«Սև ծով»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ կետադրական, փոխարինվեց: : → ։ (8) |
No edit summary |
||
Տող 43.
}}
'''Սև ծով'''<ref>{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=55}}</ref>, [[Ատլանտյան օվկիանոս]]ի ներքին ծով [[Թուրքիա]]յի, [[Բուլղարիա]]յի, [[Ռումինիա]]յի, [[Ուկրաինա]]յի, [[Ռուսաստան]]ի, [[Վրաստան]]ի և մասամբ ճանաչված [[Աբխազիա]]յի ափերի մոտ։ [[Կերչի նեղուց]]ով միանում է [[Ազովի ծով]]ին, [[Բոսֆորի նեղուց]]ով՝ [[Մարմարա ծով]]ին և այնուհետև [[Դարդանելի նեղուց]]ով՝ [[Էգեյան ծով|Էգեյան]] և [[Միջերկրական ծով]]ին։ Մակերեսը՝ 422 հազար կմ²։<ref name="slovar_geo">[http://slovari.yandex.ru/art.xml?art=geography/geo/geo3/geo-5378.htm Словарь современных географических названий]</ref> Առավելագույն խորությունը՝ 2210 մետր,<ref name="slovar_geo"/> ջրի ծավալը ծովում՝ 555 000մ³<ref name="гои_2012"/>։ Առավել խոշոր ծոցերը՝ Կարկինտսկի, Կալամիտսկի, Դնեստրի, և Դնեպրի-Բուգի լիմաները՝ հյուսիս-արևմտյան ափերի մոտ, Սինուպի և Սամսունի՝ հարավային ափերի մոտ։ Ծովն են թափվում [[Դանուբ]], [[Դնեստր]], [[Հարավային Բուգ]], [[Դնեպր]], [[Ռիոն]], [[Կզըլ Իրմակ]] խոշոր գետերը, ինչպես նաև [[Հայկական լեռնաշխարհ]]ից սկիզբ առնեղ [[Ճորոխ]] գետը։ Ավելի քան 150 մետր խորության մեջ ջուրը վարակված է ծծմբաջրածնով. մեծ խորություններում կենդանի օրգանիզմներ չկան (բացի [[բակտերիա]]ներից)։ Առավել խոշոր նավահանգիստները՝ [[Օդեսա]], [[Իլյիչովսկ]], [[Նովոռոսիյսկ]], [[Տուապսե]], [[Փոթի]], [[Բաթում]], [[Կոստանցա]], [[Բուրգաս]], [[Վառնա]], [[Տրաբիզոն]], [[Սամսուն]], [[Զոնգուլդակ]]։<ref name="Գրգեարյան">Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան, Աշխարհագրական անունների բառարան (Հ-Ֆ), Երևան, «Լույս», էջ 290։</ref>
Սև ծովի բնութագրական յուրահատկությունն այն է, որ 150-200 մետրից ավելի խորություններում կյանք գոյություն չունի (բացառություն են կազմում անաէրոբ բակտերիաները). պատճառը [[Ծծմբաջրածին|ծծմբաջրածնով]] հարուստ ջրային շերտն է։▼
Ծովը ողողում է [[Ռուսաստան]]ի, [[Ուկրաինա]]յի, [[Ռումինիա]]յի, [[Թուրքիա]]յի, մասամբ ճանաչված [[Աբխազիա]]յի և [[Վրաստան]]ի ափերը (ծովի շուրջ տեղակայված տարածքները ավանդաբար անվանում են «Սևծովյան»)։▼
Սև ծովը տրանսպորտային փոխադրումների համար կարևոր շրջան է։ Դրա հետ մեկտեղ Սև ծովը պահպանում է իր ստրատեգիական և ռազմական մեծ նշանակությունը։ [[Սևաստոպոլ]] և [[Նովոռոսիյսկ]] քաղաքներում են գտնվում Ռուսաստանի Սևծովյան նավատորմի հիմնական ռազմական բազաները, իսկ [[Սինոպ]]ում և [[Սամսուն]]ում են կենտրոնացված են Թուրքիայի ռազմածովային նավատորմի սևծովյան ստորաբաժանումները։ [[Վառնա]]յում տեղակայված են Բուլղարիայի, [[Փոթի]]ում և [[Բաթում]]ում՝ Վրաստանի ռազմածովային ուժերը ռազմական խմբավորումը (ներկայում՝ Վրաստանի սահմանապահ ոստիկանության ծովափնյա պահպանության դեպարտամենտի նավային անձնակազմը<ref>[http://www.modernarmy.ru/article/171 Вооруженные силы Грузии]</ref>), Կանստանցում և [[Մանգալ]]ում՝ Ռումինիայի ռազմածովային ուժերը։ Բացի այդ մինչև 2014 թվականի մարտը Սևաստոպլում և Նովոռոսիսկում տեղակայված էր Ուկրաինայի ռազմածովային ուժերի մի մասը։)▼
== Անվանում ==
Տող 50 ⟶ 56՝
[[15-րդ դար|15]]-[[16-րդ դար]]երում [[թուրքեր]]ը, զավթելով Մերձսևծովյան շրջանը, ծովն անվանել են ''Կարա Դենիզ'' («Չար (սև) ծով»՝ ոչ միայն այն պատճառով, որ եղել է մրրկածուփ ու վտանգավոր, այլև, հնարավոր է, նաև թուրք նվաճողներին Մերձսևծովյան շրջանի ժողովուրդների ցույց տված դիմադրության պատճառով)։ Ծովի անվանման առաջացման մեկ այլ վարկած կապված է աշխարհի կողմերը գույներով նշելու հետ։ Ասիայի ժողովուրդների շատ լեզուներով սև գույնը նշանակում է հյուսիս։ Այսպիսով, Սև ծովը «Հյուսիսային ծով» է։<ref name="Գրգեարյան" />
▲Սև ծովի բնութագրական յուրահատկությունն այն է, որ 150-200 մետրից ավելի խորություններում կյանք գոյություն չունի (բացառություն են կազմում անաէրոբ բակտերիաները). պատճառը [[Ծծմբաջրածին|ծծմբաջրածնով]] հարուստ ջրային շերտն է։
▲Ծովը ողողում է [[Ռուսաստան]]ի, [[Ուկրաինա]]յի, [[Ռումինիա]]յի, [[Թուրքիա]]յի, մասամբ ճանաչված [[Աբխազիա]]յի և [[Վրաստան]]ի ափերը (ծովի շուրջ տեղակայված տարածքները ավանդաբար անվանում են «Սևծովյան»)։
▲Սև ծովը տրանսպորտային փոխադրումների համար կարևոր շրջան է։ Դրա հետ մեկտեղ Սև ծովը պահպանում է իր ստրատեգիական և ռազմական մեծ նշանակությունը։ [[Սևաստոպոլ]] և [[Նովոռոսիյսկ]] քաղաքներում են գտնվում Ռուսաստանի Սևծովյան նավատորմի հիմնական ռազմական բազաները, իսկ [[Սինոպ]]ում և [[Սամսուն]]ում են կենտրոնացված են Թուրքիայի ռազմածովային նավատորմի սևծովյան ստորաբաժանումները։ [[Վառնա]]յում տեղակայված են Բուլղարիայի, [[Փոթի]]ում և [[Բաթում]]ում՝ Վրաստանի ռազմածովային ուժերը ռազմական խմբավորումը (ներկայում՝ Վրաստանի սահմանապահ ոստիկանության ծովափնյա պահպանության դեպարտամենտի նավային անձնակազմը<ref>[http://www.modernarmy.ru/article/171 Вооруженные силы Грузии]</ref>), Կանստանցում և [[Մանգալ]]ում՝ Ռումինիայի ռազմածովային ուժերը։ Բացի այդ մինչև 2014 թվականի մարտը Սևաստոպլում և Նովոռոսիսկում տեղակայված էր Ուկրաինայի ռազմածովային ուժերի մի մասը։)
== Պատկերասրահ ==
| |||