«Բերանի խոռոչ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Բերանի խոռոչ''', [[Մարսողական ուղի|մարսողական ուղու]] սկզբնական բաժին, որտեղ տեղի է ունենում սննդի մեխանիկական և սկսվում առաջնային քիմիական մշակումը:մշակումը։ Բերանի բացվածքը սահմանափակում են վերին և ստորին [[շրթունքներ|շրթունքները]]ը, որոնց հաստության մեջ տեղադրված է [[բերանի բոլորաձև մկան]]ը:ը։ Վերջինիս կծկումների շնորհիվ բացվածքը փակվում և բացվում է:է։ Շրթունքների կարմիր երիզը վերածվում է բերանի խոռոչի [[լորձաթաղանթ|լորձաթաղանթի]]:ի։

Բերանի խոռոչը կազմված է նախադռնից և բուն խոռոչից:խոռոչից։ Նախադուռը ճեղքանման տարածություն է՝ տեղադրված [[այտեր]]ի ու [[շրթունքներ]]ի միջև՝ դրսից, և ատամների ու [[լնդեր]]ի միջև՝ ներսից:ներսից։ Բուն խոռոչը տարածվում է ատամներից մինչև [[ըմպան]]ի մուտքը:մուտքը։

Վերևից այդ խոռոչը սահմանափակվում է [[քիմք]]ով, որը կազմված է 2 մասից, առաջայինը կազմավորված է [[վերին ծնոտ]]ի և [[քմոսկր]]ի ելուստներով և կոչվում է [[կարծր քիմք]], իսկ հետինը՝ փափուկ քիմքը՝ մկաններով և պինդ թելքավոր (ֆիբրոզ) հյուսվածքով:հյուսվածքով։ Քիմքն ամբողջությամբ պատված է լորձաթաղանթով:լորձաթաղանթով։ Փափուկ քիմքի հետին եզրն ազատ կախված է դեպի ցած և միջին մասում ունի ցցվածք՝ լեզվակ:լեզվակ։ Քիմքը բերանի խոռոչը բաժանում է քթի խոռոչից:խոռոչից։ Կողքերից փափուկ քիմքը վերածվում է աղեղների, որոնցից առաջայինն անցնում է դեպի լեզվի կողմնային մակերևույթը, իսկ հետինը շարունակվում է ըմպանի կողմնային մակերևույթով:մակերևույթով։ Աղեղների միջև՝ 2 կողմում, գտնվում են քմային նշագեղձերը:նշագեղձերը։ Կողքերից բերանի խոռոչը սահմանափակված է այտերի ներսային մակերևույթով, որտեղ աջ և ձախ կողմերում գտնվում են ոչ մեծ պտկիկներ, որոնց վրա էլ բացվում են հարականջային [[թքագեղձեր]]ի արտատար ծորանները:ծորանները։

Բերանի հատակը (կամ բերանի [[ստոծանի]]ն) կազմված է մկաններից, որոնք մասնակցում են ստորին ծնոտի շարժումներին:շարժումներին։ Հատակում գտնվում է [[լեզու]]ն, որը մկանային օրգան է՝ պատված լորձաթաղանթով:լորձաթաղանթով։ Լեզվի թիկնային հատվածի լորձաթաղանթն առաջացնում է տարբեր ձևի ցցվածքներ կամ լեզվի պտկիկներ, որոնց մեջ տեղադրված են հատուկ գոյացություններ՝համային կոճղեզները (համի օրգանները):։ Լեզվի շարժումները կարևոր են ծամելու և խոսելու համար:համար։ Լեզվի տակ առջևի ստորին ատամների հետևում գտնվող պտկիկների վրա, բացվում են ենթածնոտային և ենթալեզվային թքագեղձերի ծորանները:ծորանները։

Բերանի խոռոչում գտնվում են 2 շարք ատամներ՝ վերին և ստորին:ստորին։ Հասուն մարդն ունի 32 ատամ:ատամ։ Ամբողջ խոռոչը պատված է լորձաթաղանթով, որը ծնոտների ատամնաբնային ելուստների հատվածում կոչվում է լինդ:լինդ։ Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի վրա են բացվում մանր և խոշոր [[թքագեղձեր]]ի արտատար ծորանները, որոնց արտազատուկը մտնում է մշտապես բերանի խոռոչը ողողող թքի բաղադրության մեջ:մեջ։ Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ցավային և ջերմաստիճանային զգացողությունը զգալիորեն ցածր է, քան մաշկինը:մաշկինը։ Այսպես՝ այտի լորձաթաղանթը 45 °C ջերմաստիճանի ջրով գրգռելիս առաջանում է հազիվ նշմարելի ջերմության զգացում, իսկ մաշկի համար այդ ջուրը տաք է:է։ 33 °C ջերմաստիճանի ջուրը բերանում առաջացնում է սառի զգացում:զգացում։ Փոքր երեխաներն ավելի զգայուն են սննդի և ըմպելիքների ջերմաստիճանի նկատմամբ:նկատմամբ։ Տարիքի հետ մարդիկ հարմարվում են ավելի տաք սննդին:սննդին։ Բերանի խոռոչում կան նաև հատուկ ընկալիչներ, որոնց օգնությամբ որոշվում է սննդի համը, իսկ լորձաթաղանթում գտնվող ընկալիչները բերանի խոռոչը կապում են ներքին օրգանների և օրգանիզմի համակարգերի հետ:հետ։

Թքագեղձերի արտազատուկը՝ թուքը, թույլ հիմնային հեղուկ է, պարունակում է ֆերմենտներ ([[ամիլազ]], [[մալթազ]] և այլն), անօրգանական աղեր, [[սպիտակուց]] և լորձանյութ ([[մուցին]]):։ Վերջինս թքին տալիս է մածուցիկություն, որը հեշտացնում է կուլ տալը:տալը։ Թքի ֆերմենտների ներգործությամբ սննդի ածխաջրերը մասամբ ճեղքվում են, իսկ ստամոքս անցած ֆերմենտները ստամոքսահյութի թթու միջավայրում դադարում են ազդել:ազդել։ Սակայն թքի ֆերմենտների ներգործությունը շարունակվում է, քանի դեռ կերակրագունդը չի ներծծվել ստամոքսահյութով:ստամոքսահյութով։ Ատամները մանրացնում են կոշտ սնունդը ստորին ծնոտի շարժումներով՝ լեզվի, շրթունքների և ծամող մկանների մասնակցությամբ:մասնակցությամբ։ Մանրացված սնունդը շաղախվում է թքով, ձևավորվում է կերակրագունդը, որը լեզվի և ըմպանի մկանների շարժումների օգնությամբ հրվում է դեպի ստամոքս (կուլ է գնում):։

Բերանի խոռոչում մշտապես առկա միկրոօրգանիզմները բնականոն պայմաններում օրգանիզմի համար վտանգավոր չեն, այլ ծառայում են յուրօրինակ կենսաբանական պատնեշ, քանի որ դադարեցնում են բերանի խոռոչ թափանցած ախտածին [[մանրէ|մանրէների]]ների աճը:աճը։ Լորձաթաղանթի պատնեշային ֆունկցիաները խթանվում են նաև թքով, որը պարունակում է վարակազերծող նյութ՝ լիզոցիմ:լիզոցիմ։ Սակայն օրգանիզմի դիմադրողականության անկման դեպքում բերանի խոռոչում մշտապես առկա որոշ միկրոօրգանիզմներ դառնում են ախտածին և հարուցում հիվանդություններ, օրինակ՝ կաթնուկ:կաթնուկ։

Թուքն արտադրվում է երեք զույգ խոշոր թքագեղձերի՝ հարականջային, ենթալեզվային, ենթածնոտային, լեզվի ու բերանի խոռոչի լորձաթաղանթում գտնվող բազմաթիվ մանր թքագեղձերի կողմից։ Թուքն անգույն, մածուցիկ, թույլ հիմնային ռեակցիա ունեցող պղտոր հեղուկ է, որի 99,4 %-ը ջուր է և 0,6 %-ը՝ պինդ նյութ։ Օրվա ընթացքում արտադրվում է ավելի քան մեկ լիտր թուք։ Անօրգանական նյութերից թքում կան քլորիդներ, ֆոսֆատներ և այլ [[աղեր]], օրգանական նյութերից՝ սպիտակուցներ, [[միզանյութ]], լիզոցիմ։ Թքի մեջ պարունակվում է պտիալին ֆերմենտը, որը [[օսլա|օսլայի]]յի մի մասը քայքայվում է և դարձնում [[մալթոզ]] շաքար, սա էլ մալթազ ֆերմենտի ներգործությամբ ճեղքավորվում է գլյուկոզի։ Լիզոցիմը մանրէասպան նյութ է և բուժում է բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի վնասվածքները։ Բերանի խոռոչում բարդ ածխաջրերի լիարժեք ճեղքում տեղի չի ունենում, քանի որ սնունդը բերանում մնում է 16-18 վրկ։ Եթե հացը երկար ծամվի, զգացվում է քաղցր համ։

Բերանի խոռոչի առողջացման համար անհրաժեշտ է բուժել և հիվանդ ատամների ատամնալիցք անել (որը կանխում է [[ատամների ոսկրափուտ]]ի և դրա բարդությունների՝ կակղենու բորբոքման, շուրջատամնաբորբի հետագա զարգացումը), հեռացնել քայքայված ատամները, բուժել հարատամնային հյուսվածքների ([[հարատամնաբորբ]]), բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի հիվանդությունները, հեռացնել [[ատամնաքար|ատամի քար]]ը, ինչպես նաև ժամանակին վերացնել ատամնածնոտային համակարգի և ատամների արատները:արատները։

Պարտադիր կատարվում է նախադպրոցական և դպրոցական տարիքի երեխաների (տարին 2 անգամ), հղի կանանց, մասնագիտական վնասակարություններ ունեցող արդյունաբերական ձեռնարկությունների աշխատողների, [[տուբերկուլոզ]]ով, [[ռևմատիզմ]]ով հիվանդների բերանի խոռոչի առողջացում:առողջացում։ Դա կարևոր նշանակություն ունի հարատամնային հյուսվածքների, բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի, սուր և քրոնիկական ընդհանուր հիվանդությունների կանխարգելման համար, որովհետև ոսկրափուտով ախտահարված ատամները քրոնիկ, վարակի աղբյուր են և վնասակար ներգործություն են ունենում օրգանիզմի վրա:վրա։

Վարակի օջախի առաջացումը կանխելու համար խիստ կարևոր է ատամների և բերանի խոռոչի ճիշտ խնամքը, որի համար պետք է ամեն օր ատամները մաքրել խոզանակով, բերանը ողողել ջրով կամ հատուկ լուծույթներով, ուտելուց հետո միջատամնային հատվածները մաքրել ատամնամաքրիչով (փայտե կամ ոսկրե):։ Ատամների, լնդերի, լեզվի հիվանդությունների առաջին իսկ ախտանշանների դեպքում դիմել ստոմատոլոգի:ստոմատոլոգի։