«Կենի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
չ կետադրական, փոխարինվեց: : → ։ (22)
Տող 29.
|ipni = 30068472-2
}}
'''Կենի''', '''կարմրածառ, գեղձի, բզենի''' ({{lang-lat|''Taxus''}}), [[կենազգիներ]]ի ընտանիքի ասեղնատերև, մշտադալար ծառերի ցեղ։
 
== Կենսաբանական նկարագիր ==
[[Պատկեր:Taxus baccata MHNT.jpg|մինի|ձախից]]
Բարձրությունը՝ 10-20 (25) մ է:է։ Տերևները հերթադիր են՝ խիտ դասավորված երկու շարքով, մուգ կանաչ:կանաչ։ Կոները միայնակ են, կարմիր, հյութալի, հատապտղանման:հատապտղանման։ Սաղարթը խիտ է:է։ Ապրում է 2-3 հազար տարի:տարի։ Բազմանում է սերմերով և կտրոններով:կտրոններով։ Ասեղնատերևները հերթադիր են, խիտ, 2 շարքով դասավորված, մուգ կանաչ գույնի։ Արական հասկիկները (միկրոստրոբիլները) միայնակ են, գնդաձև։ Կոները (մեգաստրոբիլները) միայնակ են, կարմիր, հյութալի, հատապտուղների տեսքով։ [[Բույս]]ը թունավոր է, պարունակում է [[տաքսին]] [[ալկալոիդ]]։
== Տեսակներ ==
Տող 46.
* {{Bt-latarm|Taxus globosa|aut=[[Schltdl.]]|}}
* {{Bt-latarm|Taxus sumatrana|aut=([[Miq.]]) [[de Laub.]]|}}
* {{Bt-latarm|Taxus wallichiana|aut=[[Zucc.]]|}}
 
=== Բնական հիբրիդներ===
Տող 54.
== Տարածվածություն ==
[[Պատկեր:English Yew close 250.jpg|250px|մինի]]
Տարածված է Եվրոպայում, Ազորյան կղզիներում, Հյուսիսային Աֆրիկայում, Փոքր Ասիայում, Կովկասում։ Հայաստանում հանդիպում է [[Իջևան]]ի, [[Շամշադին]]ի շրջաններում, [[Զանգեզուր]]ում (մոտ 60 հա), ամենամեծ ծառուտը գտնվում է [[Ախնաբադի ձոր]]ում (Մալախ գյուղի մոտ, 25 հա)։ Հայաստանում տարածված էսովոբական կամ [[հատապտղային Կենի]]ն (''Taxus baccata''), որին բնափայտի գույնի, ամրության և գեղեցկության համար կոչում են նաև [[գեղձի]], [[բզենի]], [[նետածառ]], զառնաբ։ Ստվերադիմացկուն է, անտառում զբաղեցնում է երկրորդ շարահարկը։ Աճում է դանդաղ, ապրում 2-3 հազար տարի։ հազվադեպ՝ ստորին և միջին լեռն, գոտիներում (1000-1800 մ բարձրություններում), առաջացնում մաքուր ծառուտներում ամենամեծը (25 սմ) գտնվում է Տավուշի մարզի Աղավնավանք գյուղի մոտակայքում:մոտակայքում։
 
== Նշանակություն ==
Բազմանում է սերմերով, կտրոններով։ Բնափայտը արժեքավոր է, ամուր, գորշակարմրավուն, կիրառվում է կահույքի արտադրության, ատաղձագործության մեջ։ Բազմաթիվ պարտեզային ձևեր աճեցվում են դեկորատիվ նպատակով։ Օգտագործվում է կահույքի արտադրության, ատաղձագործության մեջ:մեջ։
Ասեղնատերևները, կոները և ընձյուղները պարունակում են տաքսին ալկալոիդ, տերևները՝ նաև եթերայուղեր:եթերայուղեր։ Բույսն ամբողջովին թունավոր է:է։
Մեղրատու է:է։ Երրորդային դարաշրջանի մնացորդ է. գրանցված է ՀՀ Կարմիր գրքում:գրքում։
 
== Գրականություն ==
* Walter Erhardt u. a.:։ ''Der große Zander. Enzyklopädie der Pflanzennamen''. Band 2. Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart 2008. ISBN 978-3-8001-5406-7
* Hageneder, Fred [et al.]:։ Die Eibe in neuem Licht, eine Monographie der Gattung Taxus mit Fotos von Andy McGeeney, Saarbrücken, Verlag Neue Erde, 2007,320 S. ISBN 978-3-89060-077-2
* Hassler-Schwarz, Jürg:Jürg։ Die Eibe (Taxus baccata L.):։ Eine Beschreibung unter besonderer Berücksichtigung des Kantons Graubünden. Ein Versuch zur Beschreibung der Baumart mit ihren physischen und mythischen Eigenarten..., Verlag:Verlag։ Jürg Hassler-Schwarz, 1999, 40 S.
* Beiträge zur Eibe / Hrsg.:։ Bayerische Landesanstalt für Wald und Forstwirtschaft, Freising:Freising։ Bayerische Landesanstalt für Wald und Forstwirtschaft, 1996:1996։ 90 S., Reihe:Reihe։ Berichte aus der Bayerischen Landesanstalt für Wald und Forstwirtschaft; Nr. 10
 
== Արտաքին հղումներ ==
* [[The Plant List]]:։ [http://www.theplantlist.org/browse/G/Taxaceae/Taxus/ ''Taxus'']
* [http://www.worldbotanical.com/TAXNA.HTM Richard W. Spjut. Overview of Study of Taxus]{{ref-en}}
{{ՀՍՀ}}
{{ՀԲ}}
 
[[Կատեգորիա:Ծառեր]]
[[Կատեգորիա:Կենազգիներ]]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Կենի» էջից