]]ն:ն։ Շևրելի հայտնաբերած մարգարինաթթուն դա ստերինաթթվի և պալմիտինաթթվի խառնուրդ է:է։

[[1854]] թվականին Բերտլոն առաջին անգամ ճարպերը սինթեզեց, նա զոդված խողովակներում գլիցերինը տաքացրեց թթուների հետ:հետ։

որտեղ՝ R ¹, R² և R³ ճարպերի ածխաջրածնային ռադիկալներն են:են։ Ածխաջրածնային ռադիկալները հիմնականում տարբեր են լինում:լինում։ Օրինակ՝ կովի կաթից ստացված կարագի հիմնական բաղադրամասը բութանաթթվից, պալմիտինաթթվից և ստարինաթթվից առաջացած ճարպն է:է։

Բնական ճարպերը կազմում կան հագեցած (սահմանայի) [[կարբոնաթթուներ]]ի (պալմիտինաթթու՝ C₁₅H₃₁COOH, ստեարինաթթու՝ C₁₇H3₅COOH և այլն) և չհագեցած կարբոնաթթուների (օլիենաթթու` C<sub>17</sub>H<sub>33</sub>COOH, լինոլաթթու` C₁₇H₃₁COOH, լինոլեինաթթու` C₁₅H₂₉COOH և այլ) մնացորդներ:մնացորդներ։

Բոլոր ճարպերը հիդրոֆոբ նյութեր են ջրից թեթև և ջրում չեն լուծվում, լավ լուծվւմ են օրգանական լուծիչներում՝ [[էթանոլ]]ում (5-10 %)<ref>''Йоффе, Д. В.'' [http://www.chemport.ru/chemical_encyclopedia_article_1271.html Жиры] // Химическая энциклопедия. — : Советская энциклопедия, 1990 — С. 155—157]</ref>, [[բենզին]]ում:ում։

'''Հագեցած.'''<br />

*''[[Ալկաններ]]'':։

''[[Ալկեններ]]'':։

''[[ալկադիեններ]]'':։

Կենդանական ճարպերը, որպես կանոն, պինդ նյութեր են՝ համեմատաբար ցածր հալման ջերմաստիճանով:ջերմաստիճանով։ Պինդ ճարպերը գերակշռում են հագեցած կարբոնաթթուների մնացորդներում:մնացորդներում։

Կենդանական ծագման ճարպերից բարձր սննդային արժեք ունի [[կարագ]]ը:ը։ Կենդանական են նաև [[խոզ]]ի, [[Տավարի միս|տավար]]ի, [[ոչխար]]ի, [[սագ]]ի ճարպերը:ճարպերը։ Դրանց յուրացվելիությունը կախված է հալման ջերմաստիճանից:ջերմաստիճանից։ Դժվարահալ ճարպերը (խոզի, տավարի, ոչխարի), որոնց հալման ջերմաստիճանը 37օC-ից բարձր է, յուրացվում են ավելի վատ, քան [[կարագ]]ը, [[Բադեր|բադի]] ու սագի ճարպերը և [[ձեթ]]երը (պնդացման ջերմաստիճանը 37օC-ից ցածր է):։

Բուսական ճարպերը՝ յուղերը, հեղուկներ են:են։ Բուսական յուղերը հիմնականում պարունակվում են չհագեցած կարբոնաթթուների մնացորդներ:մնացորդներ։

Բուսական ծագման ճարպերը հարուստ են անփոխարինելի ճարպաթթուներով, [[վիտամին E]]-ով, ֆոսֆատիդներով և հեշտ են յուրացվում: յուրացվում։

Ճարպերն ունեն էներգետիկ նշանակություն, 1 գ ճարպի քայքայումից անջատվում է 9 կկալ [[էներգիա]]:։ Նրանց ֆունկցիան հիմնականում պայմանավորված է չեզոք ճարպերով, որոնց քանակն առողջ չափահաս մարդու օրգանիզմում կազմում է մարմնի զանգվածի 16-23%-ը:ը։ Ճարպերի ընդհանուր քանակի 10-12 կգ-ից միայն 2 կգ-ն է կազմում կոնստիտուցիոնալ ճարպը, իսկ մյոաը կուտակված է ադիպոցիտներում:ադիպոցիտներում։ Այն կարող է տալ մոտ 9000 կկալ էներգիա և քաղցի դեպքում ապահովել մարդու կենսունակությունը 40 օրվա ընթացքում (օրը 2200 կկալ):։

Ճարպերը [[ածխաջրեր]]ի և [[սպիտակուցներ]]ի հետ մեկտեղ պարունակվում են բուսական և կենդանական բոլոր օրգանիզմներում և մեր սննդի հիմնական մասն են կազմում:կազմում։ Դրանք գլիցերինի էսթերների խառնուրդ են և հալման և եռման հստակ ջերմաստիճաններ չունեն:չունեն։ Նրանց խտությունը տատանվում է 0,9-0,95 գ/սմ³ սահմաններում:սահմաններում։

Որքան շատ չհագեցած ճարպաթթուներ են պարունակվում ճարպերում, այնքան նրանց հալման ջերմաստիճանը ցածր է<ref>под ред. А. С. Егорова — Репетитор по химии, 2009. — С.642</ref>:։

Ըստ կանոնական անվանակարգի անվանում են գլիցերիդներ, անվանակարգը կարդալու համար համապատասխանն անվան ավելացնում են «իդ» վերջածանցը:վերջածանցը։

Ճարպերին հատուկ են [[հիդրոլիզ]]ի դարձելի ռեակցիաները, որը կատալիզվում է հանքային թթուներով:թթուներով։ Տեխնիկայում հիդրոլիզի ռեակցիան օգտագործվում է ճարպերից գլիցերին, կարբոնաթթուներ և [[օճառ]]ներ ստանալու համար:համար։ Գլիցերինն ու ճարպաթթուները ստանում են՝ ճնշման պայմաններում ճարպը ջրի հետ տաքացնելիս

Ալկալիների կամ [[ալկալիական մետաղներ]]ի [[կարբոնատներ]]ի մասնակցությամբ ընթացող հիդրոլիզն անդարձելի է:է։ Հիդրոլիզի արգասիքն այս դեպքում օճառն է՝ բարձր կարգի կարբոնաթթուների նատրիումական կամ կալիումական աղերը.

Նատրիումական աղերը պինդ օճառներ են, կալիումականը՝ հեղուկ:հեղուկ։ Ճարպերի հիմնային հիդրոլիզի ռեակցիան անվանում են նաև ''օճառացում'':։ Գոյացած օճառն անջատելու համար լուծույթին ավոելացնում են [[նատրիումի քլորիդ]], հեղուկի մակերեսին օճառն առանձնանում է թանձր շերտի ձևով, որից էլ պատրաստում են տնտեսական օճառի հիմնական տեսակները: տեսակները։

Չհագեցած թթուների մնացորդները պարունակող ճարպերը կրկնակի կապի տեղում ենթարկվում են օքսիդացման, ինչով էլ պայմանավորված է դրանց կծվելը, տհաճ հոտն ու համը օդում երկար մնալիս:մնալիս։

Ճաարպերի [[հիդրոգենացում]]ը կայանում է չհագեցած թթուների հեղուկ գլիցերիդներին ջրածին միացնելու միջոցով դրանք հագեցած թթուների պինդ գլիցերիդների փոխարկման մեջ:մեջ։ [[Ջրածին]]ը միացվում է հեշտությամբ՝ ճնշման տակ և մի շարք [[կատալիզատորներ]]ի ներկայությամբ:ներկայությամբ։ Ճարպերի հիդրոգենացման համար ավտոկլավում գտնվող տաքացած բուսայուղի միջով, որին սուսպենզված է կատալիզատոր, բաց են թողնում ջրածին:ջրածին։ Ստացված զանգվածը կատալիզատորից անջատելու համար ֆիլտրում են տաք վիճակում պաստառով և լցնում տակառների մեջ, որտեղ և սառչելով պնդանում են:են։ Այս զանգվածը կոչվում է ''սալոմաս'':։

Ճարպերի հիդրոգենացման տեխնոլոգիական եղանակը առաջին անգամ մշակել է Ս. Ա. Ֆոկինը ([[1865]]-[[1917]]): ։

Համակցված (բուսական և կենդանական) ճարպերից են [[մարգարին]]ի տարբեր տեսակները, որոնց յուրացվելիությունը մոտ է կարագին:կարագին։ Ճարպի ոչ բավարար քանակություն պարունակող սնունդը քիչ սննդարար (ցածր [[կալորիա]]կան) է, իսկ չափից ավելի ճարպ պարունակող սնունդը դժվարամարս է, ինչը և կարող է հանգեցնել ճարպակալման:ճարպակալման։

Ունեն կարևոր կառուցվածքային նշանակություն, համարվում են [[կենսաբանական թաղանթներ]]ի կառուցվածքային տարր:տարր։ Այս ֆունկցիան առաջին հերթին իրականացնում են ֆոսֆոլիպիդներ, որոնք գլիցերոլի և ճարպաթթուների բարդ եթերներ են:են։ Դրանք ուժեղ ամֆիֆիլներ են և կարող են առաջացնել բջջային թաղանթների երկշերտը:երկշերտը։ Բջջային թաղանթները, ինչպես ասում են, իրենցից ներկայացնում են դինամիկ ֆոսֆոլիպիդային «լճեր», «սպիտակուցային կղզիներով», որոնք տեղաշարժվում են այս լճերում: լճերում։

[[Ֆոսֆոլիպիդներ]]ը հարևան [[բջիջներ]]ի կամ լիպոպրոտեինային մասնիկների հետ կարող են ենթարկվել լատերալ [[դիֆուզիա]]յի անցնելով մի [[մեմբրան]]ից մյուսը:մյուսը։ Բոլոր թաղանթներում ֆոսֆոլիպիդներին ուղեկցում է խոլեստերինը՝ հանդես գյպով որպես ստաբիլիզատոր:ստաբիլիզատոր։ Այսպիսով ֆոսֆոլիպիդները խոլեստերինի և մեմբրանային սպիտակուցների հետ կատարում են կարևոր բարիերային ֆունկցիա և կարգավորում են զանազան նյութերի ակտիվ տեղափոխումը:տեղափոխումը։

Սննդային ճարպերը կազմված են գլիցերինի եթերներից և բարձրագույն ճարպաթթուներից։ Գլիցերինի քանակը ճարպում չի գերազանցում 10 %-ը, ուստի ճարպերի հատկություններն առաջին հերթին պայմանավորված են ճարպաթթուներով:ճարպաթթուներով։ Ստամոքս-աղիքային տրակտում ճարպերի նորմալ քանակի ներմուծման դեպքում օրգանիզմում ներծծվում է նրա մոտ 95%-ը:ը։

Տարիքի հետ խուրհուրդ է տրվում պակասեցնել ճարպերի օգտագործումը:օգտագործումը։ Գերադասելի է, որ օրգանիզմ մտնող ճարպերի 70 %-ը լինի կենդանական, իսկ 30 %-ը՝ բուսական ծագման: ծագման։

Ճարպերը հսկայական նշանակություն ունեն որպես սննդանյութեր:սննդանյութեր։ Իրենց ջերմունակության շնորհիվ սննդանյութերի մեջ նրանք գրավում են առաջին տեղը՝ մեկ գրամ ճարպը այրելիս առաջանում է 9300 կկալ ջերմություն:ջերմություն։ Ճարպերը օճառի և գիցերինի ստացման հիմնական ելանյութերն են:են։

*Սննդի արդյունաբերությունում (մասնավորապես [[հրուշակեղեն]]ի):։

*Արտադրություն օճառ և կոսմետիկ ապրանքների արտադրությունում:արտադրությունում։

* Քսուկների արտադրությունում:արտադրությունում։

* [[Լիպիդ|Լիպիդներ]]ներ

* ''Тютюнников, Б. Н.'' Химия жиров / Б. Н. Тютюнников, З. И. Бухштаб, Ф. Ф. Гладкий и др. — 3-е изд., перераб. и доп. — :։ Колос, 1992. — 448 с.

* ''Беззубов, Л. П.'' Химия жиров / Л. П. Беззубов. — 3-е изд.:։ Пищевая промышленность, 1975. — 280 с.

* ''Щербаков, В. Г.'' Химия и биохимия переработки масличных семян / В. Г. Щербаков. — :։ Пищевая промышленность, 1977. — 180 с.

* ''Евстигнеева Р. П.'' Химия липидов / Р. П. Евстигнеева, Е. Н. Звонкова, Г. А. Серебренникова, В. И. Швец. — :։ Химия, 1983. — 296 с., ил.