«Էրազմ Ռոտերդամցի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ →‎Արտաքին հղումներ: Լավ/Ընտրյալ հոդվածի կամ ցանկի կաղապարների հեռացում: Այժմ Վիքիշտեմարանից է գալիս։, ջնջվեց: {{Link GA|es}} (2)
Տող 11.
'''Էրազմ Ռոտերդամցի''' (Desiderius Erasmus Roterodamus [[1466]] - [[1536]], [[հուլիսի 12]]), նիդեռլանդական հումանիստական գրականության ամենաականավոր դեմքը։
 
Էրազմ Ռոտերդամցին (Desiderius Erasmus Roterodamus) ծնվել է 1469թ հոկտեմբերի 28-ին Հաուդայում՝ Ռոտերդամ քաղաքից ոչ հեռու: Ծնվել է Ռոտերդամ քաղաքում, ծագումով հոլանդացի էր, հոլանդական մի բյուրգերի «ապօրինի զավակը»։ Երիտասարդ ժամանակ նրա հայրը տարվում է մի հրապուրիչ աղջնակով , և նրա ծնողները , որոնք ի սկզբանե որոշել էին նրան կրոնավոր դարձնել, դեմ են կանգնում նրանց միությանը: Սակայն վերջիններս , չնայելով որևէ խոչընդոտի , մտերմանում են , որի արդյունքն էլ լինում է նրանց զավակը ՝ Գերգրադ, որն էլ թարգմանաբար նշանակում է ցանկություն: Հետագայում հենց սա հիմք հանդիսացավ նրա կեղծանվան ստեղծման համար:Վաղ հասակից ՝ 13 տ-ից , զրկվելով ծնողներից, նա ստիպված է լինում վանք մտնել թե' իր գոյությունը պահպանելու և թե' ուսումը շարունակելու նպատակով։ Այստեղ նա մնում է մոտ երկու և կես տարի։ Նա ամբողջ ժամանակը նվիրում է ուսման գործին, սովորում է դասական լեզուներ և ուսումնասիրում հին հունական ու հռոմեական գրողների գործերը։ Շուտով նրա ուսուցիչները բացահայտում են հնագույն լատիներենին տիրապետելու նրա ունակաությունը: Հենց դրա պատճառով էլ Կամբրե եպիսկոպոսը նրան վերցնում է որպես քարտուղար, որպեսզի վարի լատիներենով նամակներ: Վանքից դուրս գալով, 1496-ին ուսումը շարունակելու նպատակով գնում է Փարիզ։ Այստեղ Էրազմը ստեղծեց իր առաջին մեծ ստեղծագործությունը ՝ Adagia-ան, որը անտիկ գրողների աշխատություններից հավաքագրած հումորների ծաղկաքաղ էր:Այս գիրքը հումանիստ հասարակության մեջ նրան բավականին մեծ համբավ բերեց:Այնուհետև սկսում է ճանապարհորդություններ կատարել Եվրոպայում, լինում է իր հայրենքում, Նիդերլանդներում, Իտալիայում, ապա անցնում է Անգլիա։Այնտեղ նա ծանոթանում է բազմաթիվ հումանիստների հետ ՝ Թոմաս Մոր, Ջոն Ֆիշեր, և ապագա արքա Հենրիխ 8-ի հետ : 1499 թին նա վերադառնում է Անգլիայից և սկսում այցելել տարբեր քաղաքներ: 1505-1506թթ-ին նա վերջապես հնարավորություն է ստանում լինել Իտալիայում, որտեղ երազում էր ապրել: Այնտեղ նա ստանում է Աստվածաբանի կոչում: Նչան բազմաթիվ անգամներ հրավիրում են տարբեր համալսարաններ դասավանդելու, բայց նա կանգ է առնում Քեբբրիջի համալասարանի վրա, որը ղեկավարում էր նրա վաղեմի ծանոթ Ֆիշեր եպիսկոպոսը: Քեմբրիջի համալսարանում դասավանդում է հունարեն և աստվածաբանություն։ 1511թ-ին նա դառնում է Լեսի Մարգարետի անվան տիտղոսի կրող: Եղանակային խառնաշփոթի պատճառով վեչջինս 1513թ-ին մեկնում է Գերմանիա, որտեղից էլ 2 տարի անց կրկին վերադառնում է Անգլիա: Էրազմը պատկանում է անգլո-գերմանական հումանիստների ավագ սերնդին "reyhlinovskomu», չնայած մի շարք բարձրաստիճան ներկայացուցիչների մեջ յաին ավելի փոքրները , սակայն, ըստ էության, իր գրական կարիերայում , իր երգիծական ստվերում, նա արդեն եղել է հիմնականում մատաղ հումանիստների ՝ "guttenovskogo» սերնդից : Սակայն, նրան չի կարելի վերագրել ամբողջությամբ որեւէ կոնկրետ խմբի հումանիստների, նա եղել է «մարդ իր համար», ինչպես որ ինքն է իրեն բնութագրում է «Նամակ մութ մարդկանց» աշխատության մեջ:
== Կյանքը ==
Գերմանական այրամբ հոլանդացին այնքան էլ նման չէր ըիպիկ հոլանադացու, աշխույժ, կենսուրախ բնավորություն, եւ, թերեւս, հենց այս պատճառով է , որ շուտով հեռացել է իր հայրենիքից, որը նկատմամբ երբեք էլ չի ունեցել հատուկ ներգրավումը. Գերմանիան, որի հետ կապված է քաղաքացիություն "կայսրը», եւ որը նա անցկացրել է իր մոլորված կյանքի, դարձել է նրա երկրորդ տունն. Գերմանական հայրենասիրությունը, որը քաջալերել է մի շարք գերմանական հումանիստների, բոլորովին խորթ էր Էրազմուսին ,: Գերմանիան նրա աչքերում ոչ ավելի էր , քան Ֆրանսիան, որտեղ նա անցկացրել է իր կյանքի որոշ լավագույն տարիներ: Հետաքրքիր է այն, որ ինքն է բավականին անտարբեր է եղել իր ազգային պատկանելիության նկատմամբ: «Ինձ կոչել են BATAVIA - ասում է նա իր նամակներից մեկում. - Բայց անձամբ ես էլ վստահ չեմ , որ հոլանդացի եմ. չմոռանանք , որ ես ծնվել եմ Հոլանդիայի այն մասում, որն ավելի մոտ է Ֆրանսիային, քան Գերմանիային: . Այլուր նա արտահայտում է իրեն ոչ պակաս բնորոշ ձեւով: «Ես չեմ ուզում ասել, որ ես ֆրանսիացի եմ , բայց ես չեմ գտնում, որ անհրաժեշտ է դա ժխտել: Հատկանշական է, որ կյանքի վերջում Էրազմուսը , ընտրել է մշտական բնակության մի տեղ կայսերական քաղաք , որը կոչվում էր Բազել և որն էլ ըստ իր աշխարհագրական եւ քաղաքական իրավիճակի եւ բնակչության իր կազմի , ուներ միջազգային, կոսմոպոլիտ բնույթ:
Կյանքի վերջին տարիներին անցկացնում է Շվեյցարիայում, որտեղ էլ մահանում է:
 
Ծնվել է [[Ռոտերդամ]] քաղաքում, ծագումով հոլանդացի էր, հոլանդական մի [[բյուրգեր]]ի «ապօրինի զավակը»։ Վաղ հասակից, զրկվելով ծնողներից, նա ստիպված է լինում վանք մտնել թե' իր գոյությունը պահպանելու և թե' ուսումը շարունակելու նպատակով։ Այստեղ նա մնում է մոտ երկու և կես տարի։ Նա ամբողջ ժամանակը նվիրում է ուսման գործին, սովորում է [[դասական լեզուներ]] և ուսումնասիրում հին հունական ու հռոմեական գրողների գործերը։ Վանքից դուրս գալով, 1496-ին ուսումը շարունակելու նպատակով գնում է [[Փարիզ]]։ Այնուհետև սկսում է ճանապարհորդություններ կատարել [[Եվրոպա]]յում, լինում է իր հայրենքում, Նիդերլանդներում, [[Իտալիա]]յում, ապա անցնում է [[Անգլիա]]։ [[Քեմբրիջի համալսարան]]ում դասավանդում է [[հունարեն]] և [[աստվածաբանություն]]։ Ծանոթանում է [[Թոմաս Մոր]]ի հետ և դառնում նրա ամենամոտ բարեկամներից մեկը։
 
թարգմանիչ՝ Միշա Թադևոսյան ( նյութը թարգմանված է ռուսական wikipedia.org-ից )
Վերադառնալով Անգլիայից, նա ապրում է [[Գերմանիա]]յում, մի քանի տարի ծառայում է [[Կառլոս V (Հռոմեական սրբազան կայսրություն)|Կառլոս V]]-ի պալատում։ Կյանքի վերջին տարիներին անցկացնում է [[Շվեյցարիա]]յում, որտեղ էլ մահանում է։ <ref>{{cite book|author=Հ. Մամիկոնյան|title=Արտասահմանյան գրականության պատմություն (վերածննության դարաշրջան)|publisher=Հայպետուսմանկհրատ|location=Երևան|year=1961|page=էջ 243}}</ref>
 
==Ստեղծագործություններ==